TIÊU CHUẨN XÂY DỰNG VIỆT NAM TCXDVN 33:2006 VỀ CẤP NƯỚC – MẠNG LƯỚI ĐƯỜNG ỐNG VÀ CÔNG TRÌNH – TIÊU CHUẨN THIẾT KẾ DO BỘ XÂY DỰNG BAN HÀNH

Ghi chú: 1- Khi thiết kế các hệ thống cấp nước còn phải tuân theo các

tiêu chuẩn có liên quan khác đã được Nhà nước ban hành.

2- Tiêu chuẩn về cấp nước chữa cháy lấy theo TCVN 2622-1995.

–          Xét vấn đề bảo vệ và sử dụng tổng hợp các nguồn nước, phối hợp các điểm tiêu thụ nước và khả năng phát triển trong tương lai, đồng thời phải dựa vào sơ đồ cấp nước của quy hoạch vùng, sơ đồ quy hoạch chung và đồ án thiết kế xây dựng các điểm dân cư và khu công nghiệp;

–          Phối hợp với việc thiết kế hệ thống thoát nước.

Khi sử dụng trực tiếp nước nguồn để làm nguội sau đó lại xả trở lại nguồn phải dựa theo cơ sở kinh tế kỹ thuật và được sự thoả thuận của cơ quan quản lý và bảo vệ nguồn nước.

Trong xử lý, vận chuyển và dự trữ nước ăn uống phải sử dụng những hoá chất, vật liệu, thiết bị,… không gây ảnh hưởng xấu đến chất lượng nước.

Chất lượng nước dùng cho công nghiệp và việc sử dụng hoá chất để xử lý nươc phải phù hợp với yêu cầu công nghiệp và phải xét đến ảnh hưởng của chất lượng nước đối với sản phẩm.

–          Giá thành đầu tư xây dựng;

–          Chi phí quản lý hàng năm;

–          Chi phí xây dựng cho 1m³ nước tính theo công suất ngày trung bình chung cho cả hệ thống và cho trạm xử lý;

–           Chi phí điện năng, hoá chất cho 1m³ nước;

–          Giá thành xử lý và giá thành sản phẩm 1m³ nước.

Ghi chú: Các chỉ tiêu trên phải xét toàn bộ và riêng từng đợt xây dựng trong thời gian hoạt động của hệ thống.

Ghi chú: Khi xác định vốn đầu tư để so sánh phương án phải xét giá trị thực tế giữa thiết bị, vật tư nhập ngoại và sản xuất trong nước.

Đặc điểm hộ dùng nước

Bậc tin cậy của hệ thống cấp nước

I

II

III

–          Đối với công nghiệp sản xuất rượu bia, sữa, đồ hộp, chế biến thực phẩm, giấy, dệt: 45 m³/ha/ngày.

–          Đối với các ngành công nghiệp khác: 22 m³/ha/ngày.

–          Xây dựng hồ chứa điều chỉnh theo mùa khi nhu cầu lấy nước nhỏ hơn hoặc bằng lưu lượng của năm kiệt ứng với tần suất tính toán kể cả lưu lượng nước mất đi ở hồ chứa.

–          Xây dựng hồ chứa điều chỉnh dòng chảy nhiều năm khi nhu cầu lấy nước hàng năm vượt quá lưu lượng nước của năm kiệt ứng vơí tần suất tính toán nhưng bé hơn lưu lượng của dòng chảy trung bình nhiều năm.

–          Nhu cầu dùng nước cho ăn uống sinh hoạt của khu vực xây dựng nhà ở và các công trình công cộng;

–          Tưới và rửa đường phố, quảng trường, cây xanh, nước cấp cho các vòi phun;

–          Tưới cây trong vườn ươm;

–          Cấp nước ăn uống, sinh hoạt trong các cơ sở sản xuất công nông nghiệp;

–          Cấp nước sản xuất cho những cơ sở sản xuất dùng nước đòi hỏi chất lượng như nước sinh hoạt, hoặc nếu xây dựng hệ thống cấp nước riêng thì không hợp lý về kinh tế;

–          Cấp nước chữa cháy;

–          Cấp nước cho yêu cầu riêng của trạm xử lý nước;

–          Cấp nước cho các nhu cầu khác, trong đó có việc sục rửa mạng lưới đường ống cấp, thoát nước và lượng nước thất thoát trong quá trình phân phối và dùng nước.

q₁N₁f₁ + q₂N₂f₂+…               å q_iN_if_i

Q ngày.tb(m³/ngày)= ———————– +D=————– +D    (3-1)

1000                              1000

Trong đó:

–          q_i: Tiêu chuẩn cấp nước sinh hoạt lấy theo bảng 3.1.

–          N_i: Số dân tính toán ứng với tiêu chuẩn cấp nước qi.

–          f_i: Tỷ lệ dân được cấp nước lấy theo bảng 3.1.

–          D: Lượng nước tưới cây, rửa đường, dịch vụ đô thị, khu công nghiệp, thất thoát, nước cho bản thân nhà máy xử lý nước được tính theo bảng 3.1 và lượng nước dự phòng. Lượng nước dự phòng cho phát triển công nghiệp, dân cư và các lượng nước khác chưa tính được cho phép lấy thêm 5-10% tổng lưu lượng nước cho ăn uống sinh hoạt của điểm dân cư; Khi có lý do xác đáng được phép lấy thêm nhưng không quá 15%.

Lưu lượng nước tính toán trong ngày dùng nước nhiều nhất và ít nhất ngày (m³/ngày) được tính theo công thức:

Q_ngày.max = K_ngày.max x Q_ngày.tb

Q_ngày.min = K_ngày.min x Q_ngày.tb                                                    (3-2)

Hệ số dùng nước không điều hoà ngày kể đến cách tổ chức đời sống xã hội, chế độ làm việc của các cơ sở sản xuất, mức độ tiện nghi, sự thay đổi nhu cầu dùng nước theo mùa cần lấy như sau:

K_{ngày max} = 1,2 ¸ 1,4

K_{ngày min} = 0,7 ¸ 0,9

Đối với các thành phố có qui mô lớn, nằm trong vùng có điều kiện khí hậu khô nóng quanh năm (như: Thành phố Hồ Chí Minh, Đồng Nai, Vũng Tàu,…), có thể áp dụng ở mức:

K_{ngày max} = 1,1 ¸ 1,2

K_{ngày min} = 0,8 ¸ 0,9

Lưu lượng giờ tính toán q m³/h, phải xác định theo công thức:

Q_ngày.max

q_{giờ. max} = K_giờ.max ————-

24

Q_ngày.min

q_{giờ. min} = K_giờ.min ————-                                 (3-3)

24

Hệ sống dùng nước không điều hoà K giờ xác định theo biểu thức:

K_{giờ max} = a_max x b_max

K_{giờ min} = a_min x b_min                                            (3-4)

A: Hệ số kể đến mức độ tiện nghi của công trình, chế độ làm việc của các cơ sở sản xuất và các điều kiện địa phương khác như sau:

a_max = 1,2 ¸1,5

a_min = 0,4 ¸ 0,6

b: Hệ số kể đến số dân trong khu dân cư lấy theo bảng 3.2.

Số

Giai đoạn

TT

2010

2020

I.

– Tiêu chuẩn cấp nước (l/người.ngày):  + Nội đô

+ Ngoại vi

– Tỷ lệ dân số được cấp nước (%):        + Nội đô

+ Ngoại vi

b) Nước phục vụ công cộng (tưới cây, rửa đường, cứu hoả,…); Tính theo % của (a)

c) Nước cho công nghiệp dịch vụ trong đô thị; Tính theo % của (a)

d) Nước khu công nghiệp (lấy theo điều 2.4-Mục 2)

e) Nước thất thoát; Tính theo % của (a+b+c+d)

f) Nước cho yêu cầu riêng của nhà máy xử lý nước; Tính theo % của (a+b+c+d+e)

165

120

85

80

10

10

22¸ 45

< 25

7 ¸10

200

150

99

95

10

10

22¸ 45

< 20

5 ¸ 8

II.

– Tiêu chuẩn cấp nước (l/người.ngày):  + Nội đô

+ Ngoại vi

– Tỷ lệ dân số được cấp nước (%):        + Nội đô

+ Ngoại vi

b) Nước phục vụ công cộng (tưới cây, rửa đường, cứu hoả,…); Tính theo % của (a)

c) Nước cho công nghiệp dịch vụ trong đô thị; Tính theo % của (a)

d) Nước khu công nghiệp (lấy theo điều 2.4-Mục 2)

e) Nước thất thoát; Tính theo % của (a+b+c+d)

f) Nước cho yêu cầu riêng của nhà máy xử lý nước; Tính theo % của (a+b+c+d+e)

120

80

85

75

10

10

22¸ 45

< 25

8 ¸10

150

100

99

90

10

10

22¸ 45

< 20

7 ¸ 8

III.

– Tiêu chuẩn cấp nước (l/người.ngày):

– Tỷ lệ dân số được cấp nước (%):

b) Nước dịch vụ; Tính theo % của (a)

c) Nước thất thoát; Tính theo % của (a+b)

d) Nước cho yêu cầu riêng của nhà máy xử lý nước; Tính theo % của (a+b+c)

60

75

10

< 20

10

100

90

10

< 15

10

0,1

0,15

0,20

0,30

0,50

0,75

1

2

4,5

4,0

3,5

3,0

2,5

2,2

2,0

1,8

0,01

0,01

0,02

0,03

0,05

0,07

0,10

0,15

4

6

10

20

50

100

300

³ 1000

1,6

1,4

1,3

1,2

1,15

1,1

1,05

1,0

0,20

0,25

0,40

0,50

0,60

0,70

0,85

1,0

Ghi chú: Đối với nhà cao tầng biệt lập cũng như đối với nhà hoặc nhóm nhà

đặt tại điểm cao cho phép đặt thiết bị tăng áp cục bộ.

Ghi chú:

1.     Trường hợp đặc biệt có thể lấy đến 60 m.

2.     Khi áp lực trên mạng lưới lớn hơn áp lực cho phép đối với những nhà biệt lập hoặc những khu biệt lập được phép đặt thiết bị điều hoà áp lực hoặc phải phân vùng hệ thống cấp nước.

Trong hệ thống cấp nươc chữa cháy áp lực cao, những máy bơm chữa cháy cố định phải có thiết bị bảo đảm mở máy không chậm quá 3 phút sau khi nhận tín hiệu có cháy.

Ghi chú: Ở các trại chăn nuôi áp lực tự do để chữa cháy cần tính với điều kiện

vòi rồng tại điểm cao nhất của trại chăn nuôi một tầng.

Nhiệt độ cao nhất của nước cấp cho ăn uống sinh hoạt không được quá 35°C.

–          Đặc điểm của tầng chứa nước và điều kiện bổ cập nước ngầm.

–          Điều kiện bảo đảm vệ sinh và tổ chức vùng bảo vệ vệ sinh, bảo vệ nguồn nước không bị nhiễm bẩn bởi nước thải sinh hoạt, nước thải sản xuất và không bị nước có độ khoáng hoá cao hoặc có chất độc hại thấm vào.

–          Khu đất không bị xói lở, trượt hoặc các loại biến dạng khác gây phá hoại công trình.

–          Có sẵn hoặc có thể làm được đường thi công, đường phục vụ cho việc quản lý công trình và đường ống dẫn nước.

–          Giếng khoan phải cách xa các công trình kiến trúc tối thiểu 25m.

Công trình thu nước có công suất lớn phải được cơ quan có thẩm quyền về quản lý nguồn nước phê duyệt.

Tài liệu xác định trữ lượng để thiết kế giếng khai thác phải do Hội đồng trữ lượng quốc gia phê duyệt.

Việc khoan thăm dò kết hợp với khoan khai thác phải do cơ quan có chức năng và đủ thẩm quyền quyết định.

1)     Giếng khơi dùng để thu nước mạch nông vào từ xung quanh hoặc từ đáy ở độ sâu thích hợp.

2)     Họng hay giếng thu nước ngầm chảy lộ thiên

3)     Đường hầm hoặc ống thu nước nằm ngang dùng để khai thác tầng nước ở độ sâu không quá 8m, hoặc thu nước ở các lớp đất chứa nước nằm gần các dòng nước mặt (như sông suối, hồ chứa…) thi công bằng phương pháp đào mở, nếu sâu hơn và mực nước ngầm cao dùng phương pháp khoan ép, đường kính giếng đứng để khoan ép ngang ³ 2m.

4)     Giếng khoan mạch sâu có áp hoặc không có áp, hoàn chỉnh hay không hoàn chỉnh.

Lựa chọn dùng loại công trình nào phải dựa vào điều kiện nêu ở điều 5.1 và dựa vào tính toán kinh tế kỹ thuật mà quyết định.

Ghi chú: Đường kính đoạn ống vách đầu tiên của giếng là đường kính trong của ống mà trong đó đặt bơm hoặc các bộ phận hút của bơm.

Đầu mút trên của ống lọc phải cao hơn chân đế ống vách không ít hơn 3m khi giếng sâu đến 30m và không ít hơn 5m khi giếng sâu trên 50m.

Khi khoan xoay, nếu không gia cố thành giếng bằng ống thì đường kính cuối cùng của lỗ khoan giếng phải lớn hơn đường kính ngoài của ống lọc ít nhất 100mm.

Kết cấu miệng giếng phải đảm bảo độ kín tuyệt đối để ngăn ngừa nước mặt thấm xuống giếng.

Trong một giếng khoan nếu bên trên đường ảnh hưởng của tầng chứa nước dự kiến khai thác có một tầng đất bở rời chứa nước, thì khoảng giữa thành giếng và mặt ngoài ống vách phải chèn kỹ bằng bêtông hoặc đất sét viên. Trong trường hợp cần thiết phải cấu tạo nhiều lớp ống chống để hạn chế mực nước tầng trên rút xuống dưới mang theo hạt mịn làm rỗng đất gây sụt lở nền giếng.

–          Độ sâu đúng thiết kế; mực nước động, mực nước tĩnh, bảo đảm khai thác lâu dài kể cả khi có ảnh hưởng của những giếng khai thác xung quanh.

–          Độ nghiêng của giếng nhỏ hơn 1:1500

–          Hàm lượng cát của nước bơm lên < 5mg/l

–          Lưu lượng bơm thử cao hơn lưu lượng khai thác tối thiểu 7%.

Cửa ra vào của trạm bơm giếng phải đảm bảo đưa máy ra vào dễ dàng. Phải có cửa sổ để thông gió, ở các giếng phải có giá để tháo lắp máy hoặc tó lưu động đặt trên mái bằng của giếng. Trần mái trạm bơm phải có lỗ và cần dự kiến thiết bị nâng tải để tháo lắp động cơ và máy bơm.

Ghi chú:

1- Tuỳ theo điều kiện địa chất thuỷ văn và khi có lý do xác đáng có thể tăng số giếng dự phòng nhưng không quá 2 lần ghi trong bảng 5.1.

2- Đối với bất kỳ loại công trình thu nước nào cũng phải có bơm dự phòng đặt trong kho. Khi số bơm công tác dưới 10 lấy 1, trên 10 lấy bằng 10% số máy bơm công tác.

3-  Bậc tin cậy của công trình thu nước cần lấy theo mức độ đảm bảo về cấp nước theo Điều 1.3.

Số giếng làm việc

Số giếng dự phòng theo bậc tin cậy

Bậc I

Bậc II

Bậc III

1 – 2

3 – 9

10 trở lên

1

1 – 2

20%

0

1

10%

0

0

0

Cỡ sỏi bằng 16d50 (d50 là đường kính hạt trung bình của lớp đất chứa nước, tức là cỡ mắt sàng cho lọt qua 50% số hạt đem thí nghiệm).

– Lượng xi măng mác 400 lấy 250 kg cho 1m³ bêtông

– Tỷ lệ nước/ximăng = 0,3 – 0,35 cho cỡ hạt 7-10mm

= 0,3 – 0,4 cho cỡ hạt 2 – 6mm.

= 0,35 – 0,45 cho cỡ hạt 2 – 3mm.

1 – Thành giếng cao hơn mặt đất tối thiểu 0,8m. Phải có cửa thăm để người quản lý có thể ra vào trông nom hoặc sửa chữa.

2 – Xung quanh miệng giếng phải có mặt dốc thoát nước bằng vật liệu không thấm nước rộng 1,5m, độc dốc i = 0,05 hướng ra ngoài, xung quanh thành giếng cần đắp vòng đai đất sét chiều rộng 0,5m và chiều sâu không ít hơn 1m.

3 – Giếng kín phải làm ống thông hơi, đầu ống thông hơi phải có chóp che mưa và được bịt bằng lưới.

Công trình thu nước kiểu nằm ngang có thể thiết kế dưới dạng mương hở,  rãnh thu bằng đá, đá dăm; đường hầm hoặc ống thu.

–          Tốc độ chảy trong đường hầm lấy bằng 0,5 – 0,8m/s.

–          Chiều dày lớp nước lấy bằng 0,4D (D là đường kính đường hầm thu nước).

–          Đường kính trong của đường hầm thu nước D³200mm.

Ghi chú:

1)     Cho phép dùng ống bằng kim loại khi có lý do chính đáng.

2)     Ống bằng chất dẻo chỉ được dùng loại đảm bảo vệ sinh, không ảnh hưởng đến chất lượng nước.

0,007 khi D = 150mm

0,005 khi D = 200mm

0,004 khi D = 250mm

0,003 khi D = 300mm

0,002 khi D = 400mm

0,001 khi D = 500mm

Tốc độ nước chảy trong ống không nhỏ 0,7 m/s.

–          Tăng công suất cấp nước và đảm bảo sự làm việc ổn định của công trình thu nước hiện có hoặc được xây dựng mới.

–          Nâng cao chất lượng nguồn nước ngầm thấm lọc và đang được khai thác.

–          Bảo vệ môi trường xung quanh (ngăn ngừa độ hạ thấp mực nước ngầm xuống dưới giá trị cho phép gây ảnh hưởng đến thảm thực vật trong vùng).

–          Bảo vệ tầng chứa nước khỏi bị nhiễm mặn, nhiễm bẩn do nước thải sản xuất, nước thải sinh hoạt ngấm xuống.

–          Thu được từ nguồn nước lưu lượng tính toán

–          Không tạo nên sự lắng cặn cục bộ tại khu vực khai thác

–          Không cho rác, rong tảo, cá lọt vào công trình.

–          Lưu lượng nước tính toán

–          Bậc tin cậy của công trình thu

–          Đặc điểm thuỷ văn của nguồn nước, có kể đến mức nước cao nhất và thấp nhất.

–          Yêu cầu của cơ quan vệ sinh dịch tễ, cơ quan quản lý nguồn nước, giao thông đường thuỷ.

Ghi chú:

Cấp thiết kế của đập dâng nước và chứa nước có trong thành phần của cụm công trình thu nước mặt phải lấy theo tiêu chuẩn thiết kế công trình thuỷ lợi, nhưng không thấp hơn:

–          Cấp II với bậc tin cậy cấp nước I

–          Cấp III với bậc tin cậy cấp nước II

–          Cấp IV với bậc tin cậy cấp nước III

a.     Ở đầu dòng nước so với khu dân cư và khu vực sản xuất,

b.    Lấy đủ lượng nước yêu cầu cho trước mắt và cho tương lai,

c.     Thu được nước có chất lượng tốt và thuận tiện cho việc tổ chức bảo vệ vệ sinh nguồn nước,

d.    Phải ở chỗ có bờ, lòng sông ổn định, ít bị xói lở bồi đắp và thay đổi dòng nước, đủ sâu; ở chỗ có điều kiện địa chất công trình tốt và tránh được ảnh hưởng của các hiện tượng thuỷ văn khác: sóng, thuỷ triều…

e.     Tổ chức hệ thống cấp nước (bao gồm thu, dẫn, xử lý và phân phối nước) một cách hợp lý và kinh tế nhất,

f.     Ở gần nơi cung cấp điện,

g.    Có khả năng phối hợp giải quyết các yêu cầu của công nghiệp, nông nghiệp và giao thông đường thuỷ một cách hợp lý.

–          Ở độ sâu không nhỏ hơn 3 lần chiều cao tính toán của sóng trong điều kiện mực nước thấp nhất.

–          Trong vùng kín sóng

–          Ngoài dải đất (doi đất) chạy song song gần bờ hoặc nối với bờ gây gián đoạn dòng chảy.

Đặc điểm điều kiện thu nước

Điều kiện thu nước

Phù sa và sự ổn định của bờ và đáy

Các yếu tố khác

Trung bình

Khó khăn

Rất khó khăn

Chất lơ lửng £ 1,5 kg/m³ (trung bình trong mùa lũ). Lòng, bờ và bãi sông ổn định. Độ dao động mức nước theo mùa £ 1m. Phù sa dịch chuyển dọc theo bờ không làm ảnh hưởng đến sự ổn định của bờ.

Chất lơ lửng P £ 5 kg/m³ Lòng sông di chuyển cùng với sự biến động bờ và đáy, gây nên sự thay đổi cốt đáy sông từ 1-2 m trong năm. Bờ sông bị biến đổi với sự di chuyển phù sa dọc theo bờ với mái dốc có độ dốc thay đổi.

Chất lơ lửng P > 5 kg/m³. Lòng sông không ổn định thay đổi hình dạng ngẫu nhiên hay có hệ thống. Bờ sông thay đổi nhiều, có khả năng gây trượt.

Có ít rong rác và chất bẩn không gây trở ngại cho công trình thu. Có bè mảng và tàu thuyền qua lại.

Có vật nổi lớn (gỗ, tre…) khi có lũ. Có rác và chất bẩn gây khó khăn nhiều cho công trình thu và xử lý.

Có vật nổi lớn (gỗ, tre…) khi có lũ. Có rác và chất bẩn gây khó khăn nhiều cho công trình thu và xử lý.

Bậc tin cậy của công trình thu nước

Điều kiện tự nhiên của việc thu nước

Công trình thu nước

Dễ dàng

Trung bình

Khó khăn

Sơ đồ công trình thu nước

a

b

c

a

b

c

a

b

c

I

I

II

I

I

I

II

I

III

II

I

– Dạng ray trượt

II

III

I

II

III

III

II

1) Bảng trên được lập cho 3 sơ đồ công trình thu nước:

–          Sơ đồ a có 1 cửa thu nước

–          Sơ đồ b, tương tự như trên nhưng bao gồm một số ngăn thu nước được trang bị phương tiện để ngăn ngừa phù sa và khắc phục khó khăn khác.

–          Sơ đồ c có 2 cửa thu nước nằm cách nhau một khoảng cho phép loại trừ khả năng bị gián đoạn cùng một lúc trong việc thu nước.

2) Đối với công trình thu nước bậc tin cậy I và II phải chia công trình thu nước làm nhiều ngăn. Số ngăn làm việc độc lập không nhỏ hơn 2.

Trong trường hợp điều kiện địa chất công trình, điều kiện thuỷ văn, khả năng thi công cho phép và khi công trình thu có công suất nhỏ thì có thể đặt họng thu nước gần bờ, trạm bơm đặt riêng và nối với nhau bằng ống hút.

–          Họng thu ngập đặt ở lòng sông;

–          Ngăn thu có lưới chắn rác đặt trên bờ;

–          Ống tự chảy hoặc ống xi phông nối họng thu với ngăn thu;

–          Trạm bơm đặt riêng hoặc kết hợp với ngăn thu.

Khi mực nước dao động trên 6m và khi dùng máy bơm trục đứng thì nên bố trí trạm bơm kết hợp với ngăn thu có lưới chắn rác ở bờ.

–          Cần thu lưu lượng lớn khi không đủ độ sâu.

–          Trong nguồn nước có nhiều phù sa và cát bồi.

–          Công trình thu kiểu kết hợp hay kiểu đặc biệt để đảm bảo thu nước một cách tin cậy.

–          Công trình điều hoà cục bộ dòng chảy hay lòng sông để tăng khả năng thu nước hoặc tăng độ sâu cục bộ, làm cho việc vận chuyển phù sa lưới đáy sông được tốt hơn.

–          Đập dâng nước.

–          Xây dựng công trình hướng dòng di chuyển phù sa, cát bồi khi không có đập.

–          Xả phù sa, cát bồi qua thiết bị thau rửa của đập dâng nước.

–          Dùng bể lắng đặt đầu công trình thu.

–          Di chuyển dòng bùn, cát, đá theo dòng sông.

–          Công trình thu kiểu thấm.

–          Họng thu nước đặt ngập dưới sông và tốc độ dòng chảy của sông khi đi qua họng thu về mùa cạn lớn gấp 3 lần tốc độ nước chảy vào họng thu.

–          Tại họng thu của công trình thu nước có công suất nhỏ và vào thời kỳ cá đẻ, song chắn rác được thay thế bằng lưới chắn rác có mắt lưới nhỏ và có dự kiến việc rửa lưới bằng dòng nước ngược.

Tốc độ cho phép của nước chảy vào cửa thu nước (chưa kể đến yêu cầu bảo vệ cá) trong điều kiện thu nước trung bình và khó khăn cần lấy như sau:

– Vào họng thu nước ở bờ không ngập: V = 0,6 – 0,2 m/s

– Vào họng thu nước ngập: V = 0,3 – 0,1 m/s.

Khi có yêu cầu bảo vệ cá (trường hợp dùng lưới chắn rác phẳng có mắt lưới 2 – 3 mm đặt trước cửa thu nước) nhưng không kể đến sự phức tạp của điều kiện thu nước trong các con sông có tốc độ dòng chảy > 0,4 m/s, thì tốc độ cho phép của nước chảy qua cửa thu là 0,25 m/s. Nếu thu nước ở dòng sông có tốc độ dòng chảy không vượt quá 0,4 m/s và thu nước ở hồ thì lấy tốc độ nước chảy qua cửa thu bằng 0,1 m/s.

Ghi chú:

–          Tốc độ qui định trên đây tính với tổng diện tích lỗ của song hoặc lưới bảo vệ cá.

–          Trong điều kiện thu nước dễ dàng từ hồ nuôi cá, tốc độ cho phép được chọn tuỳ theo yêu cầu bảo vệ cá và thiết bị chắn cá.

–          Đối với công trình thu kiểu đặt sâu, thu nước theo từng lớp, tốc độ tính toán phải xác định riêng.

                                                           (5-1)

W – Diện tích cửa thu của một ngăn thu (m²)

v – Tốc độ nước chảy vào cửa thu (m/s), tính với diện tích thông

thuỷ của cửa.

Q – Lưu lượng  nước tính toán của một ngăn thu (m³/s)

K – Hệ số kể đến sự thu hẹp diện tích do các thanh song chắn

hoặc lưới.

 đối với song chắn

 đối với lưới

c – Chiều rộng khe hở của song chắn hoặc lưới (cm)

a – Chiều dày thanh song chắn hoặc lưới (cm)

1,25 – Hệ số tính đến  diện tích lỗ bị thu hẹp do rác.

Ghi chú: Không được áp dụng công trình thu nước kiểu thấm đối với công trình thu cố định từ các nguồn nước bị nhiễm bẩn mà không đảm bảo việc sửa lớp thấm bị nhiễm bẩn.

Độ ngập của cửa thu khi thu nước thành từng lớp cần phải xác định theo tính toán đối với độ ổn định phân tầng của khối nước trong hồ chứa.

–          Đối với ống tự chảy 0,7 – 1,5 m/s.

–          Đối với ống hút 1,2 – 2 m/s.

Trong trường hợp này, tiết diện ngang của ống xi phông hay ống tự chảy được xác định theo tốc độ cho phép, phải được kiểm tra về khả năng xói rửa các hạt lắng đọng trong đường ống.

–          Mức nước tối thiểu trong nguồn nước.

–          Khi một ngăn của công trình thu nước không làm việc.

–          Khi xuất hiện các điều kiện bất lợi khác (tắc lưới chắn rác, tắc ống dẫn…)

Ghi chú:

Khi thấy có khả năng làm tắc ống dẫn bởi nghêu sò thì cần tính toán tổn thất trên đường ống dẫn với trị số độ nhám bằng 0,02 – 0,04.

Khi ống dẫn xi phông có chiều dài lớn phải dự kiến đặt thiết bị để mở từ từ van xả tại máy bơm.

Trong điều kiện sông hồ bị nhiễm bẩn ở mức trung bình, nghiêm trọng và rất nghiêm trọng mà công suất thu nước lớn hơn 1 m³/s thì phải dùng lưới quay.

1. Không lớn hơn 0,6 m/s trong trường hợp cá có thể đi vào ngăn đặt lưới.
2. 0,8 – 1,2 m/s khi có thiết bị ngăn cá ở phía ngoài ngăn thu đặt ở bờ.

Đối với công trình thu công suất nhỏ cho phép dùng các máy bơm giếng.

Khi thiết kế trạm bơm phải có dự kiến đặt bơm thoát nước dò rỉ bơm hút bùn từ các ngăn thu nước và bơm rửa lưới (trong trường hợp không thể  dùng nước lấy từ các đường ống áp lực).

a) Theo hàm lượng cặn:

–          Nước ít đục: đến 50 mg/l

–          Nước đục vừa: từ 50 mg/l đến 250 mg/l

–          Nước đục: từ 250 mg/l đến 1500 mg/l

–          Nước rất đục: trên 1500 mg/l

b) Theo độ mầu

–          Nước ít mầu : dưới 35 TCU

–          Nước có mầu trung bình: 35 TCU đến  120 TCU

–          Nước có mầu cao: lớn hơn 120 TCU

a. Xử lý nước đục (theo bảng 6.3)

b. Khi xử lý nước có mầu tính theo công thức:

P_p =  (mg/l)                                                    (6-1)

Trong đó

–          P_p : Liều lượng phèn tính theo sản phẩm không chứa nước.

–          M : Độ mầu của nước nguồn tính bằng độ theo thang màu Platin-Côban.

Ghi chú: Trong trường hợp nguồn nước thô vừa đục vừa có màu thì lượng phèn được xác định theo bảng 6.3 và theo công thức (6-1) rồi chọn lấy giá trị lớn nhất.

a) Poliacrylamid (PAA):

–          Khi cho vào nước trước bể lắng hoặc bể lắng trong có lớp cặn lơ lửng, lấy theo bảng 6.4.

–          Khi cho vào nước trước bể lọc ở sơ đồ lắng 2 bậc lấy bằng 0,05 – 0,1 mg/l

–          Khi cho vào trước bể lọc tiếp xúc hay bể lọc ở sơ đồ lọc 1 đợt lấy bằng 0,2 – 0,6 mg/l.

b) axít silic hoạt tính (theo SiO₂)

–          khi cho vào nước trước bể lắng hay bể lắng trong có lớp cặn lơ lửng lấy bằng 2 – 3 mg/l.

–          Khi cho vào nước trước bể lọc ở sơ đồ làm sạch 2 bậc lấy bằng 0,2 – 0,5 mg/l.

–          Khi cho vào nước trước bể lọc tiếp xúc hay bể lọc ở sơ đồ làm sạch một bậc lấy bằng 1 – 3 mg/l.

D_K = K                                                    (6-2)

Trong đó

+ P_P: Liều lượng phèn lớn nhất trong thời gian kiềm hoá (mg/l)

+ e: Đương lượng của phèn (không chứa nước) tính bằng mgđl/l.

Đối với Al₂(SO₄)₃                              e = 57

FeCl₃                                                 e = 54

Fe₂(SO₄)₃                                           e = 67

+ k: Độ kiềm nhỏ nhất của nước tính bằng mgđl/l

+ K: Đương lượng gam của chất kiềm hoá

Đối với vôi (theo CaO)                      K =28

Đối với Sôđa (Na₂CO₃)                      K = 53

a. Than hoạt tính dạng bột

b. Kali Pecmanganat

c. Ôzôn

Liều lượng các hoá chất trên xác định theo thực nghiệm

Ghi chú: Khi xử lý nước bị nhiễm bẩn nặng, có thể dùng phối hợp Ôzôn, hoặc Kali Pecmanganat và than hoạt tính, lúc đó than hoạt tính cho vào nước sau khi cho Kali Permanganat hoặc Ôzôn.

Nếu không thể đảm bảo khoảng cách thời gian cần thiết giữa những lần cho hoá chất vào đường ống dẫn nước thô ở trước trạm làm sạch và trong bể trộn thì cho phép đặt bể trộn và bể tiếp xúc phụ, nhưng cấu tạo của chúng không được phép để cho hoá chất cho vào nước dưới dạng huyền phù bị lắng xuống.

Đặc điểm

nước nguồn

Hoá chất để xử lý

Trình tự cho hoá chất vào nước

2. Có mùi, vị và có mùi Clophenol

3. Có hàm lượng chất hữu cơ cao, có mùi vị nhưng không có phenol

Phèn, ôzôn

a) Clo, hoặc KMnO₄

b) Clo, than hoạt tính, phèn

Phèn; ôzôn trước hoặc sau bể lọc.

Đầu tiên pha clo hoặc KMnO₄. 2 – 3 phút sau thì pha phèn.

a) Pha clo đầu tiên, sau 10 – 15 phút cho than hoạt tính, sau 2 – 3 phút pha phèn.

b) Đầu tiên pha clo, sau 1 – 3 phút pha phèn, than hoạt tính với liều lượng đến 5 mg/l trước bể lọc.

b) Phèn, ôzôn

c) KMnO₄, phèn

d) Amôniăc, clo KMnO₄, phèn.

e. KMnO₄, clo, than hoạt tính, phèn.

Phèn; ôzôn trước hoặc sau bề lọc.

KMnO₄, sau 1 – 3 phút cho phèn.

Amôniăc, sau 2 – 3 phút pha clo, sau 10 phút KMnO₄, sau 1 – 3 phút cho phèn.

KMnO₄, sau 2 – 3 phút than hoạt tính, sau 1 – 3 phút nữa cho phèn.

Ghi chú:

1.     Được phép định lượng hoá chất ở dạng khô trong trường hợp đặc biệt.

2.     Các thiết bị định lượng cần đặt ở nơi dễ quan sát, đủ ánh sáng và phải có dụng cụ để kiểm tra.

a. Dung tích bể hoà trộn tính theo công thức:

                                    (6-3)

Trong đó:

q: Lưu lượng nước xử lý (m³/h)

p: Liều lượng hoá chất dự tính cho vào nước (g/m³)

n: Số giờ giữa 2 lần hoà tan đối với trạm công suất:

đến 1200 m³/ngày; n = 24 giờ

1200 -10.000 m³/ngày;  n = 12 giờ

10.000 -50.000 m³/ngày;  n = 8 – 12 giờ

> 50.000 m³/ngày;  n = 6 – 8 giờ

b_h: Nồng độ dung dịch hoá chất trong thùng hoà trộn tính bằng %.

g: Khối lượng riêng của dung dịch lấy bằng 1T/m³.

b.Dung tích bể tiêu thụ tính theo công thức:

                                         (6-4)

Trong đó: b_t = Nồng độ dung dịch hoá chất trong thùng tiêu thụ, tính bằng %.

–          Để hoà tan phèn: 8 – 10l /s.m².

–          Để trộn đều khi pha loãng đến nồng độ cần thiết trong bể tiêu thụ: 3 – 5 l/s.m².

Để phân phối không khí cần dùng ống có lỗ bằng vật liệu chịu axít.

Tốc độ không khí trong ống phải lấy bằng 10 – 15 m/s. Tốc độ không khí qua lỗ bằng 20 – 30 m/s. Đường kính lỗ 3 – 4 mm; lỗ phải hướng xuống dưới, áp lực không khí ép lấy từ 1 – 1,5 at.

Cho phép sử dụng máy khuấy hoặc bơm tuần hoàn để hoà tan phèn bột và trộn dung dịch phèn. Khi dùng máy khuấy số cánh quạt không được nhỏ hơn 2, số vòng quay lấy bằng 20 – 30 vòng/phút. Đối với trạm xử lý công suất dưới 500 m³/ngày có thể hoà trộn phèn bằng phương pháp thủ công.

Khi dùng phèn cục trong bể hoà trộn phải đặt ghi có thể tháo dỡ, khe hở của ghi 10 – 15mm.

Khi dùng phèn bột trên ghi phải đặt lưới có kích thước lỗ là 2mm. Để rửa cặn và hoà tan phèn ở phần bể dưới ghi (phần đặt ống thu nước) cần phản có thiết bị để cho nước và không khí vào bể.

Tất cả đường ống hoá chất phải làm bằng vật liệu chịu axit. Kết cấu ống dẫn hoá chất phải đảm bảo khả năng súc rửa nhanh.

Điều chế dung dịch polyacrylamid (PAA) dạng gel phải tiến hành trong bể có máy khuấy cánh quạt vơí số vòng quay của trục 800-1000 vòng/phút. Khuấy liên tục trong 25 đến 40 phút. Đối với PAA dạng khô, thời gian khuấy trộn là 2 giờ và nồng độ của dung dịch 0,5-1%.

Ghi chú: Khi lượng vôi sử dụng dưới 50 kg/ngày (theo CaO) thì được phép dùng sơ đồ sử dụng dung dịch vôi gồm có kho dự trữ ướt, thiết bị lấy vôi tôi, thùng bão hoà 2 lần và thiết bị định lượng.

Để làm sạch vôi sữa khi xử lý ổn định nước phải dùng bể lắng đứng hoặc siclon thuỷ lực. Tốc độ dòng sữa vôi đi lên trong bể lắng đứng lấy bằng 2 mm/s.

Khi trộn thuỷ lực, tốc độ đi lên của vôi sữa trong bể lấy không nhỏ hơn 5mm/s. Bể cần có đáy hình chóp, góc nghiêng không nhỏ hơn 45° và ống xả có đường kính  ³ 100mm.

Khi trộn bằng không khí nén cường độ tiêu chuẩn cần lấy bằng 8-10l/s.m², áp lực khí nén lấy từ 1-1,5at.

Tốc độ khuấy bằng máy không nhỏ hơn 40vòng/phút.

–          Ống áp lực dẫn sản phẩm sạch không nhỏ hơn 25mm, dẫn sản phẩm không sạch không nhỏ hơn 50mm.

–          Ống tự chảy lấy không nhỏ hơn 50mm. Tốc độ vôi sữa chảy trong ống không nhỏ hơn 0,8m/s. Chỗ ngoặt trên đường ống dẫn vôi sữa phải có bán kính cong không nhỏ hơn 5D (D là đường kính ống).

Đường ống áp lực thiết kế với độ dốc về phía máy bơm không nhỏ hơn 0,02, ống tự chảy phải có độ dốc không nhỏ hơn 0,03 về phía miệng xả. Phải dự kiến khả năng thau rửa và tháo dỡ các đường ống này thuận tiện.

5

10

20

30

1.430

1.330

1.230

1.120

W₀ = K₁.K₂.Qc                                (6-5)

Trong đó:

–          Qc: Công suất của thùng bão hoà (m³/h)

–          K1: Hệ số phụ thuộc nhiệt độ của nước được bão hoà lấy theo bảng 6.7.

–          K₂: Hệ số phụ thuộc tỷ số giữa độ cứng canxi với độ cứng toàn phần.

–          K₂ = 1, khi độ cứng canxi lớn hơn 70% độ cứng toàn phần .

–          K₂ = 1,3, khi độ cứng canxi nhỏ hơn  70% độ cứng toàn phần.

–          Diện tích ngăn lắng của thùng bão hoà phải được kiểm tra với tốc độ đi lên của chất lỏng ghi trong bảng 6.7

Để định lượng dung dịch Kali Permanganat phải sử dụng thiết bị định lượng dùng cho dung dịch đã lắng trong và chịu được ăn mòn.

Lưới quay có cỡ mắt lưới 5-7mm đặt ở công trình thu nước.  Micrôphin phải đặt tại trạm làm sạch. Khi có lý do thì được phép đặt ở công trình thu nước.

Khi có từ 1-5 cái làm việc thì dự phòng 1 cái

Khi có từ 6-10 cái làm việc thì dự phòng 1-2 cái

Khi có nhiều hơn 11 cái làm việc thì dự phòng 2-3 cái.

Lưu lượng nước để rửa lưới bằng 0,5%; để rửa micrôphin lấy bằng 2% lưu lượng nước dẫn vào trạm.

Hệ thống ống dẫn nước rửa và thoát nước rửa phải tính với lưu lượng tối đa bằng 3% công suất đối với lưới và bằng 5% công suất đối với Micrôphin.

Cho phép trộn hoá chất với nước trong ống dẫn và máy bơm nước đến công trình làm sạch. Chiều dài đoạn ống trộn phải xác định bằng tính toán; tổn thất áp lực trong đoạn ống đó kể cả tổn thất cục bộ không được nhỏ hơn 0,3-0,4m.

Ghi chú:

1. Kết cấu bể trộn không được để cặn và hoá chất cho vào nước dưới dạng huyền phù bị lắng xuống; không để nước bị bão hoà bởi bọt không khí.
2. Cho phứp sử dụng thiết bị trộn cơ giới.
3. Cho phép sử dụng máy bơm để trộn các hoá chất không có tác dụng phá hoại máy bơm.
4. Để trộn vôi phải dùng bể trộn đứng.

Không cần thiết kế bể dự phòng, nhưng cần có đường ống dẫn tắt không qua bể trộn.

h = x              v²

2g

Trong đó:

– x là hệ số tổn thất lấy bằng 2,9.

– v là tốc độ nước trong bể trộn lấy bằng 0,5-0,7 m/s.

– g là gia tốc trọng trường lấy bằng 9,8 m/s².

Khi tính toán phải lấy tốc độ nước ra khỏi ống dẫn vào đáy bể bằng 1-1,5 m/s. Tốc độ ở chỗ thu nước phía trên bằng 25 mm/s. Việc thu nước có thể thực hiện bằng dàn ống hoặc máng có khoan lỗ. Tốc độ nước ở cuối ống hoặc máng thu lấy bằng 0,6 m/s.

Khi dùng bể trộn kín, ống tràn phải đặt trong ngăn chứa nước vào, ngăn tạo bông kết tủa hoặc những công trình khác gần bể trộn.

Diện tích ngăn tách khí phải xác định bằng tính toán với tốc độ nước đi xuống không lớn hơn 0,05 m/s và thời gian nước lưu không nhỏ hơn 1 phút.

Ngăn tách khí có thể thiết kế chung cho tất cả các công trình hoặc thiết kế riêng cho từng công trình.

Trong những trường hợp kết cấu bể trộn đảm bảo tách được bọt khí và trên đường nước đi từ bể trộn đến công trình khác tránh được không khí lọt vào nước thì không phải thiết kế ngăn tách khí.

Hàm lượng cặn trong nước sau bể lắng và bể lắng trong không vượt qúa 10 mg/l. Trường hợp cá biệt có thể đến 12 mg/l.

Các thông số tính toán ngăn kết bông lấy theo chỉ dẫn ở các điều 6.80 – 6.83.

Ghi chú:

1.     Khi sử dụng bể lắng trong có lớp cặn lơ lửng cũng như khi sử dụng bể lọc tiếp xúc thì không cần có ngăn kết bông.

2.     Khi sử dụng ngăn kết bông đặt sát bên cạnh hay đặt riêng rẽ, tốc độ nước trong ống hay máng đưa nước ra không được lớn hơn 0,1 m/s đối với nước đục và 0,05 m/s đối với nước có mầu.

Tổn thất áp lực trong ống phun của ngăn phản ứng xoáy xác định theo công thức:

h = 0,06V_tt²                                                (6-6)

Trong đó:

–          h : Tổn thất áp lực trong ống phun tính bằng mét

–          V_tt: Tốc độ nước phun ra ở đầu miệng phun lấy bằng 2-3m/s. Miệng phun phải đặt cách thành buồng phản ứng xoáy 0,2D. (D là đường kính buồng) và ngập sâu dưới mặt nước 0,5m.

                                           (6-7)

Trong đó:

–          Q: Lưu lượng nước tính toán (m³/h)

–          Vtt : Tốc độ tính toán của dòng nước đi lên bằng mm/s.

–          Tốc độ này không được lớn hơn tốc độ lắng của cặn ghi trong bảng 6.9; điều 6.71

–          N: Số bể lắng.

–          b: Hệ số kể đến việc sử dụng dung tích bể lấy trong giới hạn 1,3-1,5 (giới hạn  dưới tỉ số giữa đường kính và chiều cao bằng 1, giới hạn trên tỉ số này là 1,5).

Diện tích ngăn phản ứng đặt trong bể được xác định theo công thức:

                                                 (6-8)

Trong đó:

–          t: Thời gian lưu nước trong ngăn phản ứng lấy bằng 15-20 phút.

–          H: Chiều cao ngăn phản ứng lấy bằng 0,9 chiều cao vùng lắng.

–          Chiều cao vùng lắng tuỳ thuộc vào cao trình của dây chuyền công nghệ có thể lấy từ 2,6-5 m. Tỷ số giữa đường kính bể lắng và chiều cao của vùng lắng lấy không quá 1,5.

Nếu ở vùng lắng của bể lắng đứng lắp khối lắng lớp mỏng tạo ra các ô lắng hình lục lăng, bát giác, hình tròn hoặc vuông có đường kính tương đương từ 5-10 cm, các ô lắng dài từ 0,8-1 m đặt nghiêng một góc 60^o so với phương ngang, khoảng cách từ đỉnh ô lắng đến mép máng thu nước trong của bể lắng là chiều cao cùng bảo vệ, lấy từ 1,2-2 m; thì diện tích ngang của vùng lắng (vùng đặt khối lắng lớp mỏng) được xác định theo công thức:

                                                            (6-9)

Trong đó:

–          q: Lưu lượng nước tính bằng m³/h.

–          a: Tải trọng bề mặt của bể lắng đối với nước ít đục có màu lấy từ 3-3,5 m³/m².h; đối với nước đục vừa lấy từ 3,6-4,5 m³/m².h và đối với nước đục lấy từ 4,6-5,5 m³/m².h.

                                                           (6-10)

Trong đó:

–          Wc: Dung tích  phần chứa cặn của bể tính bằng m³.

–          N : Số lượng bể lắng

–          q: Lưu lượng tính toán (m³/h)

–          d: Nồng độ trung bình của cặn đã nén chặt, tính bằng g/m³ tuỳ theo hàm lượng cặn trong nước và thời gian chứa cặn trong bể, lấy theo bảng 6.8.

C: Nồng độ cặn trong nước đưa vào bể lắng tính bằng g/m³ xác định theo công thức:

C = Cn + KxP + 0,25M + V(mg/l)                     (6-11)

Trong đó:

–          Cn: Hàm lượng cặn nước nguồn (mg/l)

–          P: Liều lượng phèn tính theo sản phẩm không chứa nước (g/m³)

–          K: Hệ số với phèn sạch lấy = 0,5; Với phèn không sạch =1,0; Với sắt Clorua = 0,7.

–          M: Độ mầu nước nguồn tính bằng độ (thang màu platin-côban).

–          V:Liều lượng vôi (nếu có) cho vào nước (mg/l)

–          m: Hàm lượng cặn sau khi lắng, 10-12 mg/l.

Thời gian làm việc giữa 2 lần xả cặn không được nhỏ hơn 3 giờ. Khi hàm lượng cặn trên 1000 mg/l không được quá 24 giờ.

Lượng nước dùng cho việc xả cặn  bể lắng tính bằng phần trăm lưu lượng nước xử lý, xác định theo công thức:

                                                      (6-12)

Trong đó: Kp – Hệ số pha loãng cặn, bằng 1,2 – 1,15.

– Khi diện tích bể lắng đến 12 m² thì làm 1 máng vòng xung quanh thành bể.

– Khi diện tích lớn hơn thì làm thêm các máng hoặc ống có đục lỗ hình nan quạt tập trung vào máng chính. Diện tích đến 30 m² làm 4 nhánh, lớn hơn làm 6-8 nhánh. Nước chảy trong ống hoặc máng với tốc độ 0,5-0,6 m/s. Các máng có lỗ ngập, đường kính các lỗ lấy bằng 20-30 mm, tốc độ nước chảy qua lỗ lấy bằng 1m/s.

Đường kính ống xả của bể lắng lấy từ 150-200 mm.

Nói chung thường dùng bể lắng ngang 1 tầng. Khi cần thiết có thể làm bể lắng ngang nhiều tầng.

                                                 (6-13)

Trong đó:

q: Lưu lượng nước đưa vào bể lắng (m³/h)

a : Hệ số sử dụng thể tích của bể lắng lấy bằng 1,3.

U₀ : Tốc độ rơi của cặn ở trong bể lắng (mm/s).

U₀ được xác định theo tài liệu thí nghiệm hay theo kinh nghiệm quản lý các công trình đã có trong điều kiện tương tự lấy vào mùa không thuận lợi nhất trong năm với yêu cầu hàm lượng cặn của nước đã lắng không lớn hơn 10 mg/l. Để tính toán sơ bộ có thể lấy vận tốc theo bảng 6.9.

Trong trường hợp sử dụng chất phụ trợ keo tụ thì cần lấy tăng tốc rơi của cặn lên 15-20%.

Khi trong vùng lắng của bể lắng ngang đặt các khối lắng lớp mỏng dọc suốt chiều dài bể, diện tích mặt bằng vùng lắng của bể lắng ngang tính theo công thức 6.9 và tuân thủ các điều kiện ghi trong điều 6.66.

L =          Htb xVtb           (6-14)

Uo

Trong đó:

–          Vtb: Tốc độ trung bình của dòng chảy ở phần đầu cuả bể lắng, lấy bằng 6-8 mm/s; 7-10 mm/s; 9-12 mm/s tương đương với nước ít đục, đục vừa và đục.

–          Htb: Chiều cao trung bình của vùng lắng (m) lấy trong giới hạn từ 3-4 m tuỳ theo sơ đồ chiều cao của trạm có kể đến chỉ dẫn ở mục 6.107.

Bể lắng phải có vách hướng dòng chia bể thành nhiều ngăn theo chiều dọc. Chiều rộng mỗi ngăn không quá 6m. Khi số ngăn nhỏ hơn 6 phải cấu tạo 1 ngăn dự phòng.

Nồng độ trung bình của cặn khi xử lý nước có dùng phèn lấy theo bảng 6.8 điều 6.68.

Vận tốc của cặn ở cuối ống hoặc máng cần lấy không nhỏ hơn 1m/s. Thời gian xả cặn từ 10-20 phút.

Đoạn dưới của vách ngăn trong phạm vi chiều cao 0,3-0,5 m kể từ mặt trên của vùng chứa nén cặn không cần phải khoan lỗ.

Thời gian xả kiệt bể lắng không quá 6h.

Thời gian nước lưu lại trong bể kết bông lấy bằng 20-30 phút (giới hạn trên cho nước có màu, giới hạn dưới cho nước đục).

Chiều rộng hành lang không được nhỏ hơn 0,7m. Nếu có lý do đặc biệt cho phép dùng bể kết bông 2 tầng.

h_k = 0,15. V_h².S (m)                                      (6-15)

Trong đó:

V_h: Vận tốc nước chảy trong các hành lang, m/s.

S: Số chỗ ngoặt của dòng nước trong bể lấy bằng 8-10.

Tốc độ nước vào bề lấy bằng 0,7 – 1,2 m/s. Tốc độ nước đi lên tại chỗ ra khỏi bể lấy bằng 4-5 mm/s.

Bộ phận dẫn nước từ bể kết bông sang bể lắng phải tính với tốc độ nước chảy trong máng, trong ống và qua lỗ không quá 0,1 m/s đối với nước đục và 0,05 m/s đối với nước màu.

Lớp cặn lơ lửng không được nhỏ hơn 3 m, thời gian nước lưu trong bể không bé hơn 20 phút. Chiều rộng ngăn phản ứng thường lấy bằng chiều rộng ngăn lắng ngang. Trong bể kết bông đặt các vách hướng dòng khoảng cách không lớn hơn 3 m. Chiều cao bằng chiều cao lớp cặn lơ lửng. Việc phân phối nước vào bể kết bông có lớp cặn lơ lửng phải thực hiện bằng máng đặt dọc trên mặt bể kết hợp làm ngăn tách khí. Nước từ đáy máng phân phối đều xuống đáy bể bằng các ống đứng chạc ba. Khoảng cách giữa các ống đứng dọc đáy máng lấy từ 1,2-1,5 m. Cuối mỗi ống đứng chạc ba có 3 đầu ống phun nước. Khoảng cách giữa các đầu phun trên một ống đứng từ 1,2-1,5 m; miệng đầu phun cách đáy bể 0,2-0,3 m. Tốc độ nước chảy ở đầu máng lấy bằng 0,5-0,6 m/s. Đường kính ống đứng không nhỏ hơn 25 mm. Nước từ bể kết bông sang bể lắng phải chảy qua tường tràn ngăn giữa bể kết bông và bể lắng, tốc độ nước tràn không quá 0,05 m/s. Ở sau tường tràn đặt 1 vách treo lửng nhưng ngập xuống 1/4 chiều cao bể lắng để hướng dòng nước đi xuống phía dưới. Tốc độ nước chảy giữa tường tràn và vách ngăn lửng lấy không quá 0,03m/s.

Khi dùng bể kết bông có lớp cặn lơ lửng  đặt trong bể lắng thì tốc độ lắng cặn tính toán trong bể lắng khi xử lý nước đục được lấy tăng 30%; khi nước đục vừa lấy tăng 25%; khi nước đục ít lấy tăng 20% so với số liệu cho trong bảng 6.9; điều 6.71. Bể kết bông phải có ống để xả kiệt.

Ghi chú: Cho phép dùng bể kết bông có bộ phận khuấy trộn bằng cơ giới với gradient tốc độ giảm dần từ 60-70 s^-1 xuống 40-50 s^-1 rồi xuống 25-35 s^-1 tương ứng với nước có màu và nước đục.

Mép trên của máng phải cao hơn mực nước  cao nhất trong bể 0,1 m; ống đặt ngập dưới mực nước, độ ngập ống phải xác định bằng tính toán thuỷ lực. Máng và ống phải đặt trên 2/3 chiều dài bể lắng tính từ tường hồi cuối bể. Đối với bể lắng lớp mỏng, máng thu nước phải đặt suốt chiều dài vùng lắng. Lỗ máng để cao hơn đáy máng 5-8 cm, lỗ của ống hướng nằm ngang. Nước từ máng hoặc ống phải chảy tràn tự do vào máng thu chính. Khoảng cách giữa các trục máng hoặc ống không được vượt quá 3 m. Khoảng cách tới tường bể không nhỏ hơn 0,5 m và không vượt quá 1,5 m.

Nếu không có các số liệu nghiên cứu công nghệ, tốc độ nước đi lên ở vùng lắng trong và hệ số phân chia lưu lượng nước giữa vùng lắng trong và vùng chứa nén cặn Kpp có thể lấy theo số liệu cho trong bảng 6.10 đồng thời có xét đến chỉ dẫn ở phần ghi chú của bảng 6.9.

–          Đối với thời kỳ độ đục nhỏ nhất và lưu lượng nhỏ nhất (mùa cạn).

–          Đối với thời kỳ lưu lượng lớn nhất mùa lũ và độ đục lớn nhất ứng với thời kỳ này.

Diện tích vùng lắng trong F_lt (m²) tính theo công thức:

                                              (6-16)

Trong đó:

Kpp: Hệ số phân chia lưu lượng nước giữa vùng lắng trong và vùng chứa nén cặn lấy theo bảng 6,10, điều 6.86.

V: Tốc độ nước dâng lên trong vùng lắng bằng mm/s lấy theo bảng 6.10, điều 6.86.

Diện tích vùng chứa nén cặn Ftc (m²) tính theo công thức:

                                                               (6-17)

Đối với bể lắng trong kiểu hành lang, góc giữa các tường nghiêng phần dưới của vùng cặn lơ lửng phải lấy trong giới hạn 50°-60°.

Chiều cao vùng lắng trong (từ lớp cặn lơ lửng đến mặt nước) lấy bằng 2-2,5 m (trị số lớn cho nước có màu, trị số nhỏ cho nước đục).

Khoảng cách giữa các máng hoặc ống thu trong vùng lắng lấy không quá 4,5 m.

Chiều cao toàn phần của bể lắng trong cần xác định có chú ý tới yêu cầu ở điều 6.107.

Lượng nước xả theo cặn xác định theo số liệu ở bảng 6.8; điều 6.68 và có xét đến hệ số pha loãng cặn, lấy bằng 1,2-1,5.

Tốc độ nước chảy ở đầu hệ thống phân phối lấy bằng 0,5-0,6 m/s. Tốc độ nước ra khỏi đầu ống phân phối ở chạc ba 0,3-0,4 m/s; khoảng cách giữa các đầu ống không được lớn hơn 1,5 m; đầu ống phải hướng xuống dưới và cách đáy 200-300 mm.

Tốc độ nước chảy trong ống xuống và trong khe giữa mép dưới của ống xuống và tường nghiêng của bể lắng cần lấy bằng 0,6-0,7 m/s.

Tốc độ tính toán nước chảy trong máng, cấu tạo lỗ ngập, cách bố trí và số lượng máng đối với bể lắng trong cần theo chỉ dẫn ở điều 6.69 và 6.88.

Trên ống thu, ở chỗ nối với máng thu nước chung phải đặt van.

Độ chênh cốt giữa mép dưới ống thu và mức nước trong máng thu chung của bể lắng trong cần lấy không ít hơn 0,3 m.

                                                  (6-18)

Hệ số sức cản Z lấy như sau:

Đối với máng hở có lỗ chảy ngập ở hai bên thành máng:

Đối với ống thu có lỗ làm việc đầy ống:

Trong đó:

W: Tỉ số giữa tổng diện tích các lỗ trên ống (hoặc máng) và diện tích tiết diện ngang ở cuối ống (hoặc máng). 0,15 £ W £ 2

V: Tốc độ nước chảy ở đoạn đầu ống phân phối có lỗ hoặc ở cuối ống hoặc máng thu tính bằng m/s.

Tổn thất áp lực trong ống nằm phía trước và phía sau đoạn ống hoặc máng có lỗ phải tính riêng.

Tổn thất áp lực trong lớp cặn lơ lửng lấy bằng 1-2 cm cho một mét chiều dày lớp cặn lơ lửng.

Tốc độ trung bình của cặn chảy qua ống phải lấy không nhỏ hơn 1 m/s; tốc độ ở cuối ống hay máng có lỗ không được nhỏ hơn 1 m/s. Van xả cặn lắp ở cuối ống phải là loại van đóng mở nhanh.

Góc giữa các tường nghiêng của ngăn chứa nén cặn phải lấy £ 70°.

Có thể dùng bể lắng ngang, hồ lắng tự nhiên hay kết hợp mương dẫn nước từ sông vào trạm bơm I để làm công trình lắng sơ bộ.

Khi dùng hồ lắng đễ lắng nước xử lý không dùng chất phản ứng thì lấy chiều sâu từ 1,5-3,5 m. Thời gian nước lưu lại trong hồ từ 2-7 ngày (trị số lớn dùng cho nước ít cặn và có độ màu cao); tốc độ dòng nước không quá 1 mm/s. Cần dự kiến từ 4 tháng đến 1 năm tháo rửa hồ 1 lần tính cả dung tích vùng chứa cặn.

Phải dự kiến các biện pháp và thiết bị để tháo rửa hồ như: chia hồ thành 2 ngăn xả riêng biệt, bơm hút bùn, đường ống hút trực tiếp từ sông, tăng liều lượng chất phản ứng, giảm tốc độ lọc… Bờ hồ phải cao hơn mặt đất bên ngoài 0,5 m; miệng hút nước phải đặt cao hơn mặt bùn dự kiến cao nhất 0,5 m.

Khi dùng bể lắng ngang để sơ lắng thì lấy tốc độ rơi của cặn từ 0,5-0,6 mm/s. Các thông số tính toán khác lấy theo chỉ dẫn ở các điều 6.71 và 6.76.

Kết cấu hồ lắng tự nhiên bằng đất đắp nổi, nửa chìm nửa nổi, hay đào sâu dưới mặt đất, chọn kiểu nào phải căn cứ vào tài liệu thăm dò địa chất công trình cũng như điều kiện địa phương và thông qua so sánh về kinh tế, kỹ thuật mà quyết định.

Trong các trạm xử lý có số bể lọc đến 20 cần dự tính ngừng một bể lọc để sửa chữa, khi số bể lớn hơn 20 cần dự tính ngừng 2 bể để sửa chữa đồng thời.

Ttc ³ [N-(N₁+a)] .t₂                                  (6-19)

Trong đó:

N – Tổng số bể lọc của trạm xử lý

N₁ – Số bể lọc ngừng lại để sửa chữa

a – Số bể lọc rửa đồng thời.

t₂ – Thời gian ngừng bể lọc để rửa, lấy bằng 0,35h.

Ghi chú:

Để đạt được chế độ làm việc tối ưu của bể lọc cần đảm bảo tỷ số t_bv=1,2+1,3 t_gh

t_bv – Thời gian tác dụng bảo vệ của vật liệu lọc, trong khoảng thời gian đó chất lượng nước lọc đã quy định được đảm bảo.

t_gh – Thời gian đạt được tổn thất áp lực giới hạn cho phép.

(m²)                           (6-20)

Trong đó:

Q – Công suất hữu ích của trạm (m³/ngày)

T – Thời gian làm việc của trạm trong một ngày đêm (h)

V_tb – Tốc độ lọc tính toán ở chế độ làm việc bình thường lấy theo bảng 6.11 và có tính đến vận tốc lọc tăng cường tính theo công thức (6-21).

a – Số lần rửa mỗi một bể lọc trong 1 ngày đêm ở chế độ làm việc bình thường (xem điều 6.102)

W_tl – Cường độ nước rửa (1/s.m²) xem điều 6.115 và 6.124.

t₁ – Thời gian rửa (h) xem điều 6.115  và 6.124.

t₂ – Thời gian ngừng  bể lọc để rửa xem điều 6.102.

                                                     (6-21)

Trong đó:

Vtb – Lấy theo bảng 6.11; điều 6.103

Ghi chú:

Trị só Vtc theo công thức trên phải nhỏ hơn trị số cho phép ghi trong bảng 6.11; nếu vượt quá chỉ số cho phép thì phải giảm Vtb cho thích hơp.

Chiều cao lớp nước trên mặt lớp lọc trong bể lọc hở cần lấy không nhỏ hơn 2 m, đồng thời phải chú ý đến điều 6.107. Chiều cao xây dựng của bề phải vượt quá mức tính toán trong bể lọc ít nhất 0,3 m.

                                                            (6-22)

Trong đó:

W – Khối lượng nước (m³) tích luỹ trong thời gian một lần rửa bể lọc.

F – Diện tích tổng cộng của những công trình tích luỹ nước (m²).

Than antraxit nghiền nhỏ phải có hạt hình lập phương hay gần tròn, độ tro không quá 10%, hàm lượng lưu huỳnh không quá 3%.

Không được phép dùng antraxit có cấu tạo lớp để làm vật liệu học.

Trên dàn ống phân phối phải khoan lỗ có đường kính 10-12 mm. Tổng diện tích của các lỗ cần lấy bằng 0,25 đến 0,5% diện tích tiết diện ngang của bể loc.

Lỗ phải bố trí thanh 2 hàng so le ở phần dưới ống và nghiêng 45^o so với trục thẳng đứng của ống.

Khoảng cách giữa các trục của ống nhánh cần lấy bằng 250-350 mm, giữa các tim lỗ lấy bằng 150-200 mm.

Tổn thất áp lực h(m) trong hệ thống phân phối bằng ống khoan lỗ của bể lọc cần xác định theo công thức:

                                           (6-23)

Trong đó:

V₀ – Tốc độ ở đầu ống chính m/s.

Vn – Tốc độ ở đầu ống nhánh m/s.

z – Hệ số sức cản, chọn tương ứng với sự chỉ dẫn ở điều 6.95.

Tổn thất áp lực trong hệ thống phân phối trở lực lớn khi rửa bể không được vượt quá 7 m cột nước.

Tổn thất áp lực h(m) trong hệ thống phân phối có đáy trung gian và có chụp lọc cần xác định theo công thức:

                                              (6-24)

Trong đó:

V – Tốc độ chuyển động của nước hoặc hỗn hợp nước và gió qua khe hở của chụp lọc lấy không nhỏ hơn 1,5m/s.

Hệ số lưu lượng của chụp lọc: Đối với chụp lọc khe hở m = 0,50.

Chú thích: Khi dùng chụp lọc nên có lớp sỏi đỡ vật liệu lọc với cỡ hạt từ 2-4 mm dày 100-150mm.

Ở chỗ cao nhất của bể lọc áp lực phải đặt van xả khí tự động và một ống xả khí F20 có lắp van để đóng mở.

Cho phép sử dụng phương pháp rửa bề mặt bằng hệ thống phân phối đặt trên bề mặt lớp vật liệu lọc.

Máy bơm đưa nước lên đài phải đảm bảo bơm đầy đài trong thời gian không lớn hơn khoảng thời gian giữa 2 lần rửa ở chế độ làm việc tăng cường.

Nước do máy bơm đưa lên đài phải lấy từ đường ống hoặc mương dẫn nước lọc hoặc từ bể chứa nước sạch.

Đường ống dẫn nước từ đài xuống bể lọc phải được bảo vệ chống hút không khí vào.

Công suất của máy bơm nước rửa bể lọc cần phải tính toán cho việc rửa một bể. Nước phải lấy từ bể chứa nước sạch, trong đó dự trữ đủ nước cho 2 lần rửa.

Để rửa bể lọc phải đặt 1 hoặc 2 máy bơm làm việc và 1 máy bơm dự phòng.

                                            (6-25)

Trong đó:

Qm: Lưu lượng nước rửa tháo theo máng (m³/s).

a: Tỷ số giữa chiều cao của phần chữ nhật với nửa chiều rộng của máng, lấy bằng 1-1,5.

K: Hệ số lấy bằng 2 đối với máng có tiết diện nửa tròn, bằng 2,1 đối với máng có tiết diện 5 cạnh.

Mép trên của tất cả các máng phải ở cùng một độ cao và phải tuyệt đối nằm ngang.

Đáy máng thu phải có độ dốc 0,01 về phía máng tập trung.

        +0,2                             (6-26)

Trong đó

q – Lưu lượng nước chảy vào máng tập trung m³/s.

D – Chiều rộng máng tập trung lấy không nhỏ hơn 0,6m.

g = 9,81 m/s².

Mực nước trong máng tập trung thấp hơn đáy máng thu 0,2 m.

                                                                (6-27)

Trong đó:

H: Chiều cao lớp vật liệu lọc (m)

e: Độ nở tương đối của lớp vật liệu lọc lấy theo bảng 6.13; điều 6.115.

– Trong ống dẫn nước vào bể lọc: 0,8-1,2 m/s

– Trong ống dẫn nước lọc 1-1,5m/s

– Trong ống dẫn và thoát nước rửa 1,5-2m/s.

Diện tích tiết diện ngang của ống chính, máng và ống dẫn trong hệ thống phân phối gió phải lấy cố định trên toàn bộ chiều dài.

Hệ thống phân phối gió đặt trực tiếp vào lớp trên của các lớp đỡ trong bể lọc. Trong đó ống chính dẫn gió cần nằm cao hơn hệ thống phân phối nước.

