12. Quy định chung về xử lý hình sự đối với người dưới 18 tuổi phạm tội

Pháp luật hình sự được đặt ra không chỉ vì mục đích răn đe mà còn nhằm mục đích giáo dục người phạm tội. Do đó, đối với từng đối tượng người phạm tội khác nhau sẽ có những quy định khác nhau. Sau đây, Dữ Liệu Pháp Lý sẽ cụ thể các nọi dung liên quan đến các quy định chung về xử lý hình sự đối với người dưới 18 tuổi phạm tội thông qua Bộ luật Hình sự 2015, Luật sửa đổi Bộ luật Hình sự 2017.

1. Quy định chung về xử lý hình sự đới với người dưới 18 tuổi phạm tội

Theo quy định tại Điều 91 Bộ luật Hình sự 2015 và khoản 14 Điều 1 Luật sửa đổi Bộ luật Hình sự 2017 thì nguyên tắc xử lý đối với người dưới 18 tuổi phạm tội như sau:

– Việc xử lý người dưới 18 tuổi phạm tội phải bảo đảm lợi ích tốt nhất của người dưới 18 tuổi và chủ yếu nhằm mục đích giáo dục, giúp đỡ họ sửa chữa sai lầm, phát triển lành mạnh, trở thành công dân có ích cho xã hội.

Việc xử lý người dưới 18 tuổi phạm tội phải căn cứ vào độ tuổi, khả năng nhận thức của họ về tính chất nguy hiểm cho xã hội của hành vi phạm tội, nguyên nhân và điều kiện gây ra tội phạm.

– Người dưới 18 tuổi phạm tội thuộc một trong các trường hợp sau đây và có nhiều tình tiết giảm nhẹ, tự nguyện khắc phục phần lớn hậu quả, nếu không thuộc trường hợp quy định tại Điều 29 của Bộ luật Hình sự 2015, thì có thể được miễn trách nhiệm hình sự và áp dụng một trong các biện pháp theo quy định:

+ Người từ đủ 16 tuổi đến dưới 18 tuổi phạm tội ít nghiêm trọng, phạm tội nghiêm trọng, trừ tội phạm quy định tại các Điều 134, 141, 171, 248, 249, 250, 251 và 252 của Bộ luật này;

+ Người từ đủ 14 tuổi đến dưới 16 tuổi phạm tội rất nghiêm trọng quy định tại khoản 2 Điều 12 của Bộ luật này, trừ tội phạm quy định tại các Điều 123, 134, 141, 142, 144, 150, 151, 168, 171, 248, 249, 250, 251 và 252 của Bộ luật này;

+ Người dưới 18 tuổi là người đồng phạm có vai trò không đáng kể trong vụ án.

– Việc truy cứu trách nhiệm hình sự người dưới 18 tuổi phạm tội chỉ trong trường hợp cần thiết và phải căn cứ vào những đặc điểm về nhân thân của họ, tính chất nguy hiểm cho xã hội của hành vi phạm tội và yêu cầu của việc phòng ngừa tội phạm.

– Khi xét xử, Tòa án chỉ áp dụng hình phạt đối với người dưới 18 tuổi phạm tội nếu xét thấy việc miễn trách nhiệm hình sự và áp dụng một trong các biện pháp quy định tại Mục 2 hoặc việc áp dụng biện pháp giáo dục tại trường giáo dưỡng quy định tại Mục 3 Chương này không bảo đảm hiệu quả giáo dục, phòng ngừa.

– Không xử phạt tù chung thân hoặc tử hình đối với người dưới 18 tuổi phạm tội.

– Tòa án chỉ áp dụng hình phạt tù có thời hạn đối với người dưới 18 tuổi phạm tội khi xét thấy các hình phạt và biện pháp giáo dục khác không có tác dụng răn đe, phòng ngừa.

Khi xử phạt tù có thời hạn, Tòa án cho người dưới 18 tuổi phạm tội được hưởng mức án nhẹ hơn mức án áp dụng đối với người đủ 18 tuổi trở lên phạm tội tương ứng và với thời hạn thích hợp ngắn nhất.

Không áp dụng hình phạt bổ sung đối với người dưới 18 tuổi phạm tội.

