TIÊU CHUẨN QUỐC GIA TCVN 8497:2010 (ISO 13731:2001) VỀ ECGÔNÔMI MÔI TRƯỜNG NHIỆT – THUẬT NGỮ VÀ KÝ HIỆU

TIÊU CHUẨN QUỐC GIA

TCVN 8497:2010

ISO 13731:2001

ECGÔNÔMI MÔI TRƯỜNG NHIỆT – THUẬT NGỮ VÀ KÝ HIỆU

Ergonomics of the thermal environment – Vocabulary and symbols

Lời nói đầu

TCVN 8497:2010 hoàn toàn tương đương với ISO 13731:2001;

TCVN 8497:2010 do Ban Kỹ thuật tiêu chuẩn quốc gia TCVN/TC 159 Ecgônômi biên soạn, Tổng cục Tiêu chuẩn Đo lường Chất lượng đề nghị, Bộ Khoa học và Công nghệ công bố.

Lời giới thiệu

Tiêu chuẩn này là một trong những tiêu chuẩn được dùng trong việc đánh giá ảnh hưởng của môi trường nhiệt đối với con người.

Tiêu chuẩn này được biên soạn từ các thuật ngữ định nghĩa, ký hiệu và đơn vị của các đại lượng sử dụng trong các tiêu chuẩn thuộc lĩnh vực ecgônômi môi trường nhiệt đã được công bố. Các thuật ngữ và định nghĩa được nêu tại Điều 2 của tiêu chuẩn này. Khi một định nghĩa của một thuật ngữ về mức yêu cầu trong tiêu chuẩn môi trường nhiệt, thì không được nêu trong tiêu chuẩn này

Điều 3 cung cấp ký hiệu và các đơn vị liên quan tới các thuật ngữ định nghĩa. Đồng thời cũng liệt kê các ký hiệu và đơn vị cho dù các thuật ngữ định nghĩa đó có hoặc không được nêu trong tiêu chuẩn này.

 

ECGÔNÔMI MÔI TRƯỜNG NHIỆT – THUẬT NGỮ VÀ KÝ HIỆU

Ergonomics of the thermal environment – Vocabulary and symbols

1. Phạm vi áp dụng

Tiêu chuẩn này định nghĩa các đại lượng vật lý thuộc lĩnh vực ecgônômi môi trường nhiệt. Đồng thời liệt kê các ký hiệu và đơn vị tương ứng.

Mục đích của tiêu chuẩn này là:

– Đưa ra thuật ngữ định nghĩa và ký hiệu cho các đại lượng được sử dụng trong những Tiêu chuẩn về ecgônômi môi trường nhiệt;

– Cung cấp phần viện dẫn về thuật ngữ định nghĩa và các ký hiệu nhằm sử dụng để biên soạn các tiêu chuẩn trong tương lai hoặc các ấn phẩm khác thuộc lĩnh vực ecgônômi môi trường nhiệt.

CHÚ THÍCH: Tiêu chuẩn này cho phép điều chỉnh cả về thuật ngữ và ký hiệu trong tiêu chuẩn mới hoặc soát xét các tiêu chuẩn hiện hành khi được yêu cầu (xem Thư mục tài liệu tham khảo).

2. Thuật ngữ và định nghĩa

CHÚ THÍCH: Các định nghĩa cho từng thuật ngữ cụ thể được liệt kê trong Điều 3 phù hợp với phần viện dẫn [11] trong Thư mục tài liệu tham khảo

2.1. Dòng nhiệt bức xạ tuyệt đối

Tổng mức năng lượng tỏa ra theo một hướng trên mỗi đơn vị diện tích bề mặt

2.2. Nhiệt độ không khí

Nhiệt độ bầu khô của không khí xung quanh đối tượng nghiên cứu

2.3. Vận tốc không khí

Vận tốc không khí trung bình trên vận tốc của không khí, có nghĩa là cường độ vectơ vận tốc của dòng tại điểm đo được xem xét, trong một quãng thời gian (thời gian đo)

2.4. Vận tốc không khí tại thời điểm t

Cường độ vectơ vận tốc của dòng, tại điểm đo tại thời điểm t

2.5. Thời gian tiếp xúc cho phép

Khoảng thời gian tiếp xúc bị giới hạn

Khuyến nghị về thời gian tiếp xúc tối đa

2.6. Áp suất không khí

Áp suất không khí môi trường bên ngoài, được hiển thị trên khí áp kế

2.7. Nhiệt độ ống tai

Nhiệt độ đo được bởi một máy biến năng đặt áp sát vào thành lỗ tai ngay sát màng nhĩ

2.8. Mức chuyển hóa cơ bản

Mức năng lượng chuyển hóa trong một cơ thể ở trạng thái nghỉ, thức, nhịn ăn và điều kiện bình thường

2.9. Nhiệt cơ thể tăng lên hoặc mất đi

Sự tăng hoặc giảm nhiệt lượng cơ thể do mất cân đối giữa sinh nhiệt và mất nhiệt, thường được biểu thị bằng đơn vị diện tích của toàn bộ các bề mặt cơ thể.

2.10. Mức tích nhiệt cơ thể

Mức thay đổi nhiệt lượng cơ thể

Mức tăng (+) hoặc giảm (-) lượng nhiệt cơ thể gây nên bởi sự mất cân bằng giữa sinh nhiệt và mất nhiệt, được biểu thị bằng đơn vị diện tích tổng các bề mặt cơ thể.