Tổng diện tích các lỗ phải bằng 0,35-0,4 diện tích tiết diện ngang của ống chính.

Tốc độ gió trong ống chính và ống nhánh cần lấy bằng 15-20 m/s.

Khi có lớp sỏi đỡ, lỗ phân phối trên ống có đường kính 2-5 mm, số chụp lọc có thể lấy 36-40 cái trên 1 m² diện tích lọc. Nếu không có lớp sỏi đỡ lấy 50 cái và chiều rộng khe của chụp lọc lấy kém kích thước của hạt vật liệu lọc nhỏ nhất 0,1mm, lỗ phải đặt ở phần dưới ống thành 2 hàng so le nhau và nghiêng một góc 45° so với trục thẳng đứng của ống.

Khoảng cách giữa các lỗ hoặc chụp lọc phải lấy trong giới hạn 140-180 mm. Khoảng cách giữa các ống nhánh lấy bằng 250-300 mm.

Áp lực gió ra khỏi lỗ hoặc khe hở của chụp lọc phải lấy bằng hai lần chiều cao cột nước trong bể lọc khi rửa tính từ tim lỗ.

Tổn thất áp lực trong hệ thống ống phân phối gió phải lấy bằng 1m.

Ống dẫn gió chính phải đặt cao hơn mực nước cao nhất trong bể lọc và phải có thiết bị chống khả năng nước dội ngược vào máy gió khi ngừng rửa bể lọc.

Ghi chú:

Cường độ nước và gió lớn hơn lấy ứng với vật liệu lọc cỡ hạt lớn hơn. Khi có số liệu kỹ thuật xác đáng, cho phép áp dụng chế độ rửa thay đổi so với chỉ dẫn.

Vách chắn cát đặt trên đỉnh tường tràn nghiêng 45° về phía trong bể lọc. Bề mặt của các mép phải phẳng và tuyệt đối nằm ngang.

Kích thước cơ bản của các bộ phận cấu tạo máng giữ cát cần phải lấy theo bảng 6.14; tuỳ theo lưu lượng nước rửa trên 1m dài của vách tràn và bằng Wl. Trong đó W(l/s.m²) là cường độ nước khi rửa bằng nước và gió kết hợp; l là khoảng cách từ tường đối diện tới vách tràn.

Mép dưới vách chắn cát phải đặt cao hơn mặt lớp vật liệu lọc 50-100mm.

Để thoát cặn đã bong ra trên mặt lớp lọc, ở đầu dòng chảy ngang phải tạo được tốc độ không kém 3 mm/s nhờ một bộ phận hướng dòng hoặc ống đục lỗ để bổ sung thêm lưu lượng nước cần thiết.

25

20

15

10

Hiệu số cao độ giữa mép trên và mép dưới vách tràn  và giữ cát(mm)

180

140

120

100

Đáy ống hoặc máng phải đặt cao hơn mặt lớp lọc trên 100 mm. Nước đưa vào ống và máng này phải lấy từ máng hoặc ống dẫn nước đã lắng sang bể lọc.

Wr = q₀.b.tr                                                 (6-28)

Trong đó:

–          q₀: Lưu lượng nước đơn vị để rửa một giải mặt cắt rộng 2m lấy bằng 0,009 m³/s.

–          tr: Thời gian rửa một giải dài 60 m tính bằng giây lấy trong giới hạn 20 phút.

–          b: Chiều rộng ngăn lọc (m)

Lượng cặn được giữ lại trong bể lọc khi không pha phèn lấy bằng 50 – 70% hàm lượng cặn trong nước nguồn, khi có pha phèn hàm lượng cặn còn lại 5-10 mg/l.

Cường độ nước và gió cho ở bảng 6.16.

Vật liệu lọc

Cỡ hạt vật liệu lọc (mm)

Hệ số không đồng nhất

Chiều cao lớp vật liệu lọc (m)

Tốc độ

Cường độ rửa (l/s.m²)

Nước

Gió

Cát thạch anh

1-2

1,6-2,5

1,5

1,7

1,5-2

2,5-3

10-12

13-15

6-8

6-8

15-20

18-25

Rửa vật liệu lọc bằng nước với cường độ 6-8 l/s.m² trong một phút; rửa bằng nước và gió kết hợp với cường độ nước 3-4 l/s.m², cường độ không khí 15-25 l/s.m² trong 5 phút, rửa nước với cường độ 6-8 l/s.m² trong 2 phút.

                   (6-29)

Trong đó:

Q – Công suất có ích của các bể lọc m³/ngày

T – Thời gian làm việc của trạm trong một ngày (h)

Vt – Tốc độ lọc tính toán (m/h)

n – Số lần rửa một bể trong một ngày

W₁t₁ – Cường độ (l/s.m²) và thời gian (h) sục vật liệu lọc giai đoạn đầu.

W₂t₂ – Cường độ nước (l/s.m²) và thời gian rửa phối hợp nước – gió (h).

W₃t₃ – Cường độ (l/s.m²) và thời gian rửa (h) ở giai đoạn cuối cùng.

t₄ – Thời gian ngừng bể lọc để rửa (h)

Tốc độ lọc tính toán qua bể lọc sơ bộ cần lấy trong khoảng 3-5m/h tuỳ theo độ đục của nước sẽ lọc.

Chiều cao lớp nước trên bề mặt lớp vật liệu lọc cần lấy bằng 1,5m.

Chế độ rửa phải lấy như sau: Cường độ nước 12-14 l/s.m², thời gian rửa 6-7 phút.

Để rửa bể lọc phải sử dụng nước sạch

Cỡ hạt vật liệu lọc (mm)

Chiều cao mỗi lớp (mm)

1-2

2-5

5-10

10-20

20-40

700

100

100

100

150

Nếu không có số liệu khảo sát công nghệ thì cần lấy tốc độ lọc tính toán theo bảng 6.18. Thời gian của một chu kỳ lọc với tốc độ lọc tính toán không được nhỏ hơn 8h.

Khi số lượng bể lọc tiếp xúc lớn hơn 20, thời gian của chu kỳ làm việc giữa hai lần rửa ở chế độ tăng cường phải xác định theo điều 6.103.

Thời gian ngừng bể lọc để rửa phải lấy bằng 0,33 h.

Để phân phối nước rửa đồng đều trên toàn diện tích bể phải dùng hệ thống phân phối trở lực lớn có hoặc không có lớp sỏi  đỡ…

Rửa bằng nước chưa sạch cho phép trong điều kiện: Có xử lý sơ bộ bằng lưới quay hay microphin theo chỉ dẫn ở Ghi chú 5 của bảng 6.2; điều 6.9; độ đục không quá 10 NTU, chỉ số côli không quá 1000con/lít và có khử trùng.

Thiết bị để cấp nước rửa phải lấy theo chỉ dẫn trong các điều 6.115 và điều 6.116.

Chiều dày và cỡ hạt của lớp sỏi phải lấy theo bảng 6.12; điều 6.110. Khi rửa phối hợp bằng gió và nước ở bể lọc có lớp sỏi đỡ thì chiều cao lớp sỏi cỡ 5-10mm phải lấy bằng 150-200mm, lớp sỏi 2-5mm phải lấy bằng 300-400mm.

Khoảng cách giữa các trục ống và lỗ phải  lấy theo bảng 6.19, giữa các chụp lọc lấy theo 6.122. Để xả kiệt bể lọc tiếp xúc cần đặt ống xả có thiết bị lưới bảo vệ để đề phòng vật liệu lọc lọt ra ngoài.

Chế độ rửa phải lấy như sau:

Thổi gió trong 1-2 phút, rửa phối hợp gió và nước với cường độ nước 2-3 l/s.m² trong 6-7 phút và sau cùng rửa bằng nước với cường độ 6-7 l/s.m² trong 4-6 phút.

Khoảng cách giữa các tim khe tràn không được lớn hơn 100-150mm.

Kích thước hệ thống phân phối của bể lọc tiếp xúc

Đường kính ống nhánh (mm)

Khoảng cách giữa tim các ống nhánh (mm)

Khoảng cách giữa các tim lỗ (mm)

75

100

125

240-260

280-300

320-340

130-140

140-160

160-180

KHỬ TRÙNG NƯỚC

Ghi chú: Trong trường hợp cần phải dùng amôniăc thì cho amôniăc vào đường ống dẫn nước đã lọc. Nếu trong nước có Phênol thì phải cho amôniăc vào nước trước khi cho Clo từ 2-3 phút.

Nồng độ Clo tự do còn lại trong nước sau thời gian tiếp xúc từ 40 phút đến 1 giờ tại bể chứa nước sạch không được nhỏ hơn 0,3 mg/l và không lớn hơn 0,5 mg/l hoặc nồng độ Clo liên kết không nhỏ hơn 0,8 mg/l và không lớn hơn 1,2 mg/l.

Ghi chú: Khi dự trữ nước sinh hoạt ở các bể chứa thì trong thời gian cho 1  bể ngừng làm việc để rửa hoặc sửa chữa cần phải lấy tăng liều lượng Clo cho vào các bể chứa còn lại lên gấp đôi so với lúc bình thường.

Cần phải đảm bảo khả năng Clo hoá nước sơ bộ trước công trình xử lý và khả năng Clo hoá nước sau công trình xử lý để khử trùng.

Phải bảo đảm  khuấy trộn đều Clo cho vào nước xử lý.

– Đối với bình đựng Clo từ 0,7-1,0 kg/h

– Đối với các thùng lớn: 3-4 kg/h

Cho 1m² bề mặt thành bình hay thùng.

Lượng nước tính toán để cho Clorator làm việc lấy bằng 0,6 m³ cho 1 kg Clo.

Nước Clo xả ra trong trường hợp buồng định lượng Clo có sự cố phải cho qua bể có chứa chất khử axit.

Áp lực nước Clo sau Clorator và Ejector lấy từ 5-7m cột nước.

Trước khi đưa vào máy định lượng, khí Clo cần được làm sạch sơ bộ qua bình trung gian và thiết bị lọc khí.

–          Khi có 2 Clorator làm việc – 1 Clorator dự phòng.

–          Trên 2 Clorator làm việc – 2 Clorator dự phòng

–          Máy phân tích Clo dư trong nước – 1 máy dự phòng không phụ thuộc vào số lượng máy phân tích làm việc.

–          Ejector – 1 dự phòng, không phụ thuộc vào số lượng máy làm việc.

Ống dẫn Clo và các phụ tùng được tính đối với áp lực công tác 16 kg/cm² và áp lực thử nghiệm 23 kg/cm².

Các đoạn ống dẫn Clo nằm hở ra ngoài không khí cần có lớp bảo vệ chống tác dụng của ánh sáng mặt trời.

Ống dẫn Clo đặt trong phòng phải có giá đỡ gắn vào tường, nếu đặt ngoài nhà phải có trụ đỡ.

Nếu nối ống bằng măng sông thì phải hàn 2 đầu măng sông, còn nối bằng mặt bích thì phải dùng vòng đệm chịu Clo và bulông bằng thép không rỉ.

Ống dẫn Clo cần cần có độ dốc chung 0,01 về phía thùng đựng Clo lỏng và không được phép có các mối nối có thể tạo thành vật chắn thuỷ lực hoặc nút khí.

Đường kính ống dẫn Clo d_cl (m) có chiều dài đến 500 m cần được tính theo công thức:

d_cl = 1,2                                            (6-30)

Trong đó:

Q – Lưu lượng giây lớn nhất của khí Clo hoặc Clo lỏng (m³/s), lấy lớn hơn lưu lượng trung bình giờ từ 3-5 lần, trọng lượng thể tích của Clo lỏng – 1,40 T/m³, của Clo khí– 0,0032T/m³.

V – Tốc độ trong đường ống, lấy bằng 2,5-3,5 m/s đối với Clo khí và 0,8 m/s đối với Clo lỏng. Đường kính ống dẫn Clo không được lấy lớn hơn 80 mm.

Sau Clorator và Ejector đứng riêng, các ống dẫn nước Clo chỉ được phép nối hợp nhất lại với nhau qua thùng chứa có vách tràn ổn định mực nước.

Ống dẫn nước Clo ở bên trong  nhà cần đặt trong rãnh dưới nền nhà hoặc gắn vào tường bằng móc đỡ ống, ở ngoài nhà cần đặt trong rãnh ngầm hoặc trong ống lồng.

Ghi chú: Khi cần thiết đặt nhiều bình điện phân cùng làm việc thì cho phép xây dựng bể dung dịch và bể tiêu thụ cũng như bể chứa chung. Số lượng bể mỗi nhóm không ít hơn 2.

Dung tích bể hoà trộn cần đảm bảo chứa được dự trữ chất điện phân đủ cho bình điện phân làm việc liên tục từ 24h trở lên. Việc bảo quản muối cần tuân thủ chỉ dẫn ghi ở điều 6.338.

Amôniắc phải được bảo quản trong bình hoặc thùng đặt tại kho tiêu thụ. Liều lượng khí Amôniắc phải được kiểm tra bằng lưu lượng kế, kiểm tra bổ sung bằng cân bàn, nơi cân vừa là chỗ đặt bình hoặc thùng đựng Amôniắc để cho vào nước.

Thiết bị Amôniắc hoá được bố trí trong buồng riêng, cách ly với buồng định lượng Clo và phải được trang bị cơ giới hoá để di chuyển các bình và thùng.

Buồng định lượng Amôniắc phải được thiết kế theo chỉ dẫn ở điều 6.166 và 6.167.

Tất cả các thiết bị của hệ thống Amoniắc hoá đều phải sử dụng loại chống nổ.

Sự tiếp xúc của các hợp chất chứa Clo với nước cần được thực hiện trong bể chứa nước sạch hoặc trong bể tiếp xúc riêng. Khi không phải cấp nước dọc tuyến ống dẫn, cho phép tính thời gian tiếp xúc ở trong đường ống.

Không khí cần lấy ở vùng không bị nhiễm bẩn và cần đặt thiết bị hút không khí cao hơn mái nhà 4 m.

Để điều chế Ôzôn cần có hệ thống vận chuyển không khí, nguồn điện và máy tạo Ôzôn.

Trong hệ thống xử lý không khí phải có thiết bị lọc bụi, thiết bị hấp phụ bằng Silicagen hoặc keo nhôm để sấy khô không khí và các thiết bị khác để tái sinh các chất hấp phụ. Hệ thống xử lí không khí cần phải vận hành tự động.

Đối với trạm Ôzôn có công suất lớn hơn 6 kg/h Ôzôn thì không khí phải được sấy khô 2 bậc (bậc I làm lạnh nhân tạo không khí bằng thiết bị làm lạnh đến nhiệt độ 7°C và bậc II sấy khô không khí trong thiết bị hấp phụ đến độ ẩm dư 0,05 g/m³).

Khi khử trùng nước bằng Ôzôn, nồng độ Ôzôn dư trong nước sau ngăn trộn cần phải bằng 0,1 – 0,3 mg/l.

Ghi chú:

1- Trong mục này không nghiên cứu phương pháp xử lý ổn định nước cho hệ thống cấp nước nóng và cấp nhiệt.

2- Xử lý nước tuần hoàn dễ làm lạnh phải thực hiện theo chỉ dẫn ở Mục 10.

J= pH_o– pH_s                                                             (6-31)

Trong đó:

pH_o – Độ pH của nước, xác định bằng máy đo pH

pH_s – Độ pH của nước sau khi đã bão hoà Cacbonát đến trạng thái cân bằng tính theo công thức:

pH_s = f₁ (t) – f₂(Ca²⁺) – f₃ (K) + f₄ (P)                               (6-32)

Trong đó: f₁ (t), f₂ (Ca²⁺),f₃ (K), f₄ (P) là những trí số phụ thuộc vào nhiệt độ, nồng độ canxi, độ kiềm, tổng hàm lượng muối trong nước, xác định theo đồ thị trên hình H-6.1.

Ghi chú: Để đánh giá tác dụng ăn mòn của nước đối với kết cấu bêtông cốt thép, phải theo tiêu chuẩn về thiết kế bảo vệ chống ăn mòn cho kết cấu xây dựng nhà và công trình.

Độ kiềm của nước sau khi pha phèn K₁(mgdl/l) tính theo công thức:

                                                        (6-33)

Trong đó:

K₀ – Độ kiềm của nước nguồn trước khi pha phèn (tính bằng mgdl/l).

Dp – Liều lượng phèn tính theo sản phẩm không ngậm nước (mg/l).

e- Đương lượng của phèn không ngậm nước, lấy theo điều 6.15 (mg/mgdl). Lượng axit Cacbonic tự do trong nước sau khi pha phèn tính theo công thức:

(CO₂)= (CO₂)_o + 44  (mg/l)                       (6-34)

Trong đó:

(CO₂)₀ – Nồng độ axit cacbonic trong nước nguồn trước khi pha phèn (mg/l).

Độ pH của nước sau khi pha phèn xác định theo toán đồ ở hình H-6.2 theo độ kiềm và hàm lượng axit Cacbonic sau khi pha phèn.

Lượng axit D_ax (mg/l), tính theo sản phẩm thị trường, phải tính theo công thức:

D_ax= a . K. e₁.                                               (6.35)

Trong đó:

a – Hệ số xác định theo đồ thị ở hình H-6.3

K- Độ kiềm của nước trước khi xử lý ổn định

e₁– Đương lượng của axit (mg/mgdl). Đối với axit sulfuric e₁=49; đối với axit Clohydric e₁=36,5)

C_K– Hàm lượng hoạt chất trong axit thị trường (%)

Lượng kiềm pha thêm vào để đưa nước về trạng thái ổn định (j=0) phải xác định theo một trong những công thức ở bảng 6.20.

Trong đó:

K – Độ kiềm của nước trước khi xử lý ổn định (mgdl/l)

pHo- Độ pH của nước trước khi xử lý ổn định

D_k– Liều lượng chất kiềm (mgdl/l)

Để tính chuyển D_k­ thành đơn vị trọng lượng sản phẩm kỹ thuật (mg/l) phải dùng công thức:

D_K= D_K . e₂ .                                          (6-36)

Trong đó:

e₂ – Đương lượng của hoạt chất trong kiềm mg/mgdl. Đối với vôi tính theo CaO =28.

C_K– Hàm lượng hoạt chất trong sản phẩm kỹ thuật (%) Liều lượng Sôđa tính theo Na₂CO₃ (mg/l) phải lấy bằng 3-3,5 lần lớn hơn liều lượng vôi tính theo CaO (mg/l).

Ghi chú: Được phép cho kiềm vào trước bể trộn và trước bể lọc trong những trường hợp không làm xấu hiệu quả làm sạch nước (nói riêng là giảm hiêu quả xử lý độ mầu).

Nếu liều lượng D_K tính theo công thức của bảng 6.20 lớn hơn d_K (mgdl/l) tính theo công thức:

d_K = 0,7                                       (6-37)

thì ngoài Vôi với hàm lượng d_K (mgdl/l) phải cho thêm Sôđa một lượng D_x tính theo công thức:

D_x = (D_K – d_K) . 100 (mg/l)                             (6-38)

Cường độ tưới trên dàn khử khí xếp gỗ phải lấy bằng 40 m³/m².h. Lưu lượng không khí 20 m³ cho 1 m³ nước.

D_f = [ma – (F ^–)]                                 (6-39)

Trong đó:

m: Hệ số phụ thuộc vào chỗ đưa Flo vào nước xử lý. Khi cho Flo vào sau các công trình làm sạch m=1; khi cho Flo vào trước bể lọc hay bể lọc tiếp xúc m=1,1.

a: Hàm lượng cần thiết của Flo trong nước xử lý g/m³ phụ thuộc vào điều kiện khí hậu và thay đổi theo mùa lấy từ 0,7-1,2 g/m³ (giá trị nhỏ lấy cho mùa hè và vùng khí hậu nóng).

K: Hàm lượng Flo trong hoá chất tinh khiết tính bằng % đối với Silic Florua Natri K =60; Florua Natri K =45; Silic Florua Amôni K = 64.

F^–: Hàm lượng Flo trong nước nguồn g/m³

C_f : Hàm lượng hoá chất tinh khiết trong sản phẩm kỹ thuật %

Khi dùng Florua Natri hay Silic Florua Amôni cần áp dụng sơ đồ công nghệ pha dung dịch bão hoà trong các thùng tiêu thụ.

Ghi chú: Cho phép dùng sơ đồ công nghệ định lượng hoá chất khô.

                                                        (6.40)

Trong đó:

Q- Lưu lượng nước xử lý m³/h

n- Số thiết bị hoà tan bão hoà

p – Độ hoà tan của Silicflorua Natri (g/l) ở nhiệt độ 20°C p = 7,3 g/l; 40°C p =10,3 g/l. Khi xác định thể tích của thiết bị hoà tan bão hoà, thời gian lưu lại của dung dịch trong thiết bị lấy không nhỏ hơn 5h. Tốc độ đi lên của dòng nước trong thiết bị không lớn hơn 0,1 mm/s.

– Đối với Silic Florua Natri: 2,5%

– Đối với Silic Florua Amôni: 7%

Dùng khuấy cơ khí hay không khí nén để khuấy trộn dung dịch. Cường độ không khí nén lấy bằng 8-10 l/s.m².

Tính toán thùng tiêu thụ theo chỉ dẫn của các điều 6.21 và 6.24

Thời gian làm việc của bể lọc giữa 2 lần hoàn nguyên T tính bằng giờ xác định theo công thức:

                                               (6-41)

Trong đó:

F- Diện tích bể lọc, m²

H- Chiều cao lớp hấp phụ ,m

K – Dung tích hấp phụ của vật liệu hấp phụ tính theo Flo lấy bằng 900-1000g/m³.

C₀ – Hàm lượng Flo trong nước nguồn, g/m³

C_k– Hàm lượng Flo trong nước lọc ở cuối chu kỳ lọc lấy bằng 1,5 g/m³.

Ghi chú: 70-80% thể tích đầu tiên của dung dịch hoàn nguyên xả bỏ đi, phần thể tích cuối (gần 25% thể tích dung dịch hoàn nguyên) được sử dụng lại để hoàn nguyên vật liệu hấp phụ. Trong trường hợp này bắt đầu hoàn nguyên bằng dung dịch thu hồi lại.

Ghi chú:

1- Trong trường hợp đặc biệt có sự thoả thuận với cơ quan vệ sinh phòng dịch khi hàm lượng Sắt trong nguồn nước ngầm đến 0,5 mg/l có thể không cần khử Sắt.

Mức độ cần thiết phải khử Sắt trong nước cấp cho các nhu cầu kỹ thuật phải do yêu cầu về chất lượng nước của từng loại sản xuất quy định.

2- Phương pháp khử Mn xem Phụ lục 10

a) Làm thoáng đơn giản rồi lọc trong (chỉ cần lấy Ôxy của không khí vào nước để Ôxy hoá Sắt, không cần khử CO₂ để nâng pH của nước).

b) Làm thoáng lấy Ôxy và khử CO₂ để nâng pH của nước, lắng hoặc lọc tiếp xúc, lọc trong.

c) Làm thoáng để lấy Ôxy và khử CO₂ sau đó lọc qua bể lọc tiếp xúc có lớp vật liệu lọc có hoạt tính xúc tác khử sắt và mangan rồi lọc trong.

d) Kiềm hoá nước bằng vôi kết hợp với làm thoáng, lắng rồi lọc trong.

e) Keo tụ bằng phèn (có Clo hoá trước để phá vỡ các hợp chất Sắt hữu cơ hoặc không) lắng trong rồi lọc.

g) Lọc qua bể lọc Cationit. Dùng phương pháp kiềm hoá bằng vôi và phương pháp lọc qua bể lọc Cationit có lợi khi đồng thời với việc khử Sắt phải làm mềm nước.

a) Công suất hữu ích của trạm, m³/ngày

b) Yêu cầu đối với chất lượng nước sau khi khử Sắt

c) Bảng phân tích hoá học nước cần xử lý phải có đủ các chỉ tiêu sau: Độ đục; Độ mầu; Độ cứng toàn phần và độ cứng cacbonát; Độ kiềm; pH; Độ oxy hoá; Tổng hàm lượng Sắt và hàm lượng ion Sắt hoá trị hai, Sắt hoá trị ba; Hàm lượng ion Clorua và Sunphát.

d) Kết quả khử Sắt tại chỗ bằng các phương pháp ghi ở điều 6.246.

Khi làm thoáng cưỡng bức trong các thùng có quạt gió có thể giảm 85-90% lượng CO_2­.

Khi làm thoáng trên các dàn tiếp xúc tự nhiên có thể khử được 75-80% lượng CO₂ có trong nước.

Khi làm thoáng bằng cách phun  trực tiếp trên mặt nước (chiều cao phun không thấp hơn 1m, cường độ tưới không lớn hơn 10 m³/m².h). Có thể khử được 30-35% lượng CO₂ có trong nước.

Theo trị số độ kiềm và pH đã biết của nước (ghi trong bảng phân tích) tra biểu đồ hình H-6.2 để tìm hàm lượng CO₂ tự do trong nước nguồn trước khi làm thoáng. Sau đó cộng thêm vào lượng CO­₂ tự do này một lượng CO₂ bổ sung do thuỷ phân Sắt tạo ra. Cứ 1mg/l Sắt bị thuỷ phân tạo ra 1,6 mg/l CO₂ và làm giảm độ kiềm của nước xuống một lượng bằng 0,036 mgdl/l.

Khi tính được hàm lượng mới của CO₂ và độ kiềm của nước, theo biểu đồ, tìm trị số pH của nước sau khi thuỷ phân Sắt. Nếu pH của nước sau thuỷ phân ³ 6,8 và độ kiềm còn lại ³ 1mgdl/l thì áp dụng phương pháp làm thoáng đơn giản.

Nếu làm thoáng đơn giản không được mà sau khi trừ đi 80% lượng CO₂, tìm được trị số pH > 6,8 và độ kiềm > 1 mgdl/l thì áp dụng biện pháp làm thoáng trên các dàn tiếp xúc tự nhiên để khử khí CO₂.

Nếu làm thoáng trên các dàn tiếp xúc tự nhiên không đạt mà sau khi trừ đi 90% lượng CO₂, tìm được trị số pH  ³  6,8; độ kiềm > 1 mgdl/l thì áp dụng biện pháp làm thoáng cưỡng bức bằng thùng quạt gió. Diện tích tiếp xúc cần thiết trong các dàn làm thoáng xác định bằng tính toán theo nguyên tắc khử khí CO₂ trong nước.

a) Dùng các chất Ôxy hoá mạnh là Clo hoặc Kali Permanganat. Để khử 1mg/l Sắt tiêu thụ 0,70 mg/l Clo và độ kiềm giảm 0,018 mgdl/l. Để khử_­ 1 mg/l Sắt cần khử tiêu thụ 1 mg/l KMnO₄.

b) Khi kiềm hoá nước bằng vôi, liều lượng vôi được xác định theo công thức sau:

D_v = 28                                        (6-42)

Trong đó:

– Fe²⁺ là lượng Sắt hoá trị hai trong nước ngầm, mg/l

– CO₂ là hàm lượng CO₂ tự do trong nước nguồn, mg/l.

1- Công trình làm thoáng (làm thoáng đơn giản, làm thoáng tự nhiên trên các dàn tiếp xúc, làm thoáng cưỡng bức bằng thùng có quạt gió).

2- Bể lắng hay bể lọc tiếp xúc

3- Bể lọc trong

Các thông số tính toán công trình làm thoáng như sau:

a) Làm thoáng đơn giản: Có thể phun nước trực tiếp trên mặt bể lọc, cường độ tưới không lớn hơn 10 m³/m².h. Chiều cao tính từ mực nước đến lỗ dàn ống phun không ít hơn 0,6 m hoặc có thể cho nước tràn qua máng dẫn vào bể lọc. Chiều cao tràn từ mực nước hạ lưu đến đỉnh tràn không ít hơn 0,5-0,6 m.

Cường độ tràn 10 m³/1m dài của mép mương. Khi dùng bể lọc áp lực phải đưa không khí vào trước bể lọc tiếp xúc hay trước bể lọc bằng bơm nén khí hay Ejector. Lượng không khí cần đưa vào nước lấy 2 lít cho 1 gam Sắt cần khử. Sau chỗ đưa không khí vào phải đặt bể trộn để trộn đều không khí với nước. Bể trộn làm hình trụ hay hình cầu; trong đặt các vách ngăn để thay đổi hướng chuyển động của hỗn hợp nước – khí. Bể trộn có thể tích để nước lưu lại trong đó không dưới 1 phút.

b) Dàn làm thoáng tự nhiên có vật liệu tiếp xúc là cốc than xỉ hay cuội sỏi đường kính trung bình 30-40 mm hoặc ống nhựa D25-50 xếp vuông góc tạo thành ô cờ 25×25 hoặc 50×50; lớp nọ chồng lớp kia sao cho các ô không trùng nhau.

Vật liệu tiếp xúc đổ thành lớp có chiều cao 30-40 cm. Lớp nọ cách lớp kia 0,8 m. Số lớp vật liệu tiếp xúc do đó là chiều cao dàn mưa lấy theo tính toán từ yêu cầu khử khí CO₂ trong nước. Cường độ mưa 10-15 m³/m².h.

Dàn mưa gồm: Máng phân phối là các máng răng cưa. Khoảng cách trục các máng nhánh 30 cm. Khoảng cách trục các răng cưa 35 mm. Chiều sâu răng cưa 25 mm. Nếu dùng sàn phân phối bằng tôn, thì lỗ khoan có đường kính 5 mm. Số lỗ theo tính toán để lớp nước trên sàn dày 5-7 cm, đảm bảo phân phối đều trên toàn diện tích. Nếu dùng dàn ống, thì lỗ khoan trên ống thường từ 5-10 mm. Tính toán dàn ống như tính bệ ống phân phối nước rửa trong bể lọc. Sàn tung nước đặt dưới máng phân phối 0,6 m làm bằng ván gỗ rộng 20 cm đặt cách nhau 10 cm hay bằng nửa cây tre xếp cách mép nhau 5 cm. Dưới sàn tung nước là các sàn đổ lớp tiếp xúc khử khí, cuối cùng là sàn thu nước bằng bêtông. Thiết bị dàn mưa gồm ống dẫn nước lên máng phân phối, vận tốc 0,8-1,2 m/s. Ống đưa nước từ sàn tung nước xuống bể lắng tiếp xúc với vận tốc 1,5m/s. Ống dẫn nước sạch để cọ rửa D=50 mm; ống xả cặn D = 100-200 mm.

c) Thùng quạt gió: Vật liệu tiếp xúc bên trong hoặc dùng ván gỗ rộng 200 mm dày 10 mm đặt cách nhau 50 mm thành một lớp, lớp nọ xếp vuông góc với lớp kia và cách nhau bằng các sườn đỡ là thành gỗ tiết diện 50×50 mm, hoặc dùng ống nhựa xếp lớp nọ vuông góc với lớp kia và mép các ống nhựa cách nhau 50 mm. Khối lượng vật liệu tiếp xúc xác định theo tính toán và yêu cầu khử khí CO­₂.

Chiều cao của lớp tiếp xúc trong thùng quạt gió sơ bộ có thể lấy theo độ kiềm như sau:

Độ kiềm trong nước nguồn 2 mgdl/l, lấy H = 1,5 m

2-4 mgdl/l, lấy  H = 2,0 m

4-6 mgdl/l, lấy  H    = 2,5 m

6-8 mgdl/l, lấy H = 3,0m

Diện tích mặt bằng chọn theo cường độ tưới 40-50 m³/m².h.

Lượng không khí thổi vào lấy 10 m³ cho 1 m³ nước, áp lực máy gió sơ bộ lấy từ 100-150 mm cột nước.

Trang bị cho thùng quạt gió gồm ống dẫn nước lên dàn ống phân phối, ống dẫn nước xuống bể lắng tiếp xúc, ống gió, ống xả cặn khi cọ rửa lớp vật liệu tiếp xúc.

Dàn ống phân phối dùng hệ phân phối trở lực lớn hoặc sàn phân phối bằng tôn khoan lỗ.

Chiều cao tính từ đỉnh lớp vật liệu đến tim lỗ hệ ống phân phối lấy không ít hơn 0,8 m; dưới sàn đổ lớp vật liệu tiếp xúc là ngăn tập trung nước để dẫn xuống bể lắng tiếp xúc. Trong ngăn này đặt miệng ống cấp gió, ống đưa nước xuống bể lắng và ống xả cặn. Chiều cao ngăn này lấy phụ thuộc vào đường kính ống gió, nhưng không bé hơn 0,5 m.

Trong bể lắng tiếp xúc cần cấu tạo các vách ngăn hướng dòng để đảm bảo sử dụng được toàn bộ thể tích không tạo thành vùng nước chết trong bể.

pH

6.5

6.6

6.7

6.8

6.9

7.0

7.5

8

Thời gian tiếp xúc cần thiết (phút)

60

45

30

25

20

15

10

5

Diện tích lọc tiếp xúc xác định theo công thức:

F_tx =    m²                                                        (6-43)

Trong đó:

Q_n – Công suất trạm khử Sắt, m³/h

20- Tốc độ lọc tiếp xúc 20 m/h

Khi làm thoáng đơn giản thì tốc độ lọc và đặc tính lớp vật liệu lọc chọn theo bảng 6.22.

Đặc tính lớp vật liệu lọc khi dùng phương pháp

làm thoáng đơn giản

Tốc độ lọc tính toán m/h

Đường kính tối thiểu (mm)

Đường kính hạt lớn nhất (mm)

Đường kính hiệu dụng (mm)

Hệ số không đồng nhất

Chiều cao lớp cát lọc (mm)

Khi hoạt động bình thường

Khi làm việc tăng cường

0,8

1,0

1,8

2

0,9-1

1,2-1,3

1,3-1,7

1,3-1,7

1000

1200

7

10

10

12

1. Thiết bị để pha dung dịch và định lượng hoá chất

2. Công trình làm thoáng và trộn hoá chất với nước

3. Bể lắng ngang, lắng đứng hoặc lắng trong có lớp cặn lơ lửng

4. Bể lọc

1) Phèn nhôm, liều lượng tính theo Al₂(SO₄)₃ lấy phù hợp với các chỉ dẫn ở điều 6.11 tuỳ thuộc vào độ mầu và độ đục của nước nguồn.

2) Vôi (CaO), liều lượng vôi D_v mg/l tính theo CaO xác định bằng công thức:

D_v = 28                            (6-44)

Trong đó:

CO₂ – Hàm lượng CO₂ tự do trong nước nguồn, mg/l

Fe²⁺ – Hàm lượng Fe hoá trị hai trong nước nguồn, mg/l

D_p – Liều lượng phèn, mg/l (tính theo sản phẩm khô)

e₁ – Trọng lượng tương đương của phèn (không ngậm nước), mg/l

3) Clo hay Clorua Vôi Ca(OCl)₂

Liều lượng Clo hay Clorua Vôi (tính theo Clo hoạt tính) xác định theo công thức:

C_cl = 2,25 [O₂]                                                   (6-45)

[O₂]: Độ ôxy hoá của nước nguồn mg/l

Ghi chú: Lượng hoá chất tính theo các công thức trên dùng cho giai đoạn Dự án khả thi. Đến giai đoạn thiết kế kỹ thuật cần có số liệu chính xác thu được từ quá trình nghiên cứu công nghệ khử Sắt thử tại chỗ.

Để khử độ cứng Cacbonat dùng Vôi, Hydro Cationit.

Để khử độ cứng Cacbonat và Không Cacbonat cùng phương pháp làm mềm bằng Vôi-Sôđa. Làm mềm bằng Natri Cationit hay Hydro Natri Cationit.

Ghi chú: Trong chương này không nghiên cứu việc xử lý nước cấp cho nồi hơi.

q                                           (6-46)

Trong đó:

Co – Độ cứng toàn phần của nước nguồn (mgdl/l)

C1- Độ cứng toàn phần của nước đưa vào mạng lưới (mgdl/l)

C2- Độ cứng của phần nước đã được làm mềm (mgdl/l)

a) Khi tỷ số giữa nồng độ Canxi và độ cứng Cacbonat trong nước , thì:

                                (6-47)

b) Khi tỉ số giữa nồng độ Canxi và độ cứng Cacbonat trong nước , thì:

                    (6-48)

Trong đó:

(CO₂) – là nồng độ axit Cacbonic tự do trong nước, mg/l.

(Ca²⁺) – nồng độ của Canxi trong nước, mg/l

C_c– Độ cứng Cacbonat của nước, mgdl/l

D_k – Liều lượng chất keo tụ FeCl₃ hoặc FeSO₄  (tính theo sản phẩm khô), mg/l

e_k– Đương lượng của hoạt chất trong các chất keo tụ. Đối với FeCl₃– 54; FeSO₄ -76.

Liều lượng vôi tính bằng mg/l (tính theo CaO)

               (6-49)

Liều lượng Sôđa tính bằng mg/l (theo Na₂CO₃)

D = 53(C_kc +)                                            (6-50)

Trong đó:

(Mg²⁺) – Hàm lượng Magiê trong nước, mg/l

C_KC – Độ cứng Không Cacbonat của nước, mgdl/l

Các ký hiệu còn lại xem ở điều 6.265.

Liều lượng chất keo tụ (mg/l) D_K tính theo sản phẩm khô FeCl₃ và FeSO₄ lấy từ 25-35 mg/l và được xác định chính xác trong quản lý.

Khi khử độ cứng Cacbonat, nếu  và khi làm mềm nước bằng Vôi-Sôđa nếu hàm lượng Magiê trong nước nguồn không quá 15mg/l và độ ôxy hoá không lớn hơn 10 mg/lO₂. Cuối cùng để cho nước thật trong phải cho nước qua bể lọc.

Ghi chú: Khi . Khử độ cứng Cacbonat phải được tiến hành trong bể lắng. Sau bể lắng là bể lọc.

Tính toán và kết cấu bể lắng trong cần theo chỉ dẫn ở các điều 6.86 đến 6.96 và theo các quy định sau:

Hệ số phân phối Kpp trong công thức 6-16 và 6-17 là 0,7-0,8.

Tốc độ nước đi lên vùng lắng trong V_lt là 1,3-1,6 mm/s khi độ cứng Magiê nhỏ hơn 25% và 0,8 mm/s khi độ cứng Magiê lớn hơn 25% độ cứng toàn phần. Nước sau khi qua bể lắng có hàm lượng cặn lơ lửng không lớn hơn 15 mg/l.

Chiều cao vùng lắng trong là 2-2,5m.

Tốc độ nước chảy trong ống xuống không được quá 0,7m/s. Tốc độ nước chảy qua khe tạo nên giữa mép dưới của ống xuống và tường nghiêng của bể lắng trong phải lấy bằng 0,6-0,7 m/s.

Khi làm mềm bằng Vôi-Sôđa, M = 1,6D_k . Khi khử độ cứng Cacbonat M=,07 D_k .

Thời gian nén cặn T, khi nước có độ cứng Magiê nhỏ hơn 25% độ cứng toàn phần lấy bằng 3-4 giờ. Khi nước có độ cứng Magiê lớn hơn thì lấy bằng T=5-7 giờ.

Nồng độ trung bình của các chất lơ lửng trong lớp cặn của ngăn nén cặn (Stb) lấy theo bảng 6.8 điều 6.68.

                                              (6-51)

Trong đó:

q –  Lưu lượng nước được làm mềm, m³/h

Ctp – Độ cứng toàn phần của nước nguồn, (gdl/l)

– Dung lượng trao đổi của Cationit khi làm mềm bằng Natri Cationit, (gdl/m³)

n – Số lần hoàn nguyên của mỗi bể lọc trong 1 ngày, lấy từ 1-3.

                               (6-52)

Trong đó:

a_e : Hệ số hiệu suất hoàn nguyên có kể đến sự hoàn nguyên không hoàn toàn lấy theo bảng 6.23.

b_Na: Hệ số kể đến độ giảm khả năng trao đổi Cationit đối với Ca²⁺ và Mg²⁺ do Na⁺ bị giữ lại một phần, lấy theo bảng 6.24.

C_Na: Nồng độ Na trong nước nguồn, gdl/m³. C_Na = 

E_ht: Dung lượng trao đổi toàn phần của nhựa trao đổi Cation (gdl/m³) xác định theo số liệu xuất xưởng.

Qy: Lưu lượng đơn vị nước để rửa Cationit tính bằng m³ cho 1m³ Cationit lấy bằng 4-6.

C_tp độ cứng toàn phần của nước nguồn tính bằng gdl/m³.

0.01

0.05

0.1

0.5

1

5

10

b_Na

0.93

0.88

0.83

0.7

0.65

0.54

0.5

F_ct =                                                                  (6-53)

Trong đó:

W_CT– Xác định theo công thức 6-54

H- Chiều cao lớp Cationit trong bể lọc, lấy 2-2,5 m (trị số lớn dùng cho nước có độ cứng lớn hơn 10 mgdl/l)

– Khi độ cứng toàn phần của nước đến 5 mgdl/l: 25 m/h

– Khi độ cứng toàn phần của nước từ 5 đến 10 mgdl/l: 15 m/h

– Khi độ cứng toàn phần của nước từ 10 đến 15 mgdl/l: 10 m/h

Ghi chú: Cho phép tăng tốc độ lọc thêm10m/h so với tiêu chuẩn nói trên khi ngừng bể lọc để hoàn nguyên hoặc sửa chữa trong thời gian ngắn.

Tổng tổn thất áp lực lấy theo bảng 6.25.

P =                                                              (6-54)

Trong đó:

f- Diện tích của 1 bể lọc (m²)

H – Chiều cao lớp Cationit trong bể lọc (m)

– Dung lượng trao đổi Cation của nhựa Cationit gdl/m³ lấy theo điều 6.279.

a- Lượng muối dùng cho 1 gdl của dung lượng trao đổi làm việc lấy bằng 120-150 g/gdl đối với bể lọc bậc I trong sơ đồ làm việc 2 bậc và 150-200 g/gdl trong sơ đồ làm việc 1 bậc. Độ cứng của nước đã làm mềm với các liều lượng dùng khác nhau biểu diễn trên hình H-6.6.

Nồng độ của dung dịch hoàn nguyên khi độ cứng của nước đã làm mềm đến 0,2 mgdl/l lấy 2-5%.

Khi độ cứng của nước đã làm mềm nhỏ hơn 0,05 mgdl/l phải hoàn nguyên từng đợt. Ban đầu dung dịch 2% khoảng 1,2 m³ dung dịch cho 1 m³ Cationit. Sau đó lượng muối còn lại pha chế thành dung dịch 5%-8%.

Tốc độ lọc của dung dịch muối qua cationit lấy 3-4 m/h.

Lưu lượng đơn vị nước rửa lấy 5-6 m³ cho  1m³ Cationit.

Khi tính toán bể lọc bậc 2, độ cứng của nước đi vào bể lấy bằng  0,1 mgdl/l. Dung lượng trao đổi ion của chất Cationit lấy theo tài liệu của Nhà sản xuất.

Quá trình làm mềm nước phải được thực hiện theo các sơ đồ sau:

Bố trí các bể lọc Hydrô-Natri Cationit làm việc song song cho phép thu được nước làm mềm với độ cứng £ 0,1 mgdl/l và độ kiềm còn lại không quá 0,4 mgdl/l. Trong trường hợp này tổng hàm lượng Sunfat và Clorua trong nước nguồn không được lớn hơn 4 mgdl/l và Natri không được lớn hơn 2 mgdl/l.

Bố trí các bể lọc Hydrô-Natri Cationit làm việc nối tiếp khi hoàn nguyên không triệt để cho phép thu được nước làm mềm triệt để và có độ kiềm dư £ 0,7 mgdl/l. Tuỳ thuộc vào mức độ làm mềm nước mà đặt bể lọc Hydrô-Natri Cationit một hoặc hai bậc.

Ghi chú: Cho phép không đặt bể lọc Natri Cationit bậc 2 nếu như không cần làm mềm triệt để hoặc duy trì pH của nước trong một giới hạn nhất định.

– Lưu lượng nước đưa vào bể lọc Hyđrô Cationit:

 (m³/h)                                                (6-55)

– Lưu lượng nước đưa vào bể lọc Natri Cationit:

 (m³/h)                                        (6-56)

Trong đó:

q_ht – Công suất hữu ích của bể lọc Hydrô-Natri Cationit, m³/h

 và   – Công suất hữu ích của bể lọc Natri Cationit và Hyđrô Cationit, m³/h.

K – Độ kiểm của nước nguồn, mgdl/l

a- Độ kiềm cần thiết của nước sau khi làm mềm, mgdl/l

A- Tổng hàm lượng Anion của axit mạnh có trong nước làm mềm (Sunfat, Clorua, Nitrat…), mgdl/l.

Ghi chú:

1- Bể lọc Hydrô Cationit có thể dùng được như bể lọc Natri Cationit do đó cần phải dự kiến khả năng hoàn nguyên hai, ba bể Hydrô Cationit bằng dung dịch muối ăn.

2- Tính toán bể lọc và đường ống phải theo 2 phương án:

+ Phương án thứ nhất: Tính với tải trọng lớn nhất của bể lọc Hydrô Cationit, độ kiềm K lớn nhất của nước và hàm lượng nhỏ nhất của Anion axit mạnh (A).

+ Phương án thứ hai: Tính với tải trọng lớn nhất của bể lọc Natri Cationit, độ kiềm nhỏ nhất của nước và hàm lượng lớn nhất của các Anion axit mạnh.

                                                  (6-57)

Thể tích Cationit W_Na (m³) trong bể lọc Natri Cationit cần xác định theo công thức:

                                                           (6-58)

Trong đó:

Co – Độ cứng toàn phần của nước nguồn, gdl/m³

n- Số lần hoàn nguyên bể lọc trong 1 ngày theo chỉ dẫn ở điều 6.278.

 – Dung lượng trao đổi của Hydrô Cationit, gdl/m³.

 – Dung lượng trao đổi của Natri Cationit, gdl/m³.

C_Na – Nồng độ Natri trong nước (gdl/m³) được xác định theo chỉ dẫn ở điều 6.288.

a_H . E_tp – 0,5 q_lv.C_K                                                                     (6-59)

Trong đó:

a_H – Hệ số hiệu suất hoàn nguyên của Hydro Cationit, phụ thuộc vào lưu lượng đơn vị của axit tiêu tốn và lấy theo bảng 6.26.

C_K– Tổng hàm lượng các Cation Canxi, Magiê, Natri và Kali có trong nước (gdl/m³).

q_lv – Lưu lượng đơn vị nước rửa Cationit sau khi hoàn nguyên lấy bằng 4-5 m³ cho 1 m³ Cationit trong bể lọc.

E_tp – Dung lượng trao đổi của Cationit theo số liệu xuất xưởng trong môi trường trung tính gdl/m³. Để tính toán E_tp khi không có số liệu xuất xưởng phải lấy theo chỉ dẫn ở điều 6.279.

F_H                          F_Na                                         (6-60)

Trong đó: H – Chiều cao lớp Cationit trong bể lọc lấy theo chỉ dẫn ở điều 6.280.

Tốc độ chảy của dung dịch axit Sunfuric để hoàn nguyên qua lớp Cationit không được nhỏ hơn 10 m/h sau đó rửa Cationit bằng nước chưa làm mềm từ trên xuống với tốc độ 10 m/h.

Quá trình rửa được kết thúc khi độ axit của nước lọc bằng tổng nồng độ Sunfat và Clorua của nước rửa. Nửa đầu của lượng nước rửa cho xả vào bể trung hoà rồi cho ra cống nước mưa, phần còn lại cho vào bể để xới Cationit.

Ghi chú: Cho phép dùng axit Clohydric để hoàn nguyên bể lọc Hydro Cationit.

P_H=                                                                (6-61)

Trong đó:

f- Diện tích 1 bể lọc Hydrô Cationit (m²)

b- Lượng axit để hoàn nguyên Cationit (g/gdl) phụ thuộc vào độ cứng của nước đã làm mềm, xác định theo đồ thị hình H-6.7.

Khi dùng axit Sunfuric thiết bị và ống dẫn phải dùng loại chịu axit.

CO₂ = CO₂ng + 44K                                                (6-62)

Trong đó:

CO₂ ng- Lượng CO₂ tự do của nước nguồn đưa vào khử khí (mg/l).

K – Độ kiềm của nước nguồn mgdl/l.

a) Độ cứng của nước lọc: mgdl/l qua bể Hydro Cationit xác định theo công thức:

                                           (6-63)

Trong đó:

Cl^– và SO₄^2-: Hàm lượng Clorua và Sunfát trong nước đã làm mềm (mgdl/l).

Kd: Độ kiểm còn lại của nước lọc sau bể Hydro Cationit bằng 0,7 -1,5 mgdl/l.

(Na⁺): Hàm lượng Na trong nước đã làm mềm (mgdl/l)

b) Lượng axit dùng để hoàn nguyên không triệt để của bể lọc Hydro Cationit là 50g để tách 1 gdl độ cứng Cacbonat.

c) Dung lượng trao đổi của Cationit trong bể lọc Hydro Cationit khi hoàn nguyên không triệt để là:

– Khi độ kiềm của nước nguồn đến 1,5 mgdl/l: 200gdl/m³

– Khi độ kiềm của nước nguồn từ 1,5 – 3 mgdl/l: 250gdl/m³

– Khi độ kiềm của nước nguồn từ 3 – 4 mgdl/l: 300gdl/m³

Trong trường hợp này Ctp ở công thức (6-54) phải lấy bằng theo công thức (6-66).

Ghi chú: Khử mặn là giảm hàm lượng muối trong nước đến trị số thoả mãn yêu cầu đối với nước dùng cho ăn uống. Khử muối là giảm triệt để lượng muối hoà tan trong nước đến trị số thoả mãn yêu cầu công nghệ sản xuất quy định.

–          Khi hàm lượng muối trong nước nguồn 2.000mg/l: Không lớn hơn 20 mg/l.

–          Khi hàm lượng muối trong nước nguồn 1.500 mg/l: Không lớn hơn 15mg/l.

–          Hàm lượng muối yêu cầu đối với nước cấp cho nhu cầu sinh hoạt và ăn uống là 400 mg/l; trong đó hàm lượng Clorua không lớn hơn 250 mg/l và Sunfat không lớn hơn 250 mg/l, thu được bằng cách trộn lẫn một phần nước lọc qua các bể lọc Ionit với hàm lượng nước nguồn còn lại.

– Bể lọc Hydro Cationit bậc một; bể lọc bằng than hoạt tính để khử chất hữu cơ (nếu độ mầu của nước lớn hơn 15 TCU và độ Ôxy hoá lớn hơn 7 mg/l O₂); dàn khử khí để khử Cacbonic; bể lọc Anionit bậc một với vật liệu lọc bằng Anionit kiềm yếu.

– Hydro Cationit bậc hai: các bể lọc Anionit bậc 2 với vật liệu lọc bằng Anionit kiềm mạnh để khử axit Silic và cuối cùng qua các bể lọc Hydro Natri Cationit.

F                                                      (6-64)

Trong đó:

Q- Công suất của các bể lọc Anionit bậc một, m³/ngày

n- Số lần hoàn nguyên bể lọc Anionit trong ngày lấy bằng 2-3 lần.

T- Thời gian làm việc của mỗi bể lọc, giữa hai lần hoàn nguyên tính theo công thức:

T = – t₁– t₂ – t₃                                                                (6-65)

–          t₁– Thời gian xới Anionit = 0,25h

–          t₂– Thời gian bơm qua Anionit dung dịch kiềm để hoàn nguyên 1,5h.

–          t₃– Thời gian rửa Anionit  sau khi hoàn nguyên 3h

–          Vt- Tốc độ lọc tính toán m/h, lấy không nhỏ hơn 4 và không lớn hơn 30.

Thể tích Anionit trong bể lọc bậc một W₁ m³ xác định theo công thức:

W₁=                                                                     (6-66)

Trong đó:

Co- Hàm lượng các ion Sunphat và Clorua trong nước nguồn mgdl/l.

Elv- Dung lượng trao đổi Anionit gdl/l lấy theo tài liệu xuất xưởng.

Phải pha dung dịch Sôđa và xút để hoàn nguyên bằng nước đã qua bể Hidrô Cationit.

Rửa bể lọc Anionit bậc một sau khi hoàn nguyên bằng nước đã lọc qua bể lọc Hidrô Cationit với lưu lượng 10 m³ cho 1 m³ Anionit.

Đối với Anionit kiềm mạnh, hoàn nguyên bằng dung dịch xút với nồng độ 4%.

Tính toán các thiết bị phải tiến hành theo Phụ lục 11.

Để loại các hợp chất của axit Silic trong nước cần dùng các biện pháp sau: Keo tụ, lọc nước qua chất hấp phụ Ôxyt Magiê. Tính toán các thiết bị theo chỉ dẫn ở Phụ lục 12.

Để khử Ôxy hoà tan trong nước cần dùng các phương pháp sau: Phun nước trong chân không. Liên kết giữa Ôxy và chất khử. Tính toán các thiết bị chỉ dẫn trong Phục lục13.

Ôxy hóa toàn bộ lượng Asen hóa trị (III) thành Asen hóa trị (V) bằng chất ôxy hoá mạnh. Sau quá trình oxy hóa có thể áp dụng một trong các biện pháp sau để loại bỏ Asen.

–          Keo tụ với muối sắt và muối nhôm tại  pH =7 rồi lắng và lọc.

–          Kết hợp với quá trình làm mềm nước bằng vôi và phải đảm bảo toàn bộ bông cặn Magiê kết tủa hấp thụ Asen được lắng và lọc ra khỏi nước.

–          Hấp thụ Asen (V) bằng phương pháp lọc qua lớp vật liệu hấp thụ nhôm hoạt tính.

Trong bất cứ trường hợp nào cũng phải tiến hành thử trên mô hình thí nghiệm để chọn được quy trình  có kinh tế – kỹ thuật nhất.

Có thể khử amoni trong nước bằng phương pháp hóa lý hoặc sinh học.

a- Phương pháp hóa lý:

–          Dùng Clo để ôxy hóa NH₄⁺ đến điểm đột biến. Phương pháp này chỉ áp dụng khi hàm lượng NH₄⁺ và Độ ôxy hoá trong nước nhỏ.

–          Kiềm hóa đưa pH của nước lên 11 để chuyển toàn bộ NH₄⁺ thành khí NH₃ rồi làm thoáng khử khí NH₃. Phương pháp này chỉ áp dụng khi nước có hàm lượng amoni cao và đồng thời phải khử độ cứng cácbonát của nước bằng vôi.

–          Trao đổi ion: Lọc qua bể cationit. Hoàn nguyên bằng muối ăn.

b- Phương pháp sinh học: Quá trình xử lý sinh học phải thực hiện tại các điều kiện nhiệt độ nước > 12 ^oC; pH = 7-7,5; trong nước không được có các chất ôxy hoá; hàm lượng hydrocacbon và phốtpho đủ để nuôi dưỡng các vi khuẩn Nitrosomonas và Nitrobacter. Phải cấp đủ oxi để quá trình xử lý sinh học chuyển NH₄⁺ thành NO₃^– diễn ra triệt để. Loại vật liệu, thành phần cấp phối vật liệu làm môi trường cho các vi khuẩn hoạt động; tỷ lệ khí – nước; liều lượng hoá chất cho vào nước; các thông số công nghệ, kỹ thuật của công trình  cần được xác định qua thực nghiệm.

Có thể thực hiện khử Nitrat bằng phương pháp sinh học hoặc hóa lý.

a- Phương pháp hóa lý: Khử nitrat bằng phương pháp trao đổi ion, điện thẩm tách, lọc qua màng thẩm thấu ngược. Phương pháp trao đổi ion được thường được áp dụng trong thực tế với điều kiện sau:

–          Nước có hàm lượng cặn < 1 mg/l.

–          Hàm lượng SO₄^2- trong nước thấp.

b- Khử nitrat bằng phương pháp sinh học: Động học của quá trình diễn rất chậm. Chỉ nên áp dụng khi nước có hàm lượng NO₃^– lớn hoặc hàm lượng SO₄^2- trong nước cao.

Ghi chú:

1- Khi có lí do thích đáng thì được phép giảm khối tích kho nhưng không được dưới 15 ngày.

2- Khi có kho trung tâm (kho chính) thì khối tích kho của trạm làm sạch được phép tính tối thiểu 7 ngày.

Khi xác định diện tích kho để chứa phèn, vôi, chiều cao lớp phèn lấy bằng 2 m, lớp vôi lấy bằng 1,5 m. Nếu cơ giới hoá chiều cao này có thể tăng lên đến 3,5m cho phèn, 2,5 m cho vôi.

Poliacrilamit phải chứa trong thùng, thời gian không quá 6 tháng, đồng thời không được phép để đông kết.

Thuỷ tinh lỏng (Silicat Natri) phải chứa trong thùng kín bằng gỗ hoặc bằng sắt.

Hoá chất chứa clo phải để trong thùng kín.

Số bể không được dưới 4. Khi số bể đến 10 phải có 1 bể dự phòng.

Nếu cung cấp vôi cục hoặc vôi bột đóng trong bao kín thì có thể dự trữ ở dạng khô hay ướt. Nếu dự trữ khô thì phải thiết kế kho sản phẩm khô có máy tôi vôi và hoà tan vôi; nếu dự trữ ở dạng ướt thì phải có bể chứa, thiết bị để lấy, vận chuyển và khuấy trộn để có vôi sữa.

Khi khuấy trộn bằng thuỷ lực thì công suất máy bơm được xác định trên cơ sở tuần hoàn toàn bộ khối lượng sữa vôi không dưới 8 lần trong 1 giờ, tốc độ đi lên của sữa vôi trong bể không dưới 18 m/h.

Hệ thống cấp khí nén phải tính toán theo điều 6.22.

Được phép áp dụng phương pháp trộn bằng cơ giới.

Dung tích bể dự trữ ướt phải tính với điều kiện 1,5 m³ cho 1 tấn muối. Bể chứa không được sâu quá 2 m.

Đường kính ống dẫn để vận chuyển vật liệu lọc phải xác định theo điều kiện tốc độ chuyển động 1,5-2 m/s nhưng không nhỏ hơn 50mm, những chỗ ngoặt của ống phải uốn lượn đều với bán kính cong không nhỏ hơn 8-10 lần đường kính ống.

Thể tích ngăn nén cặn cần xác định theo hàm lượng Sắt trong nước nguồn và nồng độ cặn sau khi nén. Cặn Sắt có nồng độ sau khi nén là 35.000 g/m³ khi áp dụng sơ đồ làm thoáng và bằng 7000 g/m³ khi xử lý bằng hoá chất.

Ghi chú:

1) Các nhà sinh hoạt và công cộng khác như: Hành chính, tài vụ, kế hoạch, kỹ thuật, câu lạc bộ, nhà tạm, nhà ăn, nhà trẻ, nhà vệ sinh…Tuỳ theo số người quản lý mà lấy theo các tiêu chuẩn thiết kế công trình kiến trúc dân dụng hiện hành.

2) Trong thành phố có nhiều trạm xử lý nước thì các phòng thí nghiệm, kiểm nghiệm xây dựng ở một trạm thuận tiện nhất, nhưng trong từng trạm phại có phòng kiểm nghiệm tại chỗ với diện tích không nhỏ hơn 6 m².

3) Nếu trong thành phố có nhiều trạm xử lý nước thì chỉ cần xây dựng một xưởng cơ khí và đường ống chung, trong trạm có xưởng cơ khí và đường ống chung thì không cần xây dựng xưởng sửa chữa hàng ngày.

4) Trong trường hợp các trạm xử lý có công suất bé hơn 3.000 m³/ngày xây dựng gần cơ quan y tế địa phương, nếu cơ quan y tế đảm nhận được việc kiểm nghiệm nước thì trạm không cần xây dựng phòng kiểm nghiệm.

Tên công trình

Diện tích (m²) phòng thí nghiệm và các công trình phụ khác đối với các trạm xử lý nước công suất tính bằng m³/ngày.

Dưới

3.000

3.000 đến

10.000

10.000 đến

50.000

50.000 đến

100.000

100.000 đến

300.000

30

30

40

40

2 phòng 40 và 1 phòng 20

–

–

6

6

8

20

20

20

30

2 phòng 20

10

10

10

15

15

10

10

10

15

20

Qui định theo thiết kế điều khiển tập trung và

tự động hoá

8

10

15

20

25

8

10

15

15

25

10

10

15

20

25

20

30

30-40

40

40-50

8

10

10

15

20

Trong các công trình:

Bể phân chia lưu lượng: 0,3-0,5 m

Trong bể trộn thuỷ lực: 0,4-0,6 m

Trong bể trộn cơ khí: 0,1-0,2 m

Lưới tang trống và micophin 0,5-0,6 m

Lưới quay: 0,1-0,2 m

Trong bể tạo bông thuỷ lực: 0,4-0,5 m

Trong bể tạo bông cơ khí: 0,1-0,2 m

Trong bể lắng: 0,4-0,6 m

Trong bể lắng trong có lớp cặn lơ lửng: 0,7-0,8 m

Trong bể lọc: 3-3,5 m

Trong bể lọc tiếp xúc: 2-2,5 m

Trong bể lọc chậm: 1,5-2 m

Trong các đường ống nối:

Từ bể phân chia nước đến bể trộn: 0,2-0,3 m

Từ bể trộn đến bể lắng: 0,3-0,4 m

Từ bể trộn đến bể lắng trong: 0,5 m

Từ bể trộn vào đến bể lọc tiếp xúc: 0,5-0,7m

Từ các bể lọc đến bể chứa nước sạch: 0,5-1m

Từ bể lọc hay bể lọc tiếp xúc đến bể chứa nước sạch: 0,5 m tổn thất áp lực trong các thiết bị đo ở điểm nước vào và điểm nước ra khỏi trạm, trong các thiết bị chỉ đo lưu lượng ở bể lắng, bể lắng trong có lớp cặn lơ lửng, bể lọc và bể lọc tiếp xúc lấy từ 0,2-0,3 m.

Ghi chú: Trong các trạm bơm nước sinh hoạt không cho phép đặt máy bơm dung dịch độc hại và có mùi hôi, ngoại trừ trường hợp dùng máy bơm cấp dung dịch tạo bọt để chữa cháy.

Bậc tin cậy của trạm bơm

Đặc điểm hộ dùng nước

Loại 1

Loại 2

Khi hệ thống chữa cháy riêng và hệ thống chữa cháy kết hợp có đủ dung tích nước dự phòng chữa cháy và có đủ áp lực cần thiết.

Đối với trạm bơm cung cấp nước cho khu dân cư với quy mô trên 5.000 người.

Loại 3

Đối với hệ thống chữa cháy riêng và hệ thống kết hợp có nhu cầu nước chữa cháy đến 20 l/s trong khu dân cư tới 5.000 người.

Hệ thống cung cấp nước sinh hoạt cho khu dân cư tới 5.000 người.

Cung cấp nước tưới cây rửa đường.

Cung cấp nước cho các công trình phụ của nhà máy

Khi tải nước bằng một đường ống duy nhất.

Khi lựa chọn loại tổ hợp bơm phải đảm bảo giá trị áp lực dư tối thiểu trong tất cả các chế độ làm việc của trạm bơm, cho phép sử dụng dung tích điều hoà, điều chỉnh số vòng quay, thay đổi số lượng và chủng loại máy bơm, gọt bớt hoặc thay bánh xe công tác tuỳ thuộc vào sự thay đổi điều kiện làm việc trong thời đoạn tính toán.

Số lượng tổ máy hoạt động của một nhóm máy

Số lượng tổ máy dự phòng đặt trong trạm bơm

Bậc tin cậy I

Bậc tin cậy II

Bậc tin cậy III

Đến 6

Từ 6 đến 9

Từ 9 trở lên

2

2

2

1

1

2

1

–

–

–          Giữa các tổ máy mà động cơ có điện thế nhỏ hơn 1000 vôn: 1m; có điện thế trên 500 vôn: 1,2m.

–          Giữa tổ máy và tường của trạm bơm chìm: 0,7m

–          Các trạm bơm khác: 1m.

–          Giữa các máy nén khí: 1,5m

–          Giữa các tổ máy và bảng phân phối: 2m

–          Giữa các phần chuyển động của động cơ nhiệt: 1,2m

Giữa các phần nhô ra và không chuyển động của thiết bị 0,7m. Đối với máy bơm có động cơ điện nhỏ hơn 1000 vôn và đường kính ống đẩy nhỏ <= 100mm và các thiết bị phụ tùng cho phép:

–          Đặt tổ máy sát tường, không có khoảng trống giữa tổ máy và tường, đặt 2 tổ máy trên cùng 1 bệ nhưng phải có lối đi xung quanh máy, với chiều rộng nhỏ nhất 0,7m. Khi xác định kích thước gian máy cần tính đến diện tích để tháo lắp máy bơm.

–          Để giảm kích thước trạm bơm trên mặt bằng, cho phép bố trí máy với trục quay phải và quay trái nhưng bánh xe công tác chỉ được chuyển động về một phía.

Đối với bể chứa:

–          Tính từ mực nước cao nhất của dung tích chữa cháy cho 1 đám cháy.

–          Tính từ mực nước trung bình của dung tích chữa cháy đối với 2 đám cháy trở lên.

–          Tính từ mực nước dự phòng sự cố khi không phải chữa cháy.

–          Tính từ mực nước trung bình khi không cần chữa cháy và lượng nước dự phòng sự cố.

Đối với giếng khoan:

–          Tính từ mực nước động khi khai thác với lưu lượng lớn nhất.

Đối với sông, hồ:

–          Tình từ mực nước thấp nhất trong sông, hồ, tuỳ thuộc vào bậc tin cậy của công trình lấy nước.

–          Khi xác định cao độ trục bơm phải tính đến chiều cao hút chân không cho phép (tính từ mực nước tính toán thấp nhất) hoặc cột nước cần thiết từ phía hút theo yêu cầu của nhà sản xuất, cũng như phải tính đến tổn thất áp lực trong đường ống hút, điều kiện nhiệt độ và áp suất bên ngoài.

Ghi chú:

–          Trong các trạm bơm bậc II và III cho phép bố trí bơm không tự mồi, nhưng phải có biện pháp mồi nước cho máy bơm (lấy trực tiếp từ ống đẩy chung của một nhóm máy bơm, lấy nước trực tiếp từ bể lọc, dùng thùng nước mồi đặt trong trạm bơm hay dùng đài nước, dùng bơm chân không).

–          Cao độ nền gian đặt máy bơm của các trạm bơm chìm nên xác định từ việc bố trí các bơm có công suất  hoặc kích thước lớn.

–          Trong các trạm bơm bậc tin cậy III cho phép đặt crêpin trên đường ống hút có đường kính đên 200mm.

Khi trạm bơm có công suất lớn hơn thì phải dùng bơm chân không và không cần đặt crêpin. Thời gian mồi nước tối đa quy định là 5 phút. Đối với máy bơm chữa cháy là 3 phút. Đối với máy bơm làm việc không liên tục (loại 2,3) là 10 phút.