– Án đã tuyên đối với người chưa đủ 16 tuổi phạm tội, thì không tính để xác định tái phạm hoặc tái phạm nguy hiểm.

2. Các biện pháp giám sát, giáo dục áp dụng trong trường hợp được miễn trách nhiệm hình sự

Điều kiện áp dụng quy định tại Điều 92 Bộ luật Hình sự 2015

Cơ quan điều tra, Viện kiểm sát hoặc Tòa án chỉ quyết định miễn trách nhiệm hình sự và áp dụng biện pháp khiển trách, hòa giải tại cộng đồng hoặc biện pháp giáo dục tại xã, phường, thị trấn, nếu người dưới 18 tuổi phạm tội hoặc người đại diện hợp pháp của họ đồng ý với việc áp dụng một trong các biện pháp này.

Các biện pháp giám sát, giáo dục áp dụng trong trường hợp được miễn trách nhiệm hình sự được quy định tại Điều 93, 94, 95 Bộ luật Hình sự 2015 gồm:

– Khiến trách;

– Hòa giải tại cộng đồng;

– Giáo dục tại xã, phường, thi trấn.

3. Biện pháp giáo dục tại trường giáo dưỡng

Theo quy định tại Điều 96 Bộ luật Hình sự 2015 thì:

– Tòa án có thể áp dụng biện pháp giáo dục tại trường giáo dưỡng từ 01 năm đến 02 năm đối với người dưới 18 tuổi phạm tội, nếu thấy do tính chất nghiêm trọng của hành vi phạm tội, do nhân thân và môi trường sống của người đó mà cần đưa người đó vào một tổ chức giáo dục có kỷ luật chặt chẽ.

– Người được giáo dục tại trường giáo dưỡng phải chấp hành đầy đủ những nghĩa vụ về học tập, học nghề, lao động, sinh hoạt dưới sự quản lý, giáo dục của nhà trường.

Lưu ý: Nếu người được giáo dục tại trường giáo dưỡng đã chấp hành một phần hai thời hạn, có nhiều tiến bộ, thì theo đề nghị của trường giáo dưỡng được giao trách nhiệm quản lý, giáo dục, Tòa án có thể quyết định chấm dứt thời hạn giáo dục tại trường giáo dưỡng.

4. Các hình phạt được áp dụng đối với người dưới 18 tuổi phạm tội

Điều 98 Bộ luật Hình sự 2015 quy định người dưới 18 tuổi phạm tội chỉ bị áp dụng một trong các hình phạt sau đây đối với mỗi tội phạm:

– Cảnh cáo.

– Phạt tiền.

– Cải tạo không giam giữ.

– Tù có thời hạn.

Lưu ý:

– Quyết định hình phạt trong trường hợp chuẩn bị phạm tội, phạm tội chưa đạt đói với người dưới 18 tuổi phạm tội đươc quy định cụ thể tại Điều 102 Bộ luật Hình sự 2015.

– Tổng hợp hình phạt trong trường hợp phạm nhiều tội đươc quy định cụ thể tại Điều 103 Bộ luật Hình sự 2015.

– Tổng hợp hình phạt của nhiều bản án đươc quy định cụ thể tại Điều 104 Bộ luật Hình sự 2015.

– Giảm mức hình phạt đã tuyên đươc quy định cụ thể tại Điều 105 Bộ luật Hình sự 2015.

– Tha tù trước hạn có điều kiện đươc quy định cụ thể tại Điều 106 Bộ luật Hình sự 2015.

– Xóa án tích đươc quy định cụ thể tại Điều 107 Bộ luật Hình sự 2015.

Kết luận: Như vậy khi người dưới 18 tuổi phạm tội họ vẫn phải chịu trách nhiệm hình sự theo quy định của pháp luật, tuy nhiên các quy định được áp dụng đối với trường hợp này được quy định một cách khác biệt và phù hợp nhằm mục đích giáo dục, cải tạo. Các quy định được cụ thể chi tiết tại Bộ luật Hình sự 2015, Luật sửa đổi Bộ luật Hình sự 2017.

Trình tự thủ tục, hồ sơ, biểu mẫu thực hiện xem tại đây:

Quy định chung về xử lý hình sự đối với người dưới 18 tuổi phạm tội