2.11. Sự thay đổi khối lượng cơ thể do chất rắn

Sự thay đổi khối lượng cơ thể do đưa vào (thức ăn) và thải ra (phân) ở thể rắn

2.12. Sự thay đổi khối lượng cơ thể do nước

Sự thay đổi khối lượng cơ thể do đưa vào và thải ra (nước tiểu) của nước

2.13. Diện tích bề mặt cơ thể

Tổng diện tích bề mặt cơ thể của một người không mặc quần áo

2.14. Độ cách nhiệt của lớp bao

Sự chịu nhiệt tại lớp bao ngoài (da hoặc quần áo) của toàn bộ cơ thể

2.15. Nhiệt độ làm mát

Nhiệt độ bao quanh ở điều kiện “tĩnh lặng” (1,8 m.s^-1) tạo ra cùng một dạng năng lượng làm mát như điều kiện môi trường thực tế

2.16. Hệ số diện tích quần áo

Tỷ lệ giữa diện tích bề mặt của phần cơ thể được che phủ bởi quần áo, gồm cả những phần không được che phủ bởi quần áo và bề mặt cơ thể để trần

2.17. Hệ số vùng diện tích quần áo chiếu theo hướng i

Tỷ lệ giữa diện tích được chiếu của một người mặc quần áo đang đứng trên một mặt phẳng vuông góc chiếu theo hướng i và diện tích được chiếu của một người không mặc quần áo trên cùng một mặt phẳng vuông góc chiếu theo hướng i

2.18. Độ cách nhiệt của quần áo

Độ cách nhiệt cơ bản của quần áo, là trở nhiệt của một lớp cách nhiệt đồng nhất che phủ toàn bộ cơ thể có cùng hiệu ứng về dòng nhiệt nhạy cảm khi quần áo thực tế đang trong trạng thái đã được chuẩn hóa (tĩnh, lặng gió)

CHÚ THÍCH: Định nghĩa độ cách nhiệt quần áo cũng bao gồm cả những bộ phận cơ thể không được che phủ như đầu và tay.

2.19. Sự thay đổi của khối lượng quần áo

Sự thay đổi khối lượng của quần áo do sự thay đổi của quần áo hoặc do sự tích tụ mồ hôi trong quần áo

2.20. Nhiệt độ bề mặt quần áo

Nhiệt độ trung bình của bề mặt cơ thể được mặc quần áo và cả các bộ phận cơ thể không được che phủ khác

2.21. Dòng nhiệt dẫn truyền

Dòng nhiệt do sự truyền nhiệt qua các bề mặt cơ thể khi tiếp xúc với các vật thể rắn

2.22. Dòng nhiệt đối lưu

Nhiệt trao đổi do có đối lưu giữa bề mặt bao (quần áo, da) và môi trường

2.23. Hệ số truyền nhiệt đối lưu

Sự truyền nhiệt thực sự cảm nhận được trên mỗi đơn vị diện tích giữa một bề mặt và môi chất lưu động cho mỗi đơn vị nhiệt độ khác nhau giữa bề mặt và môi trường

2.24. Nhiệt độ lõi

Nhiệt độ trung bình của lõi nhiệt cơ thể

2.25. Nhiệt độ điểm sương

Nhiệt độ mà tại đó không khí ẩm bị bão hòa (độ ẩm tương đối đạt 100%) với hơi nước khi được làm mát tại mức áp suất không đổi

2.26. Mức gió lùa

Tỷ lệ phần trăm số người khó chịu do gió lùa

2.27. Mất nhiệt khô

Trao đổi nhiệt không bay hơi (có nghĩa do bức xạ nhiệt, đối lưu và truyền) giữa bề mặt quần áo, bao gồm cả phần da không được che phủ và môi trường

2.28. Diện tích bề mặt cơ thể Du Bois

Toàn bộ diện tích bề mặt cơ thể của một người không mặc quần áo được tính bằng công thức Du Bois dựa trên chiều cao và khối lượng

2.29. Độ cách nhiệt hiệu quả của quần áo

Sự cách nhiệt của cơ thể tăng lên do quần áo được so sánh với trạng thái để trần. Đây chính là sự chênh lệch giữa cách nhiệt toàn phần và độ cách nhiệt của lớp bao

2.30. Năng lượng sinh công

Công ngoài

Công hữu ích

Năng lượng dùng trong việc thắng được công ngoài tác động lên cơ thể

CHÚ THÍCH: Đối với hầu hết các hoạt động, có thể được bỏ qua

2.31. Dòng nhiệt bức xạ hiệu quả

Sự trao đổi nhiệt bằng bức xạ giữa các tường bao và cơ thể con người

2.32. Diện tích bức xạ hiệu quả của cơ thể

Bề mặt của một cơ thể nơi trao đổi năng lượng bức xạ với môi trường thông qua một góc khối bằng 4p

CHÚ THÍCH: Nhỏ hơn so với diện tích bề mặt thực của cơ thể nếu cơ thể không nhô ra ở mọi chỗ, ví dụ: cơ thể con người

2.33. Độ bức xạ

Tỷ lệ của tổng năng lượng phát xạ toàn bộ phát ra bởi một cơ thể so với năng lượng được phát ra bởi một vật đen tại cùng một nhiệt độ

2.34. Đương lượng thải nhiệt của ôxy

Năng lượng được sinh ra do tiêu thụ của 1 l khí ôxy ở nhiệt độ 0 °C và 101,3 kPa

2.35. Hiệu suất bay hơi của mồ hôi

Tỷ lệ giữa khối lượng mồ hôi bay hơi và khối lượng của mồ hôi sinh ra trên mỗi đơn vị thời gian

2.36. Dòng nhiệt bay hơi trên da

Dòng nhiệt bay hơi dự đoán

Dòng nhiệt bay hơi đáp ứng

Tỷ lệ năng lượng được chuyển hóa do sự bay hơi từ da hoặc do sự ngưng tụ trên da

2.37. Hệ số truyền nhiệt bay hơi

Sự truyền ẩn nhiệt thực trên mỗi đơn vị áp suất hơi nước chênh lệch do sự bay hơi của nước từ một đơn vị diện tích của một bề mặt ướt hoặc do sự ngưng tụ của hơi nước trên một đơn vị diện tích bề mặt cơ thể

CHÚ THÍCH: Động lực là sự khác nhau về áp suất hơi nước

2.38. Trở bay hơi của một bộ quần áo

Sự cản trở hơi nước thoát ra ngoài của một lớp quần áo cách nhiệt bao phủ toàn bộ cơ thể có cùng tác động mất nhiệt bay hơi khi quần áo thực tế đang trong trạng thái đã được chuẩn hóa (tĩnh, lặng gió)

CHÚ THÍCH: Định nghĩa về R_e,cI cũng bao gồm cả các phần không được che phủ khác của cơ thể như đầu và tay

2.39. Trở bay hơi của lớp không khí bao

Sự cản trở hơi nước thoát ra ngoài cho toàn bộ cơ thể ở lớp bao quanh (da hoặc quần áo)

2.40. Thể tích khi thở ra tại ATPS

Thể tích khí thở trong các điều kiện ATPS: Điều kiện không khí đối với nhiệt độ và áp suất đo được, bão hòa

2.41. Thể tích khí thở ra tại STPD

Thể tích khí thở ra tại các điều kiện STPD:

Điều kiện tiêu chuẩn đối với nhiệt độ (0 ^oC), áp suất đo được (101,3 kPa), Khô

2.42. Nhiệt độ khí thở ra

Nhiệt độ trung bình của không khí thở ra

2.43. Độ cách nhiệt quần áo

Tăng độ trở nhiệt đối với truyền nhiệt nhạy cảm bằng cách thêm một lớp quần áo đặc biệt cho cơ thể để trần

CHÚ THÍCH: Sự tăng hiệu quả độ cách nhiệt tổng thể phụ thuộc vào chất liệu của quần áo

2.44. Hệ số hình chiếu giữa các bề mặt i và j

Hệ số góc

Hệ số hình chiếu bức xạ

Hệ số quan sát bức xạ

Hệ số quan sát giữa bề mặt i và j

Phần năng lượng bức xạ khuếch tán do một bề mặt tỏa ra, biểu thị bằng ký hiệu i, được thu nhận trực tiếp bởi một bề mặt khác (có nghĩa là không có phản xạ), biểu thị bằng ký hiệu j

2.45. Nhiệt độ cầu

Nhiệt độ được chỉ ra bởi một thiết bị cảm biến nhiệt độ đặt ở tâm một quả cầu có các đặc tính đạt tiêu chuẩn

2.46. Tổn hao tổng khối lượng cơ thể

Tổn hao khối lượng cơ thể của một người trong một khoảng thời gian; là sự khác biệt giữa các khối lượng cơ thể được đo tại thời điểm đầu và cuối của khoảng thời gian đó

2.47. Nhịp tim

Số nhịp đập của tim đo được trong khoảng thời gian một phút

2.48. Nhịp tim sau khi hồi phục

Nhịp tim ghi lại được tại thời điểm nghỉ giải lao theo chiều hướng giảm để phục hồi

2.49. Nhịp tim lúc nghỉ ngơi

Nhịp tim của đối tượng lúc nghỉ ở tư thế ngồi, ở điều kiện bình thường

2.50. Tỷ lệ ẩm độ

Tỷ lệ giữa khối lượng của hơi nước trong một mẫu không khí xung quanh với khối lượng của không khí khô trong cùng một mẫu

2.51. Tỷ lệ ẩm độ đối với không khí thở ra

Tỷ lệ giữa khối lượng hơi nước trong một mẫu không khí thở ra với khối lượng của không khí khô trong cùng một mẫu

2.52. Tăng nhịp tim do stress nhiệt

Tăng nhịp tim liên quan tới sự căng thẳng do nhiệt mà đối tượng phải trải qua

2.53. Tăng nhịp tim do lao động cơ tĩnh

Tăng nhịp tim liên quan tới sử dụng lực tĩnh

2.54. Nhiệt độ khoang bụng

Nhiệt độ đo bởi một bộ cảm biến, được đối tượng nuốt vào qua đường ruột

2.55. Hệ thức Lewis

Tỷ lệ giữa hệ số truyền nhiệt bay hơi với hệ số truyền nhiệt đối lưu

2.56. Nhiệt độ da cục bộ

Nhiệt độ da đo được tại một điểm cụ thể của bề mặt cơ thể

2.57. Khoảng thời gian chu kỳ chính

Trong việc đánh giá mức chuyển hóa, khoảng thời gian của chu kỳ chính

2.58. Khối lượng của không khí khô

Khối lượng của không khí khô trong một mẫu không khí ẩm xác định

2.59. Khối lượng của hơi nước

Khối lượng của hơi nước trong một mẫu không khí ẩm xác định

2.60. Tích nhiệt cơ thể tối đa

Mức nhiệt tối đa mà cơ thể có khả năng tăng lên mà không tăng nhiệt độ lõi quá mức, có nghĩa là không ảnh hưởng về bệnh lý

2.61. Dòng nhiệt bay hơi tối đa trên bề mặt da

Dòng nhiệt do sự bay hơi có thể tạo ra trong trường hợp giả định là da được làm ướt hoàn toàn

2.62. Độ ướt da tối đa

Độ ướt da tối đa mà đối tượng có thể đạt được

2.63. Mức đổ mồ hôi tối đa

Mức đổ mồ hôi tối đa mà đối tượng có thể đạt được

2.64. Lượng mất nước tối đa

Mức mất nước tối đa mà đối tượng có thể đạt tới, có nghĩa là mức hao hụt tương đương với sự duy trì cân bằng thủy khoáng của cơ thể

2.65. Nhiệt độ bức xạ trung bình

Nhiệt độ đồng nhất của một bộ quần áo giả định màu đen mà người mặc nó sẽ trao đổi cùng một lượng nhiệt bức xạ như khi mặc một bộ quần áo không đồng nhất trong thực tế

2.66. Nhiệt độ da trung bình

Tổng các tích số của diện tích mỗi yếu tố bề mặt khu vực và nhiệt độ trung bình của nó chia cho tổng diện tích bề mặt da

2.67. Mức chuyển hóa

Sự biến đổi năng lượng chuyển hóa

Mức chuyển hóa của năng lượng hóa học sang dạng nhiệt và công cơ học do các hoạt động chuyển hóa kỵ khí và hiếu khí bên trong cơ thể, thường được biểu thị theo đơn vị diện tích của tổng các bề mặt cơ thể

2.68. Yêu cầu đối với độ cách nhiệt tối thiểu của quần áo

Tính cách nhiệt tối thiểu của quần áo cần thiết để duy trì cân bằng nhiệt cơ thể ở một mức dưới bình thường so với nhiệt độ trung bình của cơ thể

CHÚ THÍCH 1: Mức nhiệt này biểu thị sự làm mát cơ thể có thể chấp nhận được ở mức độ cao nhất trong môi trường lao động nghề nghiệp

CHÚ THÍCH 2: Xem 2.97

2.69. Chỉ số thấm ẩm

Chỉ số thấm Woodcock

Tỷ lệ giữa tổng mức chịu nhiệt của quần áo khô (l_T) và tổng mức chịu nhiệt của quần áo ẩm (R_e,T) cho cả bộ quần áo, chia cho hệ thức Lewis (16,5 K/kPa)

CHÚ THÍCH: Chỉ thị tính năng bay hơi của quần áo bao gồm cả các lớp không khí bao

2.70. Nhiệt độ bầu ướt tự nhiên

Nhiệt độ được biểu thị bởi một thiết bị cảm biến cuốn trong một tấm vải ướt được thông gió tự nhiên

2.71. Yêu cầu đối với độ cách nhiệt trung bình của quần áo

Độ cách nhiệt của quần áo được yêu cầu để cung cấp các điều kiện nhiệt độ bình thường, có nghĩa là cân bằng nhiệt được duy trì ở mức bình thường của nhiệt độ cơ thể trung bình

CHÚ THÍCH 1: Mức nhiệt này biểu thị sự làm mát cơ thể người ở mức bằng không hoặc mức tối thiểu

CHÚ THÍCH 2: Xem 2.97

2.72. Nhiệt độ thực quản

Nhiệt độ đo bởi bộ cảm biến được đặt ở phần thấp của thực quản, nơi tiếp xúc với mặt trước của tâm nhĩ trái và mặt sau của động mạch chủ đi xuống

2.73. Nhiệt độ thực tế

Nhiệt độ đồng nhất của một bộ quần áo giả định màu đen mà người mặc sẽ trao đổi cùng một lượng nhiệt do bức xạ cộng với đối lưu như khi ở trong môi trường thực tế không đồng nhất

2.74. Nhiệt độ khoang miệng

Nhiệt độ đo được bởi bộ cảm biến đặt dưới lưỡi, bên cạnh và gần với cuống lưỡi

2.75. Mức tiêu thụ ôxy

Mức mà phổi lấy ôxy vào

2.76. Chỉ số độ thấm cho một bộ quần áo

Tỷ lệ giữa độ cách nhiệt của quần áo khô (l_cl) và trở bay hơi (R_e,cl) cho cả bộ quần áo, chia cho hệ thức Levvis (16,5 K/kPa)

CHÚ THÍCH: Đây chính là chỉ thị tính năng bay hơi của quần áo

2.77. Nhiệt độ bức xạ mặt phẳng

Nhiệt độ đồng nhất của một bộ quần áo trong đó thông lượng bức xạ tới trên một mặt của một yếu tố mặt phẳng nhỏ tương tự như trong môi trường hiện có

2.78. Số phiếu trung bình dự đoán

Một chỉ số dự đoán giá trị trung bình số phiếu của một nhóm đông người đối với thang cảm giác nhiệt 7 điểm

2.79. Tỷ lệ phần trăm không thỏa mãn dự đoán

Một chỉ số thiết lập dự đoán định lượng phần trăm số người không thỏa mãn về nhiệt, cảm thấy quá lạnh hoặc quá nóng

2.80. Độ ướt da dự đoán

Độ ướt của da được đánh giá theo phép giải tích

2.81. Mức đổ mồ hôi dự đoán

Mức đổ mồ hôi đạt được theo phép phân tích

2.82. Diện tích chiếu của cơ thể theo một hướng

Diện tích của một cơ thể (cơ thể người, mặt cầu, elip tròn xoay…) chiếu trên một mặt phẳng vuông góc với hướng

2.83. Diện tích chiếu của một người/ma-nơ-canh mặc quần áo đang đứng theo hướng chữ i

Diện tích của một người/ma-nơ-canh mặc quần áo đang đứng được chiếu trên một mặt phẳng vuông góc theo hướng chữ i

2.84. Diện tích chiếu của một người/ma-nơ-canh không mặc quần áo đang đứng theo hướng chữ i

Diện tích của một người/ma-nơ-canh không mặc quần áo đang đứng được chiếu trên một mặt phẳng vuông góc theo hướng chữ i

2.85. Hệ số đo độ ẩm

Hệ số trong phương trình đo độ ẩm để đánh giá áp suất từng phần của hơi nước từ sự khác nhau giữa nhiệt độ không khí và nhiệt độ bầu ướt

2.86. Nhiệt độ bầu ướt đo được

Nhiệt độ bầu ướt

Nhiệt độ biểu thị bởi một thiết bị đo độ ẩm khi bầu của một nhiệt kế được bọc trong một vải bấc thấm nước, với dòng không khí đi qua đạt xấp xỉ 4,5 m/s để đạt tới một nhiệt độ cân bằng của nước bốc hơi trong không khí, khi nhiệt của quá trình bay hơi được cung cấp bởi sức nóng có thể cảm nhận được của dòng không khí

2.87. Tính không đối xứng của nhiệt độ bức xạ

Sự khác nhau giữa nhiệt độ bức xạ mặt phẳng của hai mặt đối diện của một yếu tố mặt phẳng nhỏ

2.88. Dòng nhiệt bức xạ

Trao đổi nhiệt bởi bức xạ giữa bề mặt bao (quần áo hoặc da) và môi trường

2.89. Hệ số truyền nhiệt bức xạ

Tỷ lệ thực của truyền nhiệt trên đơn vị diện tích bằng bức xạ giữa hai bề mặt, trên mỗi đơn vị nhiệt độ chênh lệch giữa hai bề mặt

2.90. Khoảng thời gian chu kỳ phục hồi

Trong việc đánh giá mức chuyển hóa, khoảng thời gian của chu kỳ phục hồi

2.91. Thời gian phục hồi

Giai đoạn phục hồi cần thiết để khôi phục lại cân bằng nhiệt cơ thể bình thường sau khi tiếp xúc (ở trong môi trường rất lạnh)

2.92. Nhiệt độ trực tràng

Nhiệt độ đo bởi thiết bị cảm biến được đưa vào trực tràng tối thiểu 100 mm qua hậu môn

2.93. Hệ số giảm trao đổi ẩn nhiệt do mặc quần áo

Hiệu suất thấm

Tỷ lệ mất nhiệt bay hơi thực tế trên nhiệt bay hơi của một cơ thể không mặc quần áo ở cùng điều kiện, bao gồm việc điều chỉnh tăng diện tích bề mặt được mặc quần áo

2.94. Hệ số giảm trao đổi nhiệt dễ nhận thấy do mặc quần áo

Hiệu suất nhiệt bên trong quần áo

Tỷ lệ trao đổi nhiệt cảm nhận thực tế trao đổi nhiệt mà một cơ thể không mặc quần áo ở cùng điều kiện, bao gồm việc điều chỉnh tăng diện tích bề mặt được mặc quần áo

