6. Xét tặng “Giải thưởng Nhà nước” về văn học, nghệ thuật
“Giải thưởng Hồ Chí Minh”, “Giải thưởng Nhà nước” là giải thưởng cao quý dành tặng cho các tác giải có những tác phẩm, công trình xuất sắc. có giá trị cao trong khoa học, văn học, nghệ thuật, về nội dung tư tưởng. Quy trình xét tặng các danh hiệu này cũng được Nhà nước quy định hết sức chặt chẽ. Sau đây, Dữ liệu pháp lý có một số vấn đề cần lưu ý khi xét tặng các danh hiệu này dựa trên Luật thi đua khen thưởng 2003 (sửa đổi 2013); Nghị định 11/2019/NĐ-CP; Nghị định 90/2014/NĐ-CP; Nghị định 133/2018/NĐ-CP.
1. Một số khái niệm (Điều 3 Nghị định 90/2014/NĐ-CP)
Tác phẩm văn học, nghệ thuật là sản phẩm sáng tạo trong lĩnh vực văn học, nghệ thuật được thể hiện bằng bất kỳ phương tiện hay hình thức nào.
Công trình văn học, nghệ thuật là sản phẩm của hoạt động sáng tạo trong lĩnh vực nghiên cứu, lý luận, phê bình, sưu tầm về văn học, nghệ thuật.
Cụm tác phẩm văn học, nghệ thuật là tập hợp các tác phẩm thuộc một chuyên ngành văn học, nghệ thuật của một tác giả hoặc đồng tác giả.
Cụm công trình văn học, nghệ thuật là tập hợp các công trình thuộc một chuyên ngành văn học, nghệ thuật của một tác giả hoặc đồng tác giả.
Tác giả là người trực tiếp sáng tạo ra tác phẩm, cụm tác phẩm, công trình, cụm công trình văn học, nghệ thuật.
Đồng tác giả là từ hai người trở lên cùng trực tiếp sáng tạo ra tác phẩm, cụm tác phẩm, công trình, cụm công trình văn học, nghệ thuật.
2. Nguyên tắc xét tặng “Giải thưởng Nhà nước” về văn học nghệ thuật (Điều 4 Nghị định 90/2014/NĐ-CP)
1. Việc xét tặng được thực hiện trên cơ sở tự nguyện.
2. Việc tổ chức xét tặng phải bảo đảm khách quan, công bằng, chính xác và công khai.
3. Một tác phẩm, công trình văn học, nghệ thuật của tác giả chỉ được đề nghị xét tặng về một chuyên ngành văn học, nghệ thuật.
4. Tác phẩm, công trình văn học, nghệ thuật của tác giả đã được tặng “Giải thưởng Nhà nước” thì không được kết hợp với tác phẩm, công trình văn học, nghệ thuật khác để đề nghị xét tặng “Giải thưởng Hồ Chí Minh”.
3. Thẩm quyền tổ chức xét tặng “Giải thưởng Nhà nước” về văn học, nghệ thuật (Điều 5 Nghị định 90/2014/NĐ-CP)
– Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch chủ trì tổ chức việc xét tặng “Giải thưởng Hồ Chí Minh”, “Giải thưởng Nhà nước” về văn học, nghệ thuật.
– Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch ban hành Kế hoạch xét tặng “Giải thưởng Hồ Chí Minh”, “Giải thưởng Nhà nước” về văn học, nghệ thuật (sau đây gọi là Kế hoạch) trước mỗi đợt xét tặng.
4. Tiêu chuẩn xét tặng “Giải thưởng Nhà nước” về văn học, nghệ thuật
Căn cứ quy định tại Điều 10 Nghị định 90/2014/NĐ-CP được sử đổi bởi bởi Khoản 3 Điều 1 Nghị định 133/2018/NĐ-CP thì tác giả được xét tặng “Giải thưởng Nhà nước” phải có tác phẩm, công trình văn học, nghệ thuật đáp ứng các tiêu chuẩn sau đây:
1. Đối với những tác phẩm, công trình được công bố, sử dụng từ năm 1993 trở về trước:
a) Có tác dụng tốt trong giáo dục, xây dựng con người mới, nâng cao trình độ thẩm mỹ của nhân dân, góp phần đáng kể vào việc thay đổi nhận thức của nhân dân trong sự nghiệp phát triển văn học, nghệ thuật Việt Nam, xây dựng và bảo vệ Tổquốc;
b) Có giá trị xuất sắc về văn học, nghệ thuật, về nội dung tư tưởng và hình thức nghệ thuật.
