TIÊU CHUẨN QUỐC GIA TCVN 10670:2014 VỀ HOẠT ĐỘNG THƯ VIỆN – THUẬT NGỮ VÀ ĐỊNH NGHĨA VỀ BỔ SUNG VÀ BIÊN MỤC

TIÊU CHUẨN QUỐC GIA

TCVN 10670:2014

HOẠT ĐỘNG THƯ VIỆN – THUẬT NGỮ VÀ ĐỊNH NGHĨA VỀ BỔ SUNG VÀ BIÊN MỤC

Library activities – Terms and definitions of acquisition and cataloguing

Lời nói đầu

TCVN 10670:2014 do Thư viện Quốc gia Việt Nam biên soạn, Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch đề nghị, Tổng cục Tiêu chuẩn Đo lường Chất lượng thẩm định, Bộ Khoa học và Công nghệ công bố.

Lời giới thiệu

Tiêu chuẩn TCVN 10670:2014 quy định các thuật ngữ và định nghĩa về bổ sung và biên mục trong hoạt động thư viện, bao gồm 121 thuật ngữ và định nghĩa, trong đó xây dựng mới 106 thuật ngữ, viện dẫn 15 thuật ngữ về bổ sung, biên mục được nêu trong các tiêu chuẩn quốc gia: TCVN 7539:2005 Thông tin và tư liệu – Khổ mẫu MARC 21 cho dữ liệu thư mục; TCVN 5453:2009 (ISO 5127:2001) Thông tin và tư liệu – Từ vựng; TCVN 10274:2013 Hoạt động thư viện – Thuật ngữ và định nghĩa chung.

 

HOẠT ĐỘNG THƯ VIỆN – THUẬT NGỮ VÀ ĐỊNH NGHĨA VỀ BỔ SUNG VÀ BIÊN MỤC

Library activities – Terms and definitions of acquisition and cataloguing

1. Phạm vi áp dụng

Tiêu chuẩn này quy định các thuật ngữ và định nghĩa về bổ sung, biên mục trong hoạt động thư viện.

2. Thuật ngữ và định nghĩa

Trong tiêu chuẩn này áp dụng các thuật ngữ và định nghĩa sau.

2.1. Hoạt động bổ sung

2.1.1. Bổ sung (acquisition)

Các hoạt động nhằm lập, phát triển hoặc cập nhật vốn tư liệu của tổ chức thông tin và tư liệu.

[TCVN 10274:2013, định nghĩa 3.4.7.1].

2.1.2. Bổ sung ban đầu (initial acquisition)

Bổ sung (2.1.1) nhằm tạo lập vốn tài liệu ban đầu cho thư viện.

2.1.3. Bổ sung hiện tại (current acquisition)

Bổ sung (2.1.1) tài liệu mới xuất bản phù hợp với diện bổ sung (2.1.10) của thư viện.

2.1.4. Bổ sung hồi cố (retrospective acquisition)

Bổ sung hoàn bị

Bổ sung (2.1.1) đúng diện nhưng trong quá khứ chưa hoặc đã được bổ sung (2.1.1) thiếu bản (2.2.87) hoặc bị mất, bị hư hỏng.

2.1.5. Bổ sung tập trung (centralized acquisition)

Bổ sung (2.1.1) do một tổ chức tiến hành cho các thư viện trong hệ thống, mạng lưới.

2.1.6. Bổ sung phối hợp (cooperative acquisition)

Bổ sung (2.1.1) có sự phối hợp giữa hai, hay nhiều thư viện để đạt mục tiêu đã đề ra.

2.1.7. Bổ sung theo yêu cầu bạn đọc (demand-drive acquisition)

Bổ sung (2.1.1) dựa trên yêu cầu của bạn đọc nêu ra về tài liệu mà thư viện chưa có hoặc thiếu bản (2.2.87).

2.1.8. Bổ sung trực tuyến (online acquisition)

Bổ sung (2.1.1) thông qua mạng máy tính.

2.1.9. Chính sách bổ sung (acquisitlon policy)

Hệ thống các quy định về bổ sung (2.1.1) chỉ đạo lựa chọn và phát triển vốn tài liệu, xử lý yêu cầu đối với tài liệu sẽ nhập vào thư viện và quản lý ngân sách.

2.1.10. Diện bổ sung (acquisition profile)

Văn bản quy định chủ đề, loại hình, ngôn ngữ, số lượng bản (2.2.87) của từng tài liệu cần bổ sung (2.1.1) vào thư viện.

2.1.11. Cấp độ thu thập (collecting level)

Mức độ bao quát theo lĩnh vực khoa học hoặc chủ đề trong thu thập tài liệu cho bộ sưu tập, phù hợp với chức năng, nhiệm vụ của thư viện.

2.1.12. Nguồn bổ sung (acquisition source)

Tổ chức và cá nhân có thể cung ứng tài liệu để bổ sung (2.1.1) vào thư viện thông qua lưu chiểu, mua, trao đổi, biếu tặng và quyên góp.

2.1.33. Tài liệu hồi cố (retrospective document)

Tài liệu được xuất bản trong quá khứ được xử lý để bổ sung (2.1.1) vào thư viện.

2.1.14. Tài liệu kèm theo (accompanying document)

Tài liệu được phát hành kèm theo làm rõ nội dung tài liệu chính.

2.1.15. Đăng ký cá biệt (individual registration)

Đăng ký tài liệu theo từng bản (2.2.87).

2.1.16. Đăng ký tổng quát (general registration)

Đăng ký tài liệu theo từng lô.

2.2. Hoạt động biên mục

2.2.1. Biên mục (cataloguing)

Chuẩn bị và duy trì các mục lục

CHÚ THÍCH: Tổ hợp các quá trình mô tả thư mục, phân loại, định từ khóa, định tiêu đề chủ đề, ký hiệu xếp giá, tạo lập các mục lục nhằm tạo ra các điểm truy cập theo quy tắc thống nhất cho sách hoặc các dạng tài liệu khác.

[TCVN 10274:2013, định nghĩa 3.4.7.5].

2.2.2. Quy tắc biên mục (cataloguing rule)

Quy định cách lựa chọn, thể hiện và trình bày nhất quán các yếu tố mô tả (2.2.28).

2.2.3. Thông tin tác giả (author statement)

Nêu tên tác giả của tài liệu.

[TCVN 5453:2009, định nghĩa 4.2.1.5.02].

2.2.4.Tác giả cá nhân (personal author)

Cá nhân chịu trách nhiệm tạo lập nội dung tác phẩm (2.2.84).

2.2.5. Đồng tác giả (co-author)

Cá nhân hay tổ chức cộng tác với đối tác khác để tạo ra tác phẩm (2.2.84) trong đó tất cả cùng thực hiện chức năng như nhau.

2.2.6. Tác giả chịu trách nhiệm hỗn hợp (authorship of mixed responsibility)

Cá nhân hay tổ chức cộng tác với đối tác khác để tạo ra tác phẩm (2.2.84) trong đó mỗi người thực hiện chức năng khác nhau.

2.2.7. Tác giả khó xác định (diffuse authorship)

Bốn cá nhân hay tổ chức trở lên cùng tạo ra tác phẩm (2.2.84) mà không xác định được ai là người chịu trách nhiệm chính.

2.2.8. Tác giả khuyết danh (unknown authorship)

Không biết hoặc không xác định được tác giả của tác phẩm (2.2.84).

2.2.9. Tác giả tập thể (corporate author)

Tổ chức chịu trách nhiệm tạo lập nội dung tác phẩm (2.2.84).

[TCVN 5453:2009, định nghĩa 4.2.1.5.06, có sửa đổi].

2.2.10. Nguồn biên mục (cataloguing source)

Cơ quan biên mục tạo lập, sao chép và sửa đổi biểu ghi thư mục

[TCVN 7539:2005, định nghĩa 2.24, có sửa đổi].

2.2.11. Biên mục gốc (original cataloguing)

Biên mục (2.2.1) được thực hiện mà không tham khảo biên mục (2.2.1) của nơi khác.

2.2.12. Biên mục tập trung (centralized cataloguing)

Biên mục (2.2.1) được thực hiện bởi một cơ quan biên mục hoặc thư viện được chỉ định.

[TCVN 5453:2009, định nghĩa 4.2.1.1.06, có sửa đổi].

2.2.13. Biên mục sao chép (copy cataloguing)

Biên mục (2.2.1) được thực hiện bằng việc sao chép từ nguồn khác.

2.2.14. Biên mục hợp tác (cooperative cataloguing)

Biên mục (2.2.1) được thực hiện bằng việc thỏa thuận giữa các thư viện theo một định dạng thống nhất.

2.2.15. Biên mục trong xuất bản phẩm (cataloguing in publication)

CIP

Biên mục (2.2.1) được nhà xuất bản hoặc cơ quan biên mục thực hiện trước khi in tài liệu.

CHÚ THÍCH: CIP có thể bao gồm tiêu đề chủ đề, chỉ mục, chỉ số phân loại.

[TCVN 5453:2009, định nghĩa 4.2.1.1.04, có sửa đổi].

2.2.16. Biên mục lại (recataloguing)

Quá trình tạo lập lại hoặc sửa đổi biểu ghi thư mục của các tài liệu đã được biên mục (2.2.1).

2.2.17. Biên mục mô tả (descriptive cataloguing)

Biên mục (2.2.1) tạo ra các dữ liệu mô tả và điểm truy cập (2.2.99) không phải chủ đề.

2.2.18. Mức độ mô tả (level of description)

Mức độ chi tiết thể hiện bằng số lượng yếu tố dữ liệu được dùng trong mô tả tài liệu.

2.2.19. Mô tả đầy đủ (full bibliographic description)

Mô tả tất cả các yếu tố bắt buộc và không bắt buộc.

2.2.20. Mô tả mở rộng (enlarged bibliographic description)

Mô tả đầy đủ (2.2.19) cộng thêm một số yếu tố khác.

2.2.21. Mô tả rút gọn (short bibliographic description)

Mô tả bao gồm các yếu tố bắt buộc.

2.2.22. Mô tả chuyên khảo (monographic bibliographic description)

Mô tả sách một tập hoặc từng tập của bộ sách hay tùng thư.

2.2.23. Mô tả bộ (collective bibliographic description)

Mô tả chung cho cả bộ tài liệu trong đó có chứa thông tin về các tập, số.

2.2.24. Mô tả trích (analytic bibliographic description)

Mô tả một phần của tài liệu.

2.2.25. Ký hiệu xếp giá (call number)

Tập hợp ký tự dùng để sắp xếp tài liệu trong kho.

2.2.26. Chỉ số Cutter (Cutter number)

Ký hiệu tác giả hoặc tên sách lấy từ một bảng được lập theo nguyên tắc của Cutter.

2.2.27. Nguồn lấy thông tin chính (chief source of information)

Những nguồn chính để lấy thông tin sử dụng cho mô tả thư mục.

2.2.28. Yếu tố mô tả (description element)

Từ, cụm từ hoặc nhóm ký tự trình bày một đơn vị cụ thể của thông tin thư mục và tạo thành các phần của mô tả thư mục.

2.2.29. Vùng mô tả (area of bibliographic description)

Khu vực mô tả thư mục chứa dữ liệu của yếu tố mô tả (2.2.28).

2.2.30. Vùng nhan đề và thông tin trách nhiệm (title and statement of responsibility area)

Vùng mô tả thư mục, trong đó chứa thông tin nhan đề riêng của một tác phẩm (2.2.84) và thông tin liên quan đến tác giả.

2.2.31. Nhan đề viết tắt (abbreviated title)

Nhan đề của tài liệu được viết tắt để phục vụ cho việc định chỉ mục (2.2.44) hoặc nhận dạng.

2.2.32. Thông tin bổ sung cho nhan đề (additional information for title)

Thông tin làm rõ hay giải thích nhan đề.

2.2.33. Thông tin khác thuộc nhan đề (other title information)

Thông tin khác về nhan đề được xuất hiện trong nguồn lấy thông tin chính (2.2.27).

2.2.34. Thông tin trách nhiệm (statement of responsibility)

Nêu tên tác giả, cộng tác viên khác và nhiệm vụ của họ trong việc tạo ra tài liệu.

[TCVN 5453:2009, định nghĩa 4.2.1.5.01, có sửa đổi].

2.2.35. Vùng lần xuất bản (edition area)

Vùng chứa thông tin về lần xuất bản của tài liệu.

2.2.36. Vùng chi tiết đặc thù của tài liệu (document specific details area)

Vùng chứa thông tin về dữ liệu đại diện cho một số dạng tài liệu nhất định.

2.2.37. Vùng xuất bản (publication/distribution area)

Vùng chứa thông tin về nơi xuất bản, tên tổ chức xuất bản, năm xuất bản hoặc in, phát hành.

2.2.38. Vùng mô tả vật lý (physical description area)

Vùng chứa thông tin về dung lượng, khối lượng, kích thước của một tài liệu cụ thể.

2.2.39. Vùng tùng thư (series area)

Vùng chứa thông tin về tùng thư của tài liệu.

2.2.40. Vùng phụ chú (note area)

Vùng chứa thông tin mô tả hữu ích mà không thể đưa vào những vùng khác của bản mô tả.

2.2.41. Vùng số tiêu chuẩn và điều kiện lưu hành (Standard number and terms of availability area)

Vùng chứa thông tin về mã tài liệu được quốc tế công nhận là duy nhất để nhận dạng một tác phẩm (2.2.84) và các điều kiện lưu hành trên thị trường.

2.2.42. Dấu mô tả (punctuation of bibliographic description)

Các ký tự được quy định thống nhất đúng để phân cách các vùng, các yếu tố mô tả (2.2.28) thư mục.

2.2.43. Biên mục chủ đề (subject cataloguing)

Biên mục (2.2.1) tạo ra các thuật ngữ chủ đề có kiểm soát và chỉ số phân loại (2.2.54).

2.2.44. Định chỉ mục (indexing)

Thể hiện nội dung hoặc hình thức của một tài liệu bằng các từ, cụm từ hoặc hệ thống ký hiệu theo quy tắc của ngôn ngữ định chỉ mục.

[TCVN 10274:2013, định nghĩa 3.4.7.6].

2.2.45. Định chỉ mục tự do (free indexing)

Sử dụng các thuật ngữ của chính văn, không kiểm soát từ vựng (2.2.77).

2.2.46. Phân loại (classifying)

Gán cho tài liệu các ký hiệu của lớp (môn loại) được lấy từ một hệ thống phân loại (2.2.51).

CHÚ THÍCH: Quá trình phân chia các đối tượng hoặc khái niệm vào các lớp, phân lớp, tiểu phân lớp dựa trên các đặc tính theo nghĩa thông thường và có thể phân biệt nhau.

[TCVN 10274:2013, định nghĩa 3.4.7.5.2].

2.2.47. Quy tắc phân loại (classification code)

Các nguyên tắc và quy định phải tuân theo khi phân loại (2.2.46).

2.2.48. Phân loại chi tiết (close classification)

Phân loại (2.2.46) tài liệu với mức độ đầy đủ nhất mà một ký hiệu cho phép.

2.2.49. Phân loại khái quát (broad classification)

Phân loại (2.2.46) tài liệu vào các phạm trù rộng bằng cách rút gọn một cách logic.

2.2.50. Phân loại lại (reclassification)

Hiệu đính lại các chỉ số phân loại (2.2.54) của tài liệu khi bảng phân loại được bổ sung, chỉnh sửa hoặc khi thư viện chuyển đổi sang một hệ thống phân loại (2.2.51) khác.

2.2.51. Hệ thống phân loại (classification system)

Danh mục các lớp được sắp xếp thành nhóm theo bộ quy tắc định trước, dựa trên tính tương đồng và khác biệt của chúng.

[TCVN 5453:2009, định nghĩa 4.2.2.4.01, có sửa đổi].

2.2.52. Hệ thống phân loại tổng hợp (synthetic classification system)

Hệ thống phân loại (2.2.51) được hình thành bằng cách kết hợp các đặc tính hoặc các diện, các chủ đề theo quy tắc định trước.

2.2.53. Hệ thống phân loại thứ bậc (hierarchical classification system)

Hệ thống phân loại (2.2.51), trong đó các lớp được chia theo nguyên tắc từ chung tới riêng, từ khái quát đến chi tiết.

2.2.54. Chỉ số phân loại (class number)

Ký hiệu chỉ một lớp trong hệ thống phân loại (2.2.51).

2.2.55. Chỉ số cơ bản (base number)

Chỉ số có độ dài bất kỳ, có thể ghép thêm các số khác để tạo thành ký hiệu phân loại (2.2.59).

2.2.56. Chỉ số liên ngành (interdisciplinary number)

Chỉ số phân loại (2.2.54) được dùng cho tác phẩm (2.2.84) bao quát chủ đề liên quan đến nhiều ngành.

2.2.57. Chỉ số tổng hợp (comprehensive number)

Chỉ số phân loại (2.2.54) dùng cho tác phẩm (2.2.84) bao quát tất cả các khía cạnh trong một ngành.

2.2.58. Chỉ số tạo lập (built number)

Chỉ số phân loại (2.2.54) được cấu tạo theo chỉ dẫn thêm trong hệ thống phân loại (2.2.51).

2.2.59. Ký hiệu phân loại (notation)

Tập hợp các ký tự (thường là chữ số hoặc/và chữ cái), dùng để thể hiện cấp phân chia chính và phụ của một hệ thống phân loại (2.2.51).

2.2.60. Ký hiệu hỗn hợp (mixed notation)

Ký hiệu phân loại (2.2.59) trong đó hai hoặc nhiều loại ký tự được kết hợp để biểu đạt.

2.2.61. Ký hiệu thuần nhất (pure notation)

Ký hiệu đồng nhất

Ký hiệu phân loại (2.2.59) trong đó chỉ một loại ký tự được dùng để biểu đạt.

2.2.62. Tiểu phân mục (subdivision)

Phân chia lớp phân loại thành các khía cạnh bằng việc cấp thêm ký hiệu.

2.2.63. Tiểu phân mục chung (standard subdivision)

Thể hiện loại hình tài liệu cụ thể hoặc quan điểm tiếp cận cho bất kỳ chủ đề hoặc ngành nào.

2.2.64. Tổ chức mục lục (catalogue organization)

Tạo lập cấu trúc và cách thức trình bày của toàn bộ hệ thống và của từng loại mục lục cụ thể cho mục lục truyền thống hoặc mục lục đọc máy.

2.2.65. Duy trì mục lục (catalogue maintenance)

Công việc nhằm bảo trì mục lục hiện hành, bao gồm thêm, sửa chữa, loại bỏ hay thay thế phiếu mô tả thư mục hoặc biểu ghi thư mục.

2.2.66. Chủ đề tài liệu (subject of document)

Một khái niệm hoặc một tập hợp khái niệm thể hiện nội dung tài liệu.

2.2.67. Chủ đề phức hợp (complex subject)

Chủ đề phản ánh về một đối tượng có nhiều đặc trưng.

2.2.68. Chú giải chủ đề (subject annotation)

Phần mô tả giải thích về những đặc trưng chính của chủ đề tài liệu (2.2.66).

2.2.69. Tiêu đề chủ đề (subject heading)

Từ hoặc cụm từ mô tả chủ đề cụ thể hoặc nhiều chủ đề tài liệu (2.2.66).

[TCVN 5453:2009, định nghĩa 4.2.1.3.04, có sửa đổi].

2.2.70. Tiêu đề chủ đề chung (general subject heading)

Tiêu đề phản ánh khái niệm rộng hơn nội dung tài liệu.

2.2.71. Tiêu đề chủ đề đầy đủ (adequate subject heading)

Tiêu đề phản ánh khái niệm đúng với nội dung tài liệu.

2.2.72. Tiêu đề chủ đề đơn (simple subject heading)

Tiêu đề bao gồm một đơn vị từ vựng phản ánh nội dung tài liệu.

2.2.73. Tiêu đề chủ đề phức (compound subject heading)

Tiêu đề tổ hợp nhiều đơn vị từ vựng phản ánh nội dung tài liệu.

2.2.74. Tiêu đề đồng nhất bao quát (coextensive heading)

Tiêu đề phản ánh tất cả hoặc hầu hết các chủ đề tài liệu (2.2.66).

2.2.75. Tiêu đề phụ tự do (free – floating subdivision)

Tiêu đề phụ được gán thêm vào tiêu đề chủ đề (2.2.69) mà không cần kiểm soát theo chuẩn.