2.95. Vận tốc không khí tương đối

Vận tốc không khí tương đối so với đối tượng nghiên cứu, bao gồm cả các chuyển động cơ thể

2.96. Độ ẩm tương đối

RH

Tỷ lệ (x100) áp suất hơi nước riêng phần trong không khí với áp suất hơi nước bão hòa ở cùng nhiệt độ và cùng áp suất tổng

2.97. Độ cách nhiệt đáp ứng của quần áo

Độ cách nhiệt đáp ứng tổng hợp của quần áo trong các điều kiện môi trường thực tế để duy trì cơ thể ở trạng thái cân bằng nhiệt tại các mức có thể chấp nhận được của nhiệt độ cơ thể và của nhiệt độ da

CHÚ THÍCH: Đây là một chỉ số của stress lạnh

2.98. Hiệu suất bay hơi đáp ứng của quá trình đổ mồ hôi

Hiệu suất bay hơi tương ứng với độ ướt da đáp ứng

2.99. Độ ướt da đáp ứng

Tỷ lệ giữa mức bay hơi yêu cầu và mức bay hơi tối đa

2.100. Mức đổ mồ hôi đáp ứng

Mức đổ mồ hôi được yêu cầu để duy trì cân bằng nhiệt của cơ thể

2.101. Thành phần dư của nhịp tim

Thành phần dư của nhịp tim liên quan đến nhịp thở và nhịp sinh lý, v.v…

2.102. Giảm khối lượng cơ thể qua đường hô hấp

Sự giảm khối lượng cơ thể do sự bay hơi qua đường hô hấp

2.103. Dòng nhiệt đối lưu qua đường hô hấp

Trao đổi nhiệt bằng sự đổi lưu trong đường hô hấp

2.104. Dòng nhiệt bay hơi qua đường hô hấp

Trao đổi nhiệt bằng sự bay hơi trong đường hô hấp

2.105. Thương số hô hấp

Tỷ lệ các bon điôxit sinh ra và mức tiêu thụ ôxy tính được qua phân tích khí thở ra

2.106. Độ cách nhiệt tổng hợp của quần áo

Cách nhiệt thực tế tạo ra bởi quần áo dưới điều kiện và hoạt động môi trường cho trước

2.107. Cách nhiệt toàn phần tổng hợp

Cách nhiệt toàn phần tổng hợp dưới các điều kiện cho trước

2.108. Độ ướt da

Phân số tương đương của các bề mặt da có thể được coi là đã ướt hoàn toàn

2.109. Hằng số Stefan-Boltzmann

Hằng số tỷ lệ giữa bức xạ nhiệt của vật bức xạ màu đen và lũy thừa 4 của nhiệt độ tuyệt đối của nó, = 5,67.10^-8

2.110. Thừa số rút gọn STPD

Thừa số mà thể tích khí thải ra tiêu chuẩn được tính từ thể tích khí thải ra thực tế

2.111. Diện tích bề mặt của cơ thể được mặc quần áo

Diện tích bề mặt bên ngoài của cơ thể được mặc quần áo bao gồm cả các phần không được mặc

2.112. Giảm khối lượng cơ thể do mồ hôi

Giảm khối lượng cơ thể do mất mồ hôi

2.113. Khoảng thời gian thử nghiệm

Trong việc đánh giá mức chuyển hóa, chu kỳ chính theo phương pháp từng phần, chu kỳ chính và phục hồi theo phương pháp tích phân

2.114. Trở bay hơi toàn phần của quần áo và lớp không khí bao

Tổng của mức trở bay hơi của các lớp bên ngoài và các lớp quần áo

2.115. Hệ số truyền nhiệt toàn phần

Tổng mức truyền nhiệt trên một đơn vị diện tích bằng cách bức xạ, đối lưu và dẫn nhiệt chia cho nhiệt độ chênh lệch giữa bề mặt và nhiệt độ thực tế của môi trường

2.116. Cách nhiệt toàn phần

Tổng mức chịu nhiệt đồng nhất tương đương giữa cơ thể và môi trường dưới các điều kiện (tĩnh, lặng gió) được chuẩn hóa

2.117. Cường độ dòng khí quẩn

Tỷ lệ độ lệch chuẩn của vận tốc không khí cục bộ với vận tốc không khí trung bình cục bộ

2.118. Nhiệt độ màng nhĩ

Nhiệt độ đo bởi một máy biến năng được đặt càng gần màng nhĩ tai càng tốt

2.119. Nhiệt độ nước tiểu

Nhiệt độ đo bởi bộ chuyển đổi được đưa vào trong một thiết bị chứa nước tiểu

2.120. Áp suất hơi nước riêng phần

Áp suất mà hơi nước có thể gây ra nếu chiếm một thể tích bị choán bởi không khí ẩm ở cùng nhiệt độ

2.121. Nhiệt độ cầu bầu ướt

Một chỉ số thực nghiệm về stress nhiệt trên người lao động

2.122. Chỉ số cảm giác lạnh do gió

Mức nhiệt hao hụt từ một diện tích bề mặt da không được bảo vệ

3. Các ký hiệu, thuật ngữ và đơn vị

Khi các thuật ngữ có sự khác nhau về nghĩa không đáng kể, được sử dụng cho cùng một đại lượng trong các tiêu chuẩn khác nhau, một trong số đó đã được lựa chọn trong tiêu chuẩn này. Trong một số trường hợp (ví dụ: D_rec) cùng một ký hiệu nhưng lại tương ứng với hai đại lượng khác nhau.

Trong vài trường hợp, các ký hiệu được dùng trong những tiêu chuẩn viện dẫn (DLE, RT, T, t_r, HR_OH) nhưng không được sử dụng tiêu chuẩn này, các ký hiệu hợp lý hơn được chọn lựa (D_lim, D_rec, D_exp): những ký hiệu này sẽ được sử dụng trong việc soát xét lại các tiêu chuẩn hiện hành và xây dựng các tiêu chuẩn mới.

Các đơn vị được sử dụng trong tiêu chuẩn này đều dựa trên Hệ thống đơn vị đo lường quốc tế (SI). Đối với một đại lượng, nếu một đơn vị không thuộc hệ SI được áp dụng chung, thì cả hai đơn vị này đều được liệt kê, đơn vị thuộc hệ SI và đơn vị ngoài hệ SI. Các đơn vị đặt trong ngoặc ( ) có thể vẫn được sử dụng trong một số tiêu chuẩn; nhưng sẽ được thay đổi ở lần soát xét tiếp theo. “1” trong Bảng liệt kê các đơn vị là viết tắt cho “không thứ nguyên”.

Cột thứ năm, với tiêu đề “Xem định nghĩa”, dùng cho các mục đích tham khảo định nghĩa ở Điều 2. Cột này chỉ được hoàn thiện khi một ký hiệu được định nghĩa.

STT	Ký hiệu	Thuật  ngữ	Đơn vị	Xem định nghĩa
3.1	A	Hệ số đo độ ẩm	Pa×K-1	2.85
3.2	Ab	Diện tích bề mặt cơ thể	m2	2.13
3.3	Acl	Diện tích bề mặt cơ thể được mặc quần áo	m2	2.111
3.4	Acli	Diện tích chiếu của một người/ma-nơ-canh mặc quần áo đang đứng theo hướng chữ i	m2	2.83
3.5	Acov	Tỷ lệ phần trăm của diện tích bề mặt cơ thể được che phủ bởi quần áo	%
3.6	ADu	Diện tích bề mặt cơ thể Du Bois	m2	2.28
3.7	Ani	Diện tích chiếu của một người/ma-nơ-canh không mặc quần áo đang đứng theo hướng chữ i	m2	2.84
3.8	Apr	Diện tích chiếu của cơ thể theo một hướng	m2	2.82
3.9	Ar	Diện tích bức xạ hiệu quả của cơ thể	m2	2.32
3.10	BM	Mức chuyển hóa cơ bản	W×m-2	2.8
3.11	C	Dòng nhiệt đối lưu	W×m-2	2.22
3.12	ce	Nhiệt ẩn của quá trình bay hơi nước	J×kg-1
3.13	Cg	Trao đổi nhiệt đối lưu giữa nhiệt kế cầu và không khí xung quanh quả cầu	W×m-2
3.14	Cp	Năng lượng nhiệt mất đi do yếu tố của thiết bị đo gió	W×m-2
3.15	cp	Tỷ nhiệt của không khí khô tại áp suất không đổi	J×(kg×K)-1
3.16	Cres	Dòng nhiệt đối lưu qua đường hô hấp	W×m-2	2.103
3.17	Dexp	Khoảng thời gian thử nghiệm	min	2.113
3.18	Dlim	Thời gian tiếp xúc cho phép	min	2.5
		Khoảng thời gian tiếp xúc giới hạn	min
3.19	Dmax	Lượng mất nước tối đa	g	2.64
3.20	DR	Mức gió lùa	%	2.26
3.21	Drec	Thời gian phục hồi	min	2.91
		Khoảng thời gian chu kỳ phục hồi	min	2.90
3.22	E	Dòng nhiệt bay hơi trên da	W×m-2	2.36
3.23	EE	Đương lượng nhiệt của ôxy		2.34
3.24	Emax	Dòng nhiệt bay hơi tối đa trên da	W×m-2	2.61
3.25	Ep	Dòng nhiệt bay hơi dự đoán	W×m-2
3.26	Ereq	Dòng nhiệt bay hơi đáp ứng	W×m-2
3.27	Eres	Dòng nhiệt bay hơi qua đường hô hấp	W×m-2	2.104
3.28	¦	Hệ số rút gọn STPD	1	2.110
3.29	Fcl	Hệ số giảm trao đổi nhiệt do mặc quần áo	1	2.93
3.30	¦cl	Hệ số diện tích quần áo (tỷ lệ diện tích da được che phủ bởi quần áo/diện tích da không được che phủ)	1	2.16
3.31	¦cli	Hệ số diện tích quần áo theo chiều i	1	2.17
3.32	FCO2	Phân số của các bon điôxit trong không khí thở ra	1
3.33	Fij	Hệ số trạng hình dạng giữa các bề mặt i và j	1	2.44
3.34	FO2	Phân số của ôxy trong không khí thở ra	1
3.35	Fpcl	Hệ số giảm trao đổi ẩn nhiệt do mặc quần áo	1	2.93
3.36	H	Mất nhiệt khô	W×m-2	2.27
3.37	h	Hệ số truyền nhiệt toàn phần	W×m-2×K-1	2.115
3.38	Hb	Chiều cao cơ thể	m
3.39	hc	Hệ số truyền nhiệt đối lưu	W×m-2×K-1	2.23
3.40	hcg	Hệ số truyền nhiệt đối lưu giữa không khí trong môi trường và nhiệt kế cầu	W×m-2×K-1
3.41	he	Hệ số truyền nhiệt bay hơi	W×m-2×Pa-1	2.37
3.42	HR	Nhịp tim	beats×min-1	2.47
3.43	hr	Hệ số truyền nhiệt bức xạ	W×m-2×K-1	2.89
3.44	HR0	Nhịp tim lúc nghỉ ngơi	beats×min-1	2.49
3.45	HRr	Nhịp tim sau khi hồi phục	beats×min-1	2.48
3.46	Ia	Độ cách nhiệt của lớp bao	clo m2×K×W-1	2.14
3.47	Icl	Độ cách nhiệt của quần áo	clo m2×K×W-1	2.18
3.48	icl	Chỉ số độ thấm cho một bộ quần áo	1	2.76
3.49	Icle	Độ cách nhiệt hiệu quả của quần áo	clo m2×K×W-1	2.29
3.50	Icli	Độ cách nhiệt cơ bản của một bộ quần áo	clo m2×K×W-1
3.51	Iclr	Độ cách nhiệt tổng hợp của quần áo	clo m2×K×W-1	2.106
3.52	Iclu	Độ cách nhiệt quần áo	clo m2×K×W-1	2.43
3.53	im	Chỉ số độ thấm ẩm	1	2.69
3.54	IREQ	Yêu cầu độ cách nhiệt của quần áo	clo m2×K×W-1	2.97
3.55	IREQmin	Yêu cầu đối với độ cách nhiệt tối thiểu của quần áo	clo m2×K×W-1	2.68
3.56	IREQneutral	Yêu cầu đối với độ cách nhiệt trung bình của quần áo	clo m2×K×W-1	2.71
3.57	IT	Cách nhiệt toàn phần clo	clo m2×K×W-1	2.116
3.58	ITr	Cách nhiệt toàn phần tổng hợp	clo m2×K×W-1	2.107
3.59	K	Dòng nhiệt dẫn truyền	W×m-2	2.21
3.60	L	Hệ thức lewis	K×kPa-1	2.55
3.61	M	Mức chuyển hóa	met W×m-2	2.67
3.62	ma	Khối lượng của không khí khô	kg	2.58
3.63	Mp	Mức chuyên hóa cho phương pháp từng phần	met W×m-2
3.64	Ms	Mức chuyển hóa khi ngồi	met W×m-2
3.65	mv	Khối lượng của hơi nước	kg	2.59
3.66	p	Áp suất không khí	kPa	2.6
3.67	P	Bức xạ thực được đo trong thiết bị đo bức xạ thực	W×m-2
3.68	pa	Áp suất hơi nước riêng phần	kPa	2.120
3.69	pas	Áp suất hơi nước bão hòa	kPa
3.70	pas,w	Áp suất hơi nước bão hòa ở nhiệt độ bầu ướt	kPa
3.71	Pb	Nhiệt cung cấp cho đĩa đen trong thiết bị hai đĩa dùng để đo nhiệt độ bức xạ mặt phẳng và đầu cảm biến đen trong thiết bị đo tốc độ bức xạ lưỡng cầu	W×m-2
3.72	pex	Áp suất hơi nước bão hòa ở nhiệt độ không khí thở ra	kPa
3.73	Pp	Cấp nhiệt cho đĩa đánh bóng trong thiết bị hai đĩa dùng để đo nhiệt độ bức xạ mặt phẳng và đầu cảm biến đánh bóng trong thiết bị đo bức xạ hai khối cầu	W×m-2
3.74	Ps	Cấp nhiệt (hoặc cấp lạnh) tới đầu cảm biến ở thiết bị đo bức xạ cảm biến nhiệt độ không khí không đổi và tới đĩa ở thiết bị chạy đĩa nhiệt độ không khí không đổi để đo nhiệt độ bức xạ mặt phẳng	W×m-2
3.75	psk	Áp suất hơi nước ở nhiệt độ da	kPa
3.76	psk,s	Áp suất hơi nước bão hòa ở nhiệt độ da	kPa
3.77	PMV	Số phiếu trung bình dự đoán	1	2.78
3.78	PPD	Tỷ lệ phần trăm không thỏa mãn dự đoán	1	2.79
3.79	Q	Nhiệt cơ thể tăng lên hoặc mất đi	kJ×m-2	2.9
3.80	Qlim	Giá trị giới hạn đối với nhiệt cơ thể tăng lên hoặc mất đi	kJ×m-2
3.81	Qmax	Tích nhiệt cơ thể tối đa	kJ×m-2	2.60
3.82	r	Hiệu suất bay hơi của mồ hôi	1	2.35
3.83	R	Dòng nhiệt bức xạ	W×m-2	2.88
3.84	Re,a1)	Trở bay hơi của lớp không khí bao	m2×kPa.W-1	2.39
3.85	Rabs	Dòng nhiệt bức xạ tuyệt đối	W×m-2	2.1
3.86	Re,cl	Trở bay hơi của một bộ quần áo	m2×kPa.W-1	2.38
3.87	Reff	Dòng nhiệt bức xạ hiệu quả	W×m-2	2.31
3.88	Rg	Trao đổi nhiệt bức xạ giữa nhiệt kế cầu và môi trường	W×m-2
3.89	RM	Tăng nhịp tim trên đơn vị mức chuyển hóa	beats×m-2× W-1×m-1
3.90	RH	Độ ẩm tương đối	1 %	2.96
3.91	rp	Hiệu suất bay hơi của mồ hôi tương ứng với độ ướt da dự đoán	1
3.92	RQ	Thương số hô hấp	1	2.105
3.93	rreq	Hiệu suất bay hơi đáp ứng của quá trình đổ mồ hôi	1	2.98
3.94	Re,T	Trở bay hơi toàn phần của quần áo và lớp không khí bao	m2×kPa×W-1	2.114
3.95	S	Mức tích nhiệt cơ thể	W×m-2	2.10
3.96	SWmax	Mức đổ mồ hôi tối đa	W×m-2g×min-1	2.63
3.97	SWp	Mức đổ mồ hôi dự đoán	W×m-2	2.81
3.98	SWred	Mức đổ mồ hôi đáp ứng	W×m-2	2.100
3.99	ta	Nhiệt độ không khí	oC	2.2
3.100	tab	Nhiệt độ khoang bụng	oC	2.54
3.101	tac	Nhiệt độ ống tai	oC	2.7
3.102	tc	Nhiệt độ của yếu tố thiết bị đo gió	oC
3.103	tch	Nhiệt độ làm lạnh	oC	2.15
3.104	tcl	Nhiệt độ bề mặt quần áo	oC	2.20
3.105	tcr	Nhiệt độ lõi cơ thể	oC	2.24
3.106	td	Nhiệt độ điểm sương	oC	2.25
3.107	tes	Nhiệt độ thực quản	oC	2.72
3.108	tex	Nhiệt độ không khí thở ra	oC	2.42
3.109	tg	Nhiệt độ cầu	oC	2.45
3.110	tm	Khoảng thời gian chu kỳ chính (trong việc đánh giá mức chuyển hóa)	min	2.57
3.111	tn	Nhiệt độ thiết bị đo bức xạ thực	oC
3.112	tnw	Nhiệt độ bầu ướt tự nhiên	oC	2.70
3.113	to	Nhiệt độ thực tế	oC	2.73
3.114	tor	Nhiệt độ khoang miệng	oC	2.74
3.115	tpr	Nhiệt độ bức xạ mặt phẳng	oC	2.77
3.116		Nhiệt độ bức xạ trung bình	oC	2.65
3.117	tre	Nhiệt độ trực tràng	oC	2.92
3.118	ts	Nhiệt độ bề mặt	oC
3.119	tsk	Nhiệt độ da cục bộ	oC	2.56
3.120		Nhiệt độ da trung bình	oC	2.66
3.121	tty	Nhiệt độ màng nhĩ	oC	2.118
3.122	Tu	Cường độ dòng khí quẩn	1 %	2.117
3.123	tur	Nhiệt độ nước tiểu	oC	2.119
3.124	tw	Nhiệt độ bầu ướt đo được	oC	2.86
3.125	va	Vận tốc không khí	m×s-1	2.3
3.126	va,t	Vận tốc không khí tại thời điểm t	m×s-1	2.4
3.127	var	Vận tốc không khí tương đối	m×s-1	2.95
3.128	Vex,ATPS	Thể tích khí thở ra tại ATPS	I	2.40
3.129	Vex,STPD	Thể tích khí thở ra tại STPD	I	2.41
3.130		Lượng thông gió qua đường hô hấp	Iair×min-1
3.131		Lượng các bon điôxit sinh ra	ICO2×h-1
3.132		Thể tích dòng	I×h-1
3.133		Mức tiêu thụ ôxy	IO2×h-1	2.75
3.134	vx	Thành phần vận tốc không khí theo trục x	m×s-1
3.135	vy	Thành phần vận tốc không khí theo trục y	m×s-1
3.136	vz	Thành phần vận tốc không khí theo trục z	m×s-1
3.137	W	Năng lượng sinh công	W×m-2	2.30
3.138	w	Độ ướt da	1	2.108
3.139	Wa	Tỷ lệ ẩm độ	kgwater×	2.50
3.140	Was	Tỷ lệ ẩm độ ở mức bão hòa	kgwater×
3.141	Wb	Khối lượng cơ thể	kg
3.142	Wex	Tỷ lệ ẩm độ đối với không khí thở ra	kgwater×	2.51
3.143	wmax	Độ ướt da tối đa	1	2.62
3.144	wp	Độ ướt da dự đoán	1	2.80
3.145	wreq	Độ ướt da đáp ứng	1	2.99
3.146	WBGT	Nhiệt độ cầu bầu ướt	oC	2.121
3.147	WCI	Chỉ số cảm giác lạnh do gió	W×m-2	2.122
3.148	ΔHRE	Thành phần dư của nhịp tim	beats×min-1	2.101
3.149	ΔHRM	Tăng nhịp tim do gánh nặng cơ bắp ở tư thế động dưới điều kiện nhiệt độ bình thường	beats×min-1
3.150	ΔHRN	Tăng nhịp tim do các yếu tố tâm lý Cấu thành nhịp tim do gánh nặng tinh thần Cấu thành nhịp tim do các yếu tố tâm lý	beats×min-1
3.151	ΔHRs	Tăng nhịp tim do lao động cơ bắp ở tư thế tĩnh	beats×min-1	2.53
3.152	ΔHRT	Tăng nhịp tim do stress nhiệt	beats×min-1	2.52
3.153	Δmclo	Sự biến đổi của khối lượng quần áo	kg	2.19
3.154	Δmg	Tổn hao tổng khối lượng cơ thể	kg	2.46
3.155	Δmo	Tổn hao khối lượng cơ thể do sự khác nhau về khối lượng giữa các bon điôxit và ôxy	kg
3.156	Δmres	Tổn hao khối lượng cơ thể qua cơ quan hô hấp	kg	2.102
3.157	Δmsol	Biến đổi khối lượng cơ thể do chất rắn	kg	2.11
3.158	Δmsw	Giảm khối lượng cơ thể do mồ hôi	kg	2.112
3.159	Δmwat	Biến đổi khối lượng cơ thể do chất lỏng	kg	2.12
3.160	Δtcr	Tăng nhiệt độ lõi cơ thể	K
3.161	Δtpr	Tính không đối xứng của nhiệt độ bức xạ	K	2.87
3.162	e	Độ bức xạ	1	2.33
3.163	eb	Độ bức xạ của đĩa đen trong thiết bị hai đĩa để đo nhiệt độ bức xạ mặt phẳng và độ phát xạ của đầu cảm ứng đen trong thiết bị đo bức xạ hai khối cầu	1
3.164	ecl	Độ bức xạ của bè mặt quần áo	1
3.165	eg	Độ bức xạ của quả cầu đen	1
3.166	ep	Độ bức xạ của đĩa đánh bóng trong thiết bị hai đĩa để đo nhiệt độ bức xạ mặt phẳng và độ phát xạ của đầu cảm ứng đánh bóng trong thiết bị đo bức xạ hai khối cầu	1
3.167	es	Độ bức xạ của một bề mặt hoặc của một thiết bị cảm biến	1
3.168	esk	Độ bức xạ của bề mặt da	1
3.169	s	Hằng số Stefan-Boltzmann	W×m-2×K-4	2.109

 

THƯ MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO

[1] TCVN 7112:2002 (ISO 7243:1989), Ecgônômi – Môi trường nóng – Đánh giá stress nhiệt đối với người lao động bằng chỉ số WBGT (nhiệt độ cầu ướt);

[2] TCVN 7489:2005 (ISO 10551:1995), Ecgônômi – Ecgônômi môi trường nhiệt – Đánh giá ảnh hưởng của môi trường nhiệt bằng thang đánh giá chủ quan;

[3] TCVN 7438:2004(ISO 7730:1994), Ecgônômi – Môi trường nhiệt ôn hòa – Xác định các chỉ số PMV, PPD và đặc trưng của điều kiện tiện nghi nhiệt;

[4] TCVN 7321:2003 (ISO 7933:1989)1), Ecgônômi – Môi trường nóng – Xác định bằng phân tích và diễn giải stress nhiệt thông qua tính lượng mồ hôi cần thiết;

[5] TCVN 7212:2002 (ISO 8996:1990)2), Ecgônômi – Xác định sự sinh nhiệt chuyển hóa;

[6] TCVN 7439:2004 (ISO 9886:1992), Ecgônômi. Đánh giá căng thẳng nhiệt bằng phép đo các thông số sinh lý;

[7] ISO 9920:1995, Ergonomics of the thermal environment – Estimation of the thermal insulation and evaporative resistance of a clothing ensemble;

[8] ISO 7726:1998, Ergonomics of the thermal environment – Instruments for measuring physical quantities;

[9] ISO 11399:1995, Ergonomics of the thermal environment – Principles and application of relevant International Standards;

[10] ISO/TR 11079:1993, Evaluation of cold environments – Determination of requisite clothing insulation (IREC);

[11] Glossary of terms for thermal physiology.

 

---