2. Đối với những tác phẩm, công trình được công bố, sử dụng sau năm 1993:
a) Có tác dụng tốt trong giáo dục, xây dựng con người mới, nâng cao trình độ thẩm mỹ của nhân dân, góp phần đáng kể vào việc thay đổi nhận thức của nhân dân trong sự nghiệp phát triển văn học, nghệ thuật Việt Nam, xây dựng và bảo vệ Tổ quốc;
b) Có giá trị xuất sắc về văn học, nghệ thuật, về nội dung tư tưởng và hình thức nghệ thuật: Đã được tặng Giải Nhất, Nhì, Ba (Giải A, B, C hoặc Giải Vàng, Bạc, Đồng) tại các cuộc thi, liên hoan chuyên nghiệp và triển lãm về văn học, nghệ thuật cấp quốc gia do Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch tổ chức hoặc được tặng Giải Nhất, Nhì, Ba (Giải A, B, C hoặc Giải Vàng, Bạc, Đồng) của Hội Văn học, nghệ thuật chuyên ngành Trung ương thuộc lĩnh vực chuyên ngành hoặc được tặng giải thưởng chính tại các cuộc thi, liên hoan chuyên nghiệp và triển lãm về văn học, nghệ thuật quốc tế có uy tín
5. Điều kiện xét tặng “Giải thưởng Nhà nước” về văn học, nghệ thuật
Căn cứ quy định tại Điều 8 Nghị định 90/2014/NĐ-CP được sử đổi bởi bởi Khoản 1 Điều 1 Nghị định 133/2018/NĐ-CP thì:
1. Tác giả có tác phẩm, công trình văn học, nghệ thuật được xét tặng “Giải thưởng Hồ Chí Minh”, “Giải thưởng Nhà nước” phải trung thành với Tổ quốc Việt Nam xã hội chủ nghĩa; chấp hành tốt pháp luật Việt Nam.
2. Tác phẩm, công trình văn học, nghệ thuật xét tặng “Giải thưởng Nhà nước” phải đáp ứng các điều kiện sau đây:
a) Đã được công bố, sử dụng dưới các hình thức xuất bản, kiến trúc, triển lãm, sân khấu, điện ảnh, phát thanh, truyền hình, giảng dạy, đĩa hát và các hình thức khác kể từ ngày thành lập nước Việt Nam dân chủ cộng hòa (nay là nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam) mùng 2 tháng 9 năm 1945. Thời gian công bố tối thiểu là 05 năm đối với “Giải thưởng Hồ Chí Minh” và 03 năm đối với “Giải thưởng Nhà nước” tính đến thời điểm nộp hồ sơ tại cơ quan chuyên môn thuộc Ủy ban nhân dân tỉnh, thành phố trực thuộc trung ương quản lý về lĩnh vực văn hóa, nghệ thuật hoặc Hội Văn học, nghệ thuật chuyên ngành Trung ương;
b) Không có tranh chấp về quyền tác giả kể từ thời điểm được công bố
Lưu ý: Giải thưởng nhà nước” được xét và công bố 5 năm một lần vào dịp kỷ niệm ngày Quốc khánh 2 tháng 9.(Khoản 2 Điều 68 Luật thi đua khen thưởng 2003 (sửa đổi 2013)
Kết luận: Khi xét tặng “Giải thưởng Nhà nước” về văn học nghệ thuật các cá nhân, tổ chức cần chú ý các quy định điều kiện,tiêu chuẩn và quy trình xét tặng được quy định tại Luật thi đua khen thưởng 2003 (sửa đổi 2013); Nghị định 11/2019/NĐ-CP; Nghị định 90/2014/NĐ-CP; Nghị định 133/2018/NĐ-CP.
Chi tiết trình tự, hồ sơ, mẫu đơn thực hiện xem tại đây:
