QUYẾT ĐỊNH 838/QĐ-BYT HƯỚNG DẪN AN TOÀN, VỆ SINH LAO ĐỘNG CHO NHÂN VIÊN Y TẾ TRONG PHÒNG, CHỐNG DỊCH COVID-19 DO BỘ TRƯỞNG BỘ Y TẾ BAN HÀNH

QUYẾT ĐỊNH

VỀ VIỆC BAN HÀNH HƯỚNG DẪN AN TOÀN, VỆ SINH LAO ĐỘNG CHO NHÂN VIÊN Y TẾ TRONG PHÒNG, CHỐNG DỊCH COVID-19

BỘ TRƯỞNG BỘ Y TẾ

Căn cứ Luật Phòng, chống bệnh truyền nhiễm ngày 21 tháng 11 năm 2007;

Căn cứ Luật An toàn vệ sinh lao động ngày 25 tháng 6 năm 2015;

Căn cứ Luật Khám bệnh, chữa bệnh ngày 23 tháng 11 năm 2009;

Căn cứ Nghị định số 75/2017/NĐ-CP ngày 20/6/2017 của Chính phủ quy định chức năng, nhiệm vụ, quyền hạn và cơ cấu tổ chức của Bộ Y tế;

Theo đề nghị của Cục trưởng Cục Quản lý môi trường y tế,

QUYẾT ĐỊNH:

Điều 1. Ban hành kèm theo Quyết định này Hướng dẫn An toàn, vệ sinh lao động cho nhân viên y tế trong phòng, chống dịch COVID-19.

Điều 2. Quyết định này có hiệu lực kể từ ngày ký ban hành.

Trường hợp các văn bản dẫn chiếu trong Hướng dẫn này bị thay thế hoặc sửa đổi, bổ sung thì áp dụng theo các văn bản thay thế hoặc sửa đổi bổ sung.

Điều 3. Các Ông, Bà: Chánh văn phòng Bộ; Chánh Thanh tra Bộ; Vụ trưởng, Cục trưởng, Tổng Cục trưởng các Vụ, Cục, Tổng Cục thuộc Bộ Y tế; Giám đốc Sở Y tế các tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương; Giám đốc các Bệnh viện, Viện trực thuộc Bộ Y tế; Thủ trưởng Y tế các Bộ, ngành và Thủ trưởng các đơn vị có liên quan chịu trách nhiệm thi hành Quyết định này./.

HƯỚNG DẪN

AN TOÀN, VỆ SINH LAO ĐỘNG CHO NHÂN VIÊN Y TẾ TRONG PHÒNG, CHỐNG DỊCH COVID-19
(Ban hành kèm theo Quyết định số 838/QĐ-BYT ngày 05 tháng 04 năm 2022 của Bộ trưởng Bộ Y tế)

I. SỰ CẦN THIẾT

Chăm sóc sức khỏe là một ngành lao động đặc thù với cường độ cao ở hầu hết các hoạt động trong ngành. Toàn bộ người lao động làm việc trong các cơ sở y tế công lập và ngoài công lập (sau đây gọi là nhân viên y tế) phải trực tiếp khám, điều trị, chăm sóc bệnh nhân và trực tiếp tham gia xử lý các vụ dịch bệnh truyền nhiễm nên rất dễ bị lây nhiễm các bệnh truyền nhiễm và đặc biệt hiện nay là dịch bệnh COVID-19. Trong quá trình làm việc nhân viên y tế (NVYT) có thể tiếp xúc với những rủi ro về an toàn, vệ sinh lao động, có nguy cơ bị lây nhiễm bệnh, bị chấn thương và thậm chí tử vong trong bối cảnh ứng phó với đại dịch COVID-19. Những rủi ro về an toàn, vệ sinh lao động bao gồm (i) lây nhiễm COVID-19 khi làm việc; (ii) viêm da và căng thẳng nhiệt do phải mặc phương tiện bảo vệ cá nhân (PTBVCN) trong thời gian dài và trong thời tiết nóng nực; (iii) tiếp xúc với hóa chất khử khuẩn do tăng tần suất sử dụng; (iv) mệt mỏi kéo dài (v) bị bạo hành, kỳ thị, phân biệt đối xử; (vi) bị căng thẳng tâm lý; (vii) đau mỏi cơ xương khớp; (viii) điều kiện công trình vệ sinh, phúc lợi không đầy đủ hoặc không đảm bảo an toàn.

Để giảm thiểu những rủi ro về an toàn, vệ sinh lao động, bảo vệ sức khỏe và an toàn cho nhân viên y tế, cần thực hiện kết hợp đồng bộ các biện pháp toàn diện về phòng ngừa và kiểm soát lây nhiễm với các biện pháp an toàn, vệ sinh lao động, quản lý lực lượng nhân viên y tế, hỗ trợ sức khỏe tâm thần và hỗ trợ tâm lý cho nhân viên y tế. Nếu không thực hiện các biện pháp về an toàn, vệ sinh lao động, tỷ lệ bệnh liên quan đến công việc của nhân viên y tế có thể tăng lên, tỷ lệ nghỉ việc cao, giảm năng suất lao động và giảm chất lượng chăm sóc người bệnh.

Ngày 02/02/2021, Tổ chức Y tế thế giới và Tổ chức Lao động Quốc tế đã ban hành Hướng dẫn tạm thời: “COVID-19: An toàn và vệ sinh lao động cho nhân viên y tế”. Hiện nay, hầu hết các nước trên thế giới chưa xây dựng hướng dẫn an toàn, vệ sinh lao động (ATVSLĐ) cho nhân viên y tế trong ứng phó với đại dịch COVID-19. Do vậy, việc xây dựng hướng dẫn ATVSLĐ cho NVYT trong phòng, chống dịch COVID-19 phù hợp với tình hình và điều kiện của Việt Nam là rất quan trọng và cấp thiết trong giai đoạn hiện nay nhằm bảo vệ sức khỏe và an toàn cho NVYT.

Hướng dẫn cung cấp các thông tin cần thiết về các biện pháp an toàn, vệ sinh lao động, các hoạt động chăm sóc sức khỏe nghề nghiệp cho nhân viên y tế trong bối cảnh đại dịch COVID-19. Hướng dẫn này dành cho người sử dụng lao động, cán bộ quản lý cơ sở y tế, nhân viên y tế, người làm an toàn, vệ sinh lao động, người làm công tác kiểm soát nhiễm khuẩn trong các cơ sở y tế công lập và ngoài công lập nhằm giảm thiểu rủi ro về ATVSLĐ, bảo vệ sức khỏe người lao động khi tham gia phòng, chống dịch COVID-19.

II. MỤC TIÊU

Hướng dẫn các biện pháp đảm bảo an toàn, vệ sinh lao động để giảm thiểu nguy cơ rủi ro ảnh hưởng tới sức khỏe của nhân viên y tế tại các cơ sở y tế công lập và ngoài công lập trong phòng, chống dịch COVID-19.

III. PHẠM VI VÀ ĐỐI TƯỢNG ÁP DỤNG

1. Phạm vi:

Các cơ sở y tế công lập và ngoài công lập tham gia công tác phòng, chống dịch COVID-19.

2. Đối tượng áp dụng:

– Người sử dụng lao động/cán bộ quản lý cơ sở y tế, người làm công tác an toàn, vệ sinh lao động, người làm công tác kiểm soát nhiễm khuẩn.

– Toàn bộ người lao động làm việc trong các cơ sở y tế công lập và ngoài công lập (sau đây gọi là nhân viên y tế), làm các nghề, công việc có nguy cơ rủi ro ATVSLĐ trong phòng, chống dịch COVID-19 và được phân loại theo quy trình, hoạt động phòng, chống dịch COVID-19 như sau:

+ Nhóm 1-Điều tra dịch tễ tại cộng đồng (sau đây gọi là truy vết): là những NVYT thực hiện nhiệm vụ truy vết người nhiễm và nghi nhiễm SARS- CoV-2 tại cộng đồng.

+ Nhóm 2-Lấy mẫu và xét nghiệm nhanh tại cộng đồng: là những NVYT lấy mẫu bệnh phẩm tỵ hầu ở người nhiễm và nghi nhiễm SARS- CoV-2 và/hoặc làm xét nghiệm nhanh tại chỗ trong các khu vực lấy mẫu của các cơ sở y tế, khu cách ly tập trung, trên xe xét nghiệm di động, tại cộng đồng/nhà dân…

+ Nhóm 3-Làm xét nghiệm: là những NVYT làm việc tại các phòng xét nghiệm, Khoa vi sinh, Khoa xét nghiệm và làm xét nghiệm tất cả bệnh phẩm (có thể là bệnh phẩm đường hô hấp trên và đường hô hấp dưới, bệnh phẩm máu, huyết thanh, vv.) của người nhiễm hoặc nghi ngờ nhiễm SARS-CoV-2 tại các cơ sở y tế công lập và ngoài công lập.

+ Nhóm 4-Trực tiếp điều trị, chăm sóc, phục vụ, chuyên chở bệnh nhân COVID-19 và vận chuyển, xử lý, khâm liệm tử thi, giám định pháp y tử thi, người nhiễm SARS-CoV-2 .

+ Nhóm 5-Làm việc trong các khu vực khám, chữa bệnh thông thường; khám sàng lọc, tư vấn; khu cách ly tập trung; chuyên chở người nghi nhiễm SARS-CoV-2.

+ Nhóm 6-Làm việc tại Trạm Y tế xã/phường/thị trấn lưu động (sau đây gọi tắt là Trạm y tế lưu động): là những NVYT chịu trách nhiệm quản lý, theo dõi người nhiễm COVID-19 tại nhà và cộng đồng; xét nghiệm COVID-19; tiêm chủng vắc xin phòng, chống COVID-19; truyền thông về COVID-19; khám, điều trị, cấp thuốc cho người mắc các bệnh khác.

IV. CÁC KHÁI NIỆM/ GIẢI THÍCH TỪ NGỮ.

Trong phạm vi của Hướng dẫn này, các khái niệm/từ ngữ dưới đây được hiểu như sau:

– Yếu tố tác hại nghề nghiệp là các yếu tố xuất hiện trong quá trình tham gia thực hiện các nhiệm vụ, công việc liên quan đến phòng, chống dịch COVID-19 có thể gây ảnh hưởng sức khỏe của NVYT.

– Nguy cơ rủi ro về an toàn, vệ sinh lao động trong phòng, chống dịch COVID-19 là khả năng gây ra bệnh tật và chấn thương do tiếp xúc với các yếu tố tác hại nghề nghiệp tại nơi làm việc trong quá trình thực hiện phòng, chống dịch bệnh COVID-19.

– Mức độ nguy cơ lây nhiễm SARS-CoV-2 phân loại theo hướng dẫn hiện hành của Bộ Y tế.

+ Nguy cơ lây nhiễm rất cao: Tiếp xúc trực tiếp với người nhiễm có can thiệp hô hấp, thủ thuật xâm lấn, tạo khí dung; khu xử lý, khâm liệm tử thi; giám định pháp y tử thi người nhiễm, nghi nhiễm SARS-CoV-2.

+ Nguy cơ lây nhiễm cao: Tiếp xúc trực tiếp với người nhiễm không có can thiệp hô hấp, thủ thuật xâm lấn, tạo khí dung; mẫu bệnh phẩm hô hấp xét nghiệm COVID-19.

+ Nguy cơ lây nhiễm trung bình: Có thể tiếp xúc trực tiếp với người nhiễm, nghi nhiễm SARS-CoV-2.

+ Nguy cơ lây nhiễm thấp: Không tiếp xúc trực tiếp người nhiễm, nghi nhiễm SARS-CoV-2.

– Mức độ nguy cơ rủi ro khác về ATVSLĐ trong phòng, chống dịch COVID-19.

+ Nguy cơ rất cao: tiếp xúc với yếu tố tác hại nghề nghiệp trong hầu hết thời gian làm việc và có thể gây ảnh hưởng rất nghiêm trọng đến sức khỏe.

+ Nguy cơ cao: thường xuyên tiếp xúc với yếu tố tác hại nghề nghiệp và có thể gây ảnh hưởng nghiêm trọng đến sức khỏe.

+ Nguy cơ trung bình: tiếp xúc không thường xuyên với yếu tố tác hại nghề nghiệp và có thể gây ảnh hưởng đến sức khỏe.

+ Nguy cơ thấp: ít tiếp xúc với yếu tố tác hại nghề nghiệp và ảnh hưởng ít đến sức khỏe.

V. CÁC NGUY CƠ RỦI RO VỀ AN TOÀN, VỆ SINH LAO ĐỘNG ĐỐI VỚI NHÂN VIÊN Y TẾ TRONG PHÒNG, CHỐNG DỊCH COVID-19.

1. Các nguy cơ rủi ro chính về an toàn, vệ sinh lao động trong phòng, chống dịch COVID-19.

– Lây nhiễm SARS-CoV-2 trong quá trình làm việc;

– Viêm da do phải mặc PTBVCN trong thời gian dài và trong thời tiết nóng nực.

– Căng thẳng nhiệt (say nóng, say nắng) do phải mặc PTBVCN trong thời gian dài và trong thời tiết nóng nực.

– Tiếp xúc với các hóa chất khử khuẩn do tăng tần suất sử dụng;

– Mệt mỏi kéo dài do thời gian làm việc kéo dài, khối lượng công việc lớn, thời gian nghỉ ngơi không đủ, không cung cấp đầy đủ dinh dưỡng.

– Bạo hành, kỳ thị, phân biệt đối xử, quấy rối tại nơi làm việc.

– Rối loạn sức khỏe tâm thần (trầm cảm, lo âu, căng thẳng cảm xúc, kiệt sức nghề nghiệp, vv) do căng thẳng tâm lý.

– Đau mỏi cơ xương khớp do nâng nhấc, vận chuyển, chăm sóc bệnh nhân và các vật nặng khi tham gia phòng, chống dịch COVID-19.

– Điều kiện công trình vệ sinh phúc lợi không đầy đủ hoặc không đảm bảo an toàn.

2. Tóm tắt mức độ nguy cơ rủi ro về an toàn, vệ sinh lao động trong phòng, chống dịch COVID-19 theo nhóm NVYT.

Ghi chú: Nguy cơ rất cao: (++++); Nguy cơ cao: (+++); Nguy cơ trung bình: (++); Nguy cơ thấp: (+)

VI. CÁC BIỆN PHÁP ĐẢM BẢO AN TOÀN VÀ SỨC KHỎE NGHỀ NGHIỆP CHO NHÂN VIÊN Y TẾ TRONG PHÒNG, CHỐNG DỊCH COVID-19

1. Biện pháp chung:

Để đảm bảo an toàn và sức khỏe nghề nghiệp cho nhân viên y tế trong phòng, chống dịch COVID-19, ngoài các biện pháp theo từng yếu tố nguy cơ cụ thể, các cơ sở y tế cần áp dụng và thực hiện các biện pháp dự phòng chung như sau:

1.1. Xây dựng và thực hiện chương trình ATVSLĐ lồng ghép với chương trình kiểm soát và phòng ngừa lây nhiễm SARS-CoV-2 tại cơ sở y tế. Phân công nhiệm vụ và trách nhiệm cụ thể để triển khai thực hiện. Xây dựng các nội quy, quy định về ATVSLĐ trong phòng, chống dịch COVID-19 để đảm bảo điều kiện làm việc an toàn, sức khỏe và phòng chống lây nhiễm cho NVYT. Quy định yêu cầu người lao động tuân thủ các quy trình chuyên môn, kỹ thuật, thực hành công việc an toàn để giảm thiểu các nguy cơ rủi ro ATVSLĐ trong phòng, chống dịch COVID-19 và lưu ý: vệ sinh tay theo qui trình chuẩn; vệ sinh đường hô hấp; vệ sinh môi trường làm việc và xử lý rác thải y tế; nâng nhấc bệnh nhân, vận chuyển vật nặng an toàn/đúng cách. Quy định cho phép nhân viên ở nhà trong trường hợp nghi ngờ mắc bệnh COVID-19 với các triệu chứng đặc hiệu như sốt, ho, khó thở…;

1.2. Tổ chức công việc hợp lý để kiểm soát giảm thiểu nguy cơ rủi ro về ATVSLĐ trong phòng, chống dịch COVID-19 bao gồm:

– Bố trí làm việc từ xa, cung cấp dịch vụ chăm sóc y tế từ xa;

– Thay thế những yếu tố rất có hại bằng những yếu tố ít hại hơn như lựa chọn PTBVCN, hóa chất khử khuẩn dùng trong gia dụng và y tế đảm bảo chất lượng, đúng chủng loại cho NVYT.

– Thiết kế khu vực riêng để cách ly bệnh nhân COVID-19; sử dụng rèm, tấm chắn để ngăn cách trong phòng bệnh nhân nếu không gian nhỏ; sử dụng phòng lấy mẫu xét nghiệm; tấm chắn bảo vệ và ngăn cách bằng nhựa trong…

– Bố trí đầy đủ và thuận tiện các công trình vệ sinh phúc lợi phù hợp với NVYT theo qui định. Trang bị đầy đủ vòi nước rửa tay với nước sạch và xà phòng hoặc dung dịch sát khuẩn tay nhanh ở tất cả các điểm chăm sóc người bệnh, khu vực mặc/thay PTBVCN, khu vệ sinh, nơi xử lý chất thải…Khuyến khích lắp đặt hệ thống vệ sinh công nghệ ‘không chạm’ tại các khu vệ sinh, công trình phúc lợi.

– Nghiên cứu, thiết kế và thay đổi hệ thống thông gió phù hợp: Lắp đặt hệ thống thông gió áp suất âm chuyên dụng trong khu điều trị bệnh nhân COVID-19, khi thực hiện các thủ thuật y tế tạo khí dung và trong dãy phòng khám nghiệm tử thi chuyên dụng trong nhà xác; Lắp đặt hệ thống lọc khí hiệu suất cao (HEPA) trong các cơ sở điều trị bệnh nhân COVID-19. Tăng cường tối đa thông khí tự nhiên bằng cách mở cửa sổ và cửa ra vào.

– Sử dụng hệ thống rô bốt để vận chuyển thuốc, thức ăn và vệ sinh khử khuẩn…

– Giảm thời gian làm việc, tăng thời gian nghỉ giải lao cho NVYT khi mặc đầy đủ PTBVCN làm việc trong môi trường nóng; giảm căng thẳng và mệt mỏi cho NVYT bằng cách luân phiên ca làm việc, luân chuyển NVYT từ vị trí làm việc rất căng thẳng xuống vị trí ít căng thẳng hơn, vv.

1.3. Nhận diện các yếu tố có hại, đánh giá nguy cơ rủi ro về ATVSLĐ trong phòng, chống dịch COVID-19. Quan trắc các yếu tố có hại theo đúng quy định của Luật An toàn, vệ sinh lao động.

1.4. Tổ chức huấn luyện cho NVYT về phòng ngừa và kiểm soát lây nhiễm SARS-CoV-2; cách sử dụng hóa chất khử khuẩn dùng trong gia dụng và y tế; sức khỏe tâm thần, phòng ngừa bạo hành, kỳ thị, mệt mỏi, căng thẳng tâm lý, đau mỏi cơ xương khớp và các bệnh do căng thẳng nhiệt (say nóng, say nắng) gây ra; mặc, cởi, làm sạch, cất giữ, thải bỏ PTBVCN đúng cách và đảm bảo an toàn…

1.5. Cung cấp và trang bị đầy đủ PTBVCN cho nhân viên y tế, đảm bảo đủ số lượng, chất lượng và đúng chủng loại để phòng ngừa và kiểm soát lây nhiễm SARS-CoV-2 theo Quyết định số 4159/QĐ-BYT ngày 28/8/2021, các quy định hiện hành của Bộ Y tế và phòng ngừa tác hại của các hóa chất khử khuẩn theo hướng dẫn sử dụng an toàn hóa chất của nhà sản xuất. Các loại PTBVCN phải đảm bảo các yêu cầu sau: Được lựa chọn dựa trên yếu tố nguy cơ đối với NVYT. Được trang bị đúng cách và được trang bị lại định kỳ, nếu có. Được thường xuyên kiểm tra, bảo dưỡng và thay thế, nếu cần thiết. Được mặc, cởi, làm sạch, cất giữ, thải bỏ hoặc tiêu hủy đúng cách và đảm bảo an toàn theo quy định, phân loại và xử lý rác thải nguy hại để tránh lây nhiễm cho bản thân, người khác và ô nhiễm môi trường.

1.6. Bố trí NVYT đủ sức khỏe theo quy định của Bộ Y tế để tham gia công tác phòng, chống dịch COVID-19. Sàng lọc và xét nghiệm SARS-CoV-2 cho NVYT theo quy định của Bộ Y tế. Tiêm phòng vắc xin cho NVYT trước khi tham gia hoạt động phòng, chống dịch COVID-19 và phòng các bệnh lây nhiễm nghề nghiệp khác như viêm gan B, bệnh lao nghề nghiệp,…Tổ chức khám sức khỏe định kỳ và khám phát hiện bệnh nghề nghiệp cho NVYT theo quy định hiện hành, đặc biệt NVYT có nguy cơ cao phơi nhiễm SARS-CoV-2 và các nguy cơ nghề nghiệp khác.

1.7. Đảm bảo NVYT được chẩn đoán, điều trị, chăm sóc và hỗ trợ, tư vấn tâm lý, phục hồi chức năng khi bị lây nhiễm SARS-CoV-2, bị bạo hành, quấy rối hoặc có các rối loạn về sức khỏe tâm thần (căng thẳng, lo âu, trầm cảm, vv.), bị bệnh nghề nghiệp và tai nạn lao động. Báo cáo, điều tra, lập hồ sơ các trường hợp phơi nhiễm SARS-CoV-2, các vụ bạo hành, quấy rối tại nơi làm việc và đưa ra các biện pháp dự phòng;

1.8. Thực hiện đầy đủ các chế độ, chính sách bảo hộ lao động cho NVYT khi tham gia phòng, chống dịch COVID-19 theo quy định của pháp luật hiện hành (chế độ tai nạn lao động, bệnh nghề nghiệp; thời giờ làm việc, thời giờ nghỉ ngơi; phụ cấp độc hại nguy hiểm; phụ cấp phòng chống dịch; bồi dưỡng bằng hiện vật đối với nghề, công việc nặng nhọc độc hại nguy hiểm và đặc biệt nặng nhọc độc hại nguy hiểm; trang bị PTBVCN…).

1.9. Thường xuyên cập nhật, tuyên truyền, phổ biến các hướng dẫn về ATVSLĐ trong phòng, chống dịch COVID-19, phòng ngừa và kiểm soát lây nhiễm SARS-CoV-2 của Bộ Y tế và Ban chỉ đạo quốc gia phòng, chống dịch COVID-19.

1.10. Tăng cường thực hiện các hoạt động nâng cao sức khỏe cho NVYT tại nơi làm việc (dinh dưỡng, thể dục, thể thao, lối sống lành mạnh, vv).

2. Các biện pháp dự phòng theo nguy cơ.

Ngoài các biện pháp dự phòng chung, các biện pháp dự phòng cụ thể nguy cơ rủi ro về an toàn, vệ sinh lao động cho 06 nhóm nhân viên y tế tham gia công tác phòng, chống dịch COVID-19 được mô tả chi tiết tại Phụ lục 1.

VII. TỔ CHỨC THỰC HIỆN

1. Người sử dụng lao động/Lãnh đạo cơ sở y tế:

a) Lập kế hoạch, bố trí nhân lực và kinh phí để tổ chức triển khai thực hiện Hướng dẫn;

b) Thực hiện tất cả các biện pháp phòng ngừa và bảo vệ cần thiết để giảm thiểu các nguy cơ rủi ro ATVSLĐ cho NVYT trong phòng, chống dịch COVID-19;

c) Thường xuyên tự kiểm tra, giám sát, đánh giá việc thực hiện Hướng dẫn theo Phụ lục 2 cũng như có phương án để khắc phục các tồn tại nếu có. d) Báo cáo kết quả triển khai thực hiện khi có yêu cầu.

2. Nhân viên y tế trong các cơ sở y tế (Người lao động)

a) Chấp hành nghiêm các quy định, nội quy, quy trình, yêu cầu về ATVSLĐ chung và ATVSLĐ trong phòng, chống dịch COVID-19 do người sử dụng lao động hoặc cơ quan nhà nước có thẩm quyền ban hành liên quan đến công việc, nhiệm vụ được giao.

b) Tuân thủ pháp luật và nắm vững kiến thức, kỹ năng về các biện pháp bảo đảm an toàn, vệ sinh lao động tại nơi làm việc và trong phòng, chống dịch COVID-19; sử dụng và bảo quản các PTBVCN đã được cấp, các thiết bị an toàn, vệ sinh lao động tại nơi làm việc trong quá trình thực hiện các công việc, nhiệm vụ được giao.

c) Ngăn chặn nguy cơ trực tiếp gây mất an toàn, vệ sinh lao động, hành vi vi phạm quy định ATVSLĐ tại nơi làm việc và trong phòng, chống dịch COVID-19; Báo cáo kịp thời với người có trách nhiệm khi phát hiện có các yếu tố nguy cơ rủi ro về ATVSLĐ tại nơi làm việc và trong phòng, chống dịch COVID-19, hoặc phát hiện nguy cơ xảy ra sự cố, tai nạn lao động hoặc bệnh nghề nghiệp.

d) Phải tham gia đầy đủ các khóa tập huấn về ATVSLĐ trong phòng, chống dịch COVID-19 do người sử dụng lao động tổ chức;

e) Tự đánh giá thực hiện các biện pháp ATVSLĐ trong phòng, chống dịch COVID-19 theo Phụ lục 3.

PHỤ LỤC 1.

DỰ PHÒNG CÁC NGUY CƠ RỦI RO VỀ AN TOÀN, VỆ SINH LAO ĐỘNG CHO NHÂN VIÊN Y TẾ TRONG PHÒNG, CHỐNG DỊCH COVID-19

1. DỰ PHÒNG LÂY NHIỄM SARS-COV-2:

1.1. Yếu tố nguy cơ và ảnh hưởng sức khỏe:

Trong quá trình phòng, chống dịch COVID-19, NVYT có nguy cơ cao bị lây nhiễm SARS-CoV-2 thông qua tiếp xúc trực tiếp, gián tiếp hay tiếp xúc gần với người nhiễm vi rút như trực tiếp chăm sóc, điều trị người nhiễm bệnh, lấy mẫu, xét nghiệm, vv, tiếp xúc với các bề mặt hay vật dụng mang vi rút, khi thực hiện các thủ thuật y tế tạo khí dung cho bệnh nhân mắc COVID-19 mà không có đầy đủ PTBVCN hay tiếp xúc với người nhiễm bệnh trong không gian kín hay nơi tập trung đông người mà không khí không đảm bảo thông thoáng, vv.

1.2. Mức độ nguy cơ theo nhóm NVYT:

– Nhóm 1 và 5: nguy cơ lây nhiễm trung bình

– Nhóm 2, 3 và 6: nguy cơ lây nhiễm cao.

– Nhóm 4: nguy cơ lây nhiễm rất cao.

1.3. Các biện pháp dự phòng:

2. DỰ PHÒNG VIÊM DA.

2.1. Yếu tố nguy cơ và ảnh hưởng sức khỏe:

– Khi sử dụng/mặc PTBVCN hoặc sử dụng PTBVCN cao cấp (từ cấp độ 3 trở lên), đeo khẩu trang N95 và kính bảo hộ trong thời gian dài (nhiều hơn 4-6 giờ), thời tiết nóng nực; vệ sinh tay thường xuyên >10 lần mỗi ngày.

– Các triệu chứng và dấu hiệu tổn thương da phổ biến: ngứa, phát ban, nổi mụn, kích ứng da do cọ xát, tì đè, viêm da tiếp xúc, nổi mề đay, khô da, bong vảy, vv. Tổn thương da có thể chia thành ba loại: tổn thương do tỳ đè liên quan đến trang thiết bị, tổn thương da liên quan đến độ ẩm và bị rách da. Vị trí tổn thương chủ yếu ở mặt, má, trán, sống mũi, tai và tay.

2.2. Mức độ nguy cơ theo Nhóm NVYT: Tất cả 06 nhóm NVYT có nguy cơ rất cao

2.3. Các biện pháp dự phòng:

3. DỰ PHÒNG CĂNG THẲNG NHIỆT (SAY NẮNG, SAY NÓNG).

3.1. Yếu tố nguy cơ và ảnh hưởng sức khỏe:

– Sử dụng đầy đủ PTBVCN phòng, chống dịch COVID-19 theo quy định của Bộ Y tế trong thời gian dài hoặc làm việc trong nhà hoặc ngoài trời trong thời tiết nóng nực sẽ giữ nhiệt và mất mồ hôi, hạn chế sự bay hơi làm mát cơ thể và có thể dẫn đến căng thẳng nhiệt.

– Các triệu chứng của căng thẳng nhiệt:

○ Chuột rút: co cơ và đau

○ Kiệt sức: quá mệt hoặc uể oải, chóng mặt; xanh xao, lạnh, da ướt; đổ nhiều mồ hôi; đau đầu; buồn nôn;

○ Đột quỵ: da rất khô và nóng có đốm đỏ và hơi xanh, lú lẫn, co giật, bất tỉnh, nhiệt độ cơ thể tăng cao ≥ 41 độ C.

3.2. Mức độ nguy cơ theo Nhóm NVYT:

– Nhóm 1, 2 và 6: nguy cơ rất cao

– Nhóm 4 và 5: nguy cơ cao

– Nhóm 3: nguy cơ thấp.

3.3. Các biện pháp dự phòng:

4. DỰ PHÒNG KHI TIẾP XÚC VỚI CÁC HÓA CHẤT KHỬ KHUẨN

4.1. Yếu tố nguy cơ và ảnh hưởng sức khỏe:

Việc tăng cường sử dụng các chế phẩm sát khuẩn tay, hóa chất khử khuẩn làm sạch bề mặt môi trường làm việc trong phòng, chống dịch COVID-19 tại các cơ sở y tế có thể ảnh hưởng đến sức khỏe của NVYT như gây kích ứng mũi và mắt, tức ngực, thở khò khè, khó thở và kích ứng da. Những ảnh hưởng sức khỏe này có thể xảy ra liên quan đến pha chế hóa chất khử khuẩn không an toàn; sử dụng không đúng cách hoặc thiếu PTBVCN; bảo quản không an toàn; trộn sản phẩm; lạm dụng hóa chất khử khuẩn.

4.2. Mức độ nguy cơ theo Nhóm NVYT:

– Nhóm 1,2 và 6: nguy cơ trung bình

– Nhóm 3,4 và 5: nguy cơ rất cao.

4.3. Các biện pháp dự phòng

5. DỰ PHÒNG CÁC YẾU TỐ NGUY CƠ GÂY MỆT MỎI

5.1. Yếu tố nguy cơ và ảnh hưởng sức khỏe:

Các yếu tố có thể dẫn đến tăng nguy cơ mệt mỏi, giảm sự tỉnh táo và năng suất lao động bao gồm:

– Thời gian làm việc kéo dài;

– Làm việc theo ca / luân phiên ca / làm ca đêm;

– Giấc ngủ không đủ hoặc ngắt quãng (ít hơn 7-8 giờ ngủ liên tục); Ngủ ban ngày; Mất ngủ và không có điều kiện ngủ bù;

– Không có hoặc thời gian nghỉ ngơi không đủ

– Công việc đòi hỏi về cả thể chất và tinh thần;

– Tiếp xúc với nhiệt độ môi trường khắc nghiệt; các tác hại sinh học, hóa học và vật lý;

– Tiếp xúc với các yếu tố gây căng thẳng tâm lý (bệnh nhân bị bệnh nặng hoặc tử vong);

– Môi trường làm việc và/ hoặc nhiệm vụ/ công việc không quen;

– Công việc yêu cầu sử dụng PTBVCN;

– Điều kiện sống tạm bợ (góp phần gây căng thẳng và dẫn đến giấc ngủ không đủ hoặc ngắt quãng);

– Không có thời gian tiếp cận phương tiện giải trí/ thể dục, thể thao;

– Không có các bữa ăn đầy đủ dinh dưỡng;

– Thời gian dài di chuyển đến địa điểm làm việc.

5.2. Mức độ nguy cơ theo Nhóm NVYT: Tất cả 06 nhóm NVYT có nguy cơ rất cao.

5.3. Các biện pháp dự phòng:

6. DỰ PHÒNG NGUY CƠ VỀ BẠO HÀNH, KỲ THỊ, PHÂN BIỆT ĐỐI XỬ TẠI NƠI LÀM VIỆC

6.1. Yếu tố nguy cơ và ảnh hưởng sức khỏe:

– Hình thức bạo hành đối với NVYT bao gồm: bạo hành thể xác (đánh đập, đá, tát, đâm,…cưỡng hiếp và gây tử vong) và bạo hành tinh thần (kỳ thị, phân biệt đối xử, lạm dụng, đe dọa bằng lời nói và bắt nạt). Bạo hành có thể xảy ra tại nơi làm việc cũng như trên đường từ nhà đến nơi làm việc và trong cộng đồng.

– Các yếu tố nguy cơ phổ biến nhất dẫn đến bạo hành tại nơi làm việc trong phòng, chống dịch COVID-19 bao gồm: thời gian bệnh nhân phải chờ đợi lâu; tinh thần thái độ của NVYT do áp lực đông bệnh nhân, khối lượng công việc lớn; do áp dụng các biện pháp phòng ngừa và kiểm soát lây nhiễm COVID-19 như đưa người vào cơ sở cách ly tập trung, truy vết hoặc không cho phép tiếp cận người thân khi qua đời do COVID-19, vv.

– Bạo hành và quấy rối có thể gây ra những vấn đề về sức khỏe thể chất (chấn thương, tử vong) và tâm thần (trầm cảm, lo âu, rối loạn căng thẳng sau chấn thương, vv).

6.2. Mức độ nguy cơ theo Nhóm NVYT

– Nhóm 1, 2, 5 và 6: nguy cơ rất cao

– Nhóm 4: nguy cơ trung bình.

– Nhóm 3: nguy cơ thấp.

6.3. Các biện pháp dự phòng:

7. DỰ PHÒNG CÁC VẤN ĐỀ SỨC KHỎE TÂM THẦN (TRẦM CẢM, LO ÂU, CĂNG THẲNG CẢM XÚC, KIỆT SỨC NGHỀ NGHIỆP…).

7.1. Yếu tố nguy cơ và ảnh hưởng sức khỏe

Các yếu tố căng thẳng tâm lý xã hội xuất hiện trong phòng chống dịch là khi làm việc quá giờ, quá tải công việc, áp lực về thời gian, không có thời gian nghỉ giải lao và ngày nghỉ, dẫn đến mất cân bằng cuộc sống và hiệu quả công việc kém; làm việc theo ca, lương thấp, không an toàn trong công việc; nguy cơ bị bạo hành và quấy rối; hàng ngày chứng kiến tình trạng bệnh nặng và tử vong của bệnh nhân COVID-19, thậm chí của cả đồng nghiệp…

– Các biểu hiện của căng thẳng: Cảm thấy khó chịu, tức giận hoặc bị từ chối; hồi hộp hoặc lo lắng; không được giúp đỡ hoặc bất lực; thiếu động lực; mệt mỏi, quá sức hoặc kiệt sức; buồn hoặc chán nản; khó ngủ; khó tập trung chú ý.

– Các vấn đề sức khỏe tâm thần: Bị căng thẳng, lo âu, rối loạn căng thẳng sau chấn thương (PTSD), trầm cảm, rối loạn giấc ngủ, hành vi ám ảnh cưỡng chế, hoang tưởng và lạm dụng chất kích thích và kiệt sức.

7.2. Mức độ nguy cơ theo Nhóm NVYT: Tất cả 06 nhóm NVYT có nguy cơ rất cao.

7.3. Các biện pháp dự phòng:

8. DỰ PHÒNG RỐI LOẠN/ ĐAU MỎI CƠ XƯƠNG KHỚP

8.1. Yếu tố nguy cơ và ảnh hưởng sức khỏe:

Các hoạt động gắng sức lặp đi lặp lại như nâng nhấc, di chuyển, đặt lại bệnh nhân, nâng vật nặng bằng tay, làm việc trong những tư thế rất bất hợp lý (tư thế đứng, ngồi trong thời gian dài, tư thế cúi, vặn người, vv); làm việc nhiều giờ trong tình trạng bận rộn, căng thẳng, khối lượng công việc tăng lên, làm việc theo ca kíp bất thường, nghỉ ngơi không đầy đủ và môi trường chăm sóc người bệnh không quen có thể dẫn đến mệt mỏi và làm tăng nguy cơ chấn thương cơ xương khớp. Tình trạng này càng gia tăng trong đại dịch COVID-19 khi có nhiều bệnh nhân phải chăm sóc hồi sức tích cực và phải nằm sấp.

Những rối loạn/đau mỏi cơ xương khớp phổ biến: Bong gân, căng cơ, đau vùng cổ, thắt lưng và lưng.

8.2. Mức độ nguy cơ theo Nhóm NVYT:

– Nhóm 1, 2, 3, 5 và 6: nguy cơ cao

– Nhóm 4: nguy cơ rất cao.

8.3. Các biện pháp dự phòng:

9. DỰ PHÒNG NGUY CƠ LIÊN QUAN ĐẾN ĐIỀU KIỆN CÔNG TRÌNH VỆ SINH PHÚC LỢI KHÔNG ĐẦY ĐỦ HOẶC KHÔNG AN TOÀN.

9.1. Yếu tố nguy cơ và ảnh hưởng sức khỏe:

NVYT có nguy cơ cao lây nhiễm COVID-19 nếu:

– Không có hoặc không cung cấp đầy đủ nước sạch

– Không có hoặc không bố trí đầy đủ công trình vệ sinh phúc lợi sạch sẽ và an toàn;

– Không có hoặc không trang bị đầy đủ vòi nước rửa tay với nước sạch và xà phòng hoặc dung dịch sát khuẩn tay nhanh ở tất cả các điểm chăm sóc người bệnh, khu vực mặc /thay PTBVCN, khu vệ sinh, nơi xử lý chất thải…;

– Không có hệ thống xử lý chất thải y tế phù hợp.

9.2. Mức độ nguy cơ theo Nhóm NVYT:

– Nhóm 1, 2 và 6: nguy cơ rất cao

– Nhóm 5: nguy cơ cao

– Nhóm 3 và 4: nguy cơ trung bình

9.3. Các biện pháp dự phòng:

PHỤ LỤC 2.

BẢNG KIỂM VỀ CÁC BIỆN PHÁP ĐẢM BẢO AN TOÀN VÀ SỨC KHỎE NGHỀ NGHIỆP CHO NHÂN VIÊN Y TẾ TRONG PHÒNG, CHỐNG DỊCH COVID-19
(Dành cho người sử dụng lao động)

PHỤ LỤC 3.

BẢNG KIỂM VỀ CÁC BIỆN PHÁP ĐẢM BẢO AN TOÀN VÀ SỨC KHỎE NGHỀ NGHIỆP CHO NHÂN VIÊN Y TẾ TRONG PHÒNG, CHỐNG DỊCH COVID-19
(Dành cho người lao động)

TÀI LIỆU THAM KHẢO

Tài liệu tiếng Việt

1. Luật số 84/2015/QH13 ngày 25/6/2015. Luật An toàn, vệ sinh lao động.

2. Bộ Luật số 45/2019/QH14 ngày 20/11/2019. Bộ Luật Lao động.

3. Nghị định số 103/2016/NĐ-CP ngày 01/7/2016 của Chính phủ quy định về đảm bảo an toàn sinh học trong phòng xét nghiệm.

4. Thông tư số 19/TT-BYT ngày 30/5/2016 của Bộ Y tế hướng dẫn về quản lý vệ sinh lao động, sức khỏe người lao động.

5. Thông tư số 37/TT-BYT ngày 25/9/2017 của Bộ Y tế quy định về thực hành bảo đảm an toàn sinh học trong phòng xét nghiệm.

6. Quyết định 4158/QĐ-BYT ngày 28/8/2021 về việc ban hành “Hướng dẫn Phòng ngừa và quản lý nhân viên y tế có nguy cơ lây nhiễm SARS-CoV-2 trong cơ sở khám bệnh, chữa bệnh”

7. Quyết định số 5188/QĐ-BYT , ngày 14/12/2020 về việc ban hành “Hướng dẫn phòng và kiểm soát SARS- CoV- 2 trong các cơ sở khám chữa bệnh”.

8. Quyết định 4159/QĐ-BYT ngày 28/8/2021 về việc ban hành “Hướng dẫn sử dụng và lựa chọn phương tiện phòng hộ cá nhân trong phòng, chống bệnh dịch COVID-19”.

9. Quyết định số 5053/QĐ-BYT ngày 3/12/2020 về việc ban hành “Sổ tay Hướng dẫn thực hành truy vết người tiếp xúc với người có xét nghiệm SARS-CoV-2 dương tính”.

10. Quyết định số 878/2020/QĐ-BYT Về việc ban hành “Hướng dẫn cách ly y tế tại cơ sở cách ly tập trung phòng chống dịch COVID-19”.

11. Quyết định 4042/QĐ-BYT ngày 21/8/2021 về việc ban hành “Hướng dẫn tạm thời mô hình trạm y tế lưu động trong bối cảnh dịch COVID-19”.

12. Quyết định số 3088/QĐ-BYT ngày 16/7/2020 về việc ban hành “Bộ Tiêu chí Bệnh viện an toàn phòng chống dịch COVID-19 và các dịch bệnh viêm đường hô hấp cấp”.

13. Hướng dẫn số 01/HD-CĐYT ngày 10/1/2019 về hướng dẫn Công đoàn cơ sở phòng và xử lý khi có đoàn viên công đoàn, người lao động bị bạo hành tại cơ sở y tế.

14. Công văn số 7316/BYT-MT ngày 3/9 /2021 của Bộ Y tế về “Hướng dẫn đảm bảo an toàn phòng, chống dịch COVID-19 đối với các lực lượng tham gia hỗ trợ công tác phòng chống dịch COVID-19 tại các địa phương”.

Tài liệu tiếng Anh

15. WHO-ILO (2021). COVID-19: Occupational health and safety for health workers. Interim guidance. 2 February 2021.

16. WHO and ILO (2018): Occupational safety and health in public health emergencies: A manual for protecting health worker, GENEVA, 2018

17. WHO (2020). Health workforce policy and management in the context of the COVID-19 pandemic response. Interim guidance, 3 December 2020. Geneva: (https://www.who.int/publications/i/item/health-workforce-policy-and-management-in- the-context-of-the-COVID-19-pandemic-response

18. WHO (2020): Prevention, identification and management of health worker infection in the context of COVID-19. Interim guidance, 30 October 2020

19. WHO (2020). Cleaning and disinfection of environmental surfaces in the context of COVID-19. Interim guidance 15 May 2020

20. WHO and UNICEF (2020). Water, sanitation, hygiene, and waste management for the COVID-19 virus. Interim guidance. 23 April 2020

21. WHO (2020). Interim guidance: Coronavirus disease (COVID-19) outbreak: rights, roles and responsibilities of health workers, including key considerations for occupational safety and health. 19 March 2020

22. Inter-Agency Standing Committee (2020). IASC Guidance on Basic Psychosocial Skills: A Guide for COVID-19 Responders

23. ILO (2020). Managing work-related psychosocial risks during the COVID-19 pandemic

24. WHO and ILO (2020). Caring for those who care: National Programmes for Occupational Health for Health Workers. Policy brief

25. WHO/ILO Global Framework for National Occupational Health Programmes for Health Workers (2010)

26. ILO, COVID-19: Checklist of measures to be taken in health facilities (2020)

27. WHO, Protection of health and safety of health workers: Checklist for healthcare facilities (2020)

28. ILO/WHO HealthWISE – Work Improvement in Health Services (2014).