2.2.76. Hình thức của tiêu đề (form of heading)

Từ hoặc cụm từ được dùng để tạo lập điểm truy cập (2.2.99) tuân thủ các quy tắc ngữ pháp của một ngôn ngữ.

2.2.77. Kiểm soát từ vựng (vocabulary control)

Quá trình tạo lập và bảo trì danh mục thuật ngữ ưu tiên phản ánh một khái niệm và mối quan hệ giữa các thuật ngữ đã được chọn.

2.2.78. Biên mục đọc máy (machine-readable cataloguing)

MARC

Quá trình biên mục tài liệu để máy tính có thể đọc được.

[TCVN 7539:2005, định nghĩa 2.2].

2.2.79. Yêu cầu chức năng đối với biểu ghi thư mục (functional requirements for bibliographic records)

FRBR

Những nguyên tắc được dùng liên quan tới mô hình quan hệ (2.2.82) – thực thể (2.2.80) được mô tả trong biểu ghi, trong đó xác định đặc điểm của tài liệu, các biểu hiện (2.2.85), biểu thị (2.2.86) và bản (2.2.87).

2.2.80. Thực thể (entity)

Tất cả những gì có tính chất đơn nhất và độc lập; những gì là độc lập hoặc tồn tại riêng rẽ; một vật thể trừu tượng, khái niệm ý tưởng, đối tượng tư duy, hoặc đối tượng không xác định.

2.2.81. Thuộc tính (attribute)

Đặc trưng của một thực thể (2.2.80), có thể là vốn có trong một thực thể (2.2.80) hoặc từ bên ngoài nhập vào.

2.2.82. Quan hệ (relationship)

Mối liên kết đặc thù giữa các thực thể (2.2.80) hoặc trường hợp của chúng.

[TCVN 5453:2009, định nghĩa 1.1.1.05, có sửa đổi].

2.2.83. Nguồn lực (resource)

Tác phẩm (2.2.84), biểu hiện (2.2.85), biểu thị (2.2.86) hoặc bản (2.2.87); bao gồm không chỉ thực thể (2.2.80) riêng rẽ mà còn cả tập hợp và thành phần của thực thể (2.2.80).

2.2.84. Tác phẩm (work)

Một sáng tạo riêng biệt về nghệ thuật hoặc trí tuệ.

2.2.85. Biểu hiện (expression)

Thể hiện trí tuệ hoặc nghệ thuật của tác phẩm (2.2.84).

2.2.86. Biểu thị (manifestation)

Thể hiện vật lý của một biểu hiện (2.2.85) thuộc tác phẩm (2.2.84).

2.2.87. Bản (item)

Một mẫu đơn lẻ của biểu thị (2.2.86).

2.2.88. Yêu cầu chức năng đối với dữ liệu chuẩn (functional requirements for authority data)

FRAD

Phần mở rộng của mô hình FRBR về liên quan của dữ liệu thư mục được chứa trong biểu ghi dữ liệu chuẩn với yêu cầu khi sử dụng biểu ghi.

2.2.89. Siêu dữ liệu (metadata)

Dữ liệu về dữ liệu.

2.2.90. Siêu dữ liệu quản lý (administrative metadata)

Dữ liệu về nguồn lực (2.2.83) thông tin chủ yếu nhằm mục đích tạo thuận lợi cho việc quản lý dữ liệu.

2.2.91. Siêu dữ liệu cấu trúc (structural metadata)

Dữ liệu về nguồn lực (2.2.83) thông tin dùng để mô tả tổ chức bên trong của nó.

2.2.92. Siêu dữ liệu mô tả (descriptive metadata)

Dữ liệu về nguồn lực (2.2.83) thông tin được tạo lập để hỗ trợ việc tìm kiếm, nhận dạng và lựa chọn.

2.2.93. Siêu dữ liệu bảo quản (preservation metadata)

Một thành phần của siêu dữ liệu quản lý (2.2.90) hỗ trợ việc quản lý nguồn lực (2.2.83) thông tin trong bộ sưu tập số.

2.2.94. Trường cục bộ (local field)

Trường trong biểu ghi thư mục đọc máy không phải là trường chuẩn của MARC, được dùng cho mục đích xử lý mạng tính cục bộ của cơ quan.

2.2.95. Trường cố định (fixed field)

Trường trong biểu ghi MARC có độ dài tính bằng số lượng ký tự không thay đổi từ biểu ghi này sang biểu ghi khác.

2.2.96. Trường biến đổi (variable field)

Trường trong biểu ghi MARC có độ dài tính bằng số lượng ký tự thay đổi từ biểu ghi này sang biểu ghi khác.

2.2.97. Trường lặp (repeatable field)

Trường trong biểu ghi MARC xuất hiện hai lần trở lên trong cùng một biểu ghi.

2.2.98. Chuyển đổi hồi cố (retrospective conversion)

Quá trình chuyển đổi biểu ghi thư mục đã tồn tại ở dạng phiếu mục lục sang định dạng đọc bằng máy.

2.2.99. Điểm truy cập (access point)

Tên, thuật ngữ, mã… có thể được dùng để tìm kiếm và nhận dạng một yếu tố thư mục.

[TCVN 5453:2009, định nghĩa 4.2.1.1.12, có sửa đổi].

2.2.100. Điểm truy cập chính (main entry)

Tiêu đề được nhập vào các trường tiêu đề chính trong biểu ghi thư mục hoặc được đặt ở vị trí tiêu đề chính trong phiếu mô tả.

2.2.101. Điểm truy cập bổ sung (added entry)

Tiêu đề được nhập vào các trường tiêu đề bổ sung trong biểu ghi thư mục hoặc được đặt ở vị trí tiêu đề bổ sung trong phiếu mô tả.

2.2.102. Điểm truy cập cụ thể (specific entry)

Thuật ngữ được liệt kê trong mục lục hoặc cơ sở dữ liệu thư mục, tiêu đề chủ đề (2.2.69) hoặc từ chuẩn cụ thể nhất phản ảnh đầy đủ nội dung của tài liệu.

2.2.103. Điểm truy cập thiết yếu (essential access point)

Điểm truy cập (2.2.99) dựa trên những thuộc tính và quan hệ chủ yếu của tài liệu trong biểu ghi thư mục hoặc biểu ghi dữ liệu chuẩn bảo đảm việc tìm ra và định danh biểu ghi đó.

2.2.104. Điểm truy cập có kiểm soát (controlled access point)

Điểm truy cập (2.2.99) được nhập vào biểu ghi dữ liệu chuẩn.

2.2.105. Điểm truy cập được phép (authorized access point)

Điểm truy cập có kiểm soát (2.2.104) và được ưu tiên đến một thực thể (2.2.80), được hình thành và xây dựng dựa trên quy tắc và tiêu chuẩn.

 

Mục lục tra cứu thuật ngữ Việt – Anh

STT	Tiếng Việt	Tiếng Anh	Điều
001	Bản	Item	2.2.87
002	Biên mục	Cataloguing	2.2.1
003	Biên mục chủ đề	Subject cataloguing	2.2.43
004	Biên mục đọc máy	Machine-readable cataloguing	2.2.78
005	Biên mục gốc	Original cataloguing	2.2.11
006	Biên mục hợp tác	Cooperative cataloguing	2.2.14
007	Biên mục lại	Recataloguing	2.2.16
008	Biên mục mô tả	Descriptive cataloguing	2.2.17
009	Biên mục sao chép	Copy cataloguing	2.2.13
010	Biên mục tập trung	Centralized cataloguing	2.2.12
011	Biên mục trong xuất bản phẩm	Cataloguing in publication	2.2.15
012	Biểu hiện	Expression	2.2.85
013	Biểu thị	Manifestation	2.2.86
014	Bổ sung	Acquisition	2.1.1
015	Bổ sung ban đầu	Initial acquisition	2.1.2
016	Bổ sung hiện tại	Current acquisition	2.1.3
017	Bổ sung hồi cố	Retrospective acquisition	2.1.4
018	Bổ sung phối hợp	Cooperative acquisition	2.1.6
019	Bổ sung tập trung	Centralized acquisition	2.1.5
020	Bổ sung theo yêu cầu bạn đọc	Demand-drive acquisition	2.1.7
021	Bổ sung trực tuyến	Online acquisition	2.1.8
022	Cấp độ thu thập	Collecting level	2.1.11
023	Chỉ số cơ bản	Base number	2.2.55
024	Chỉ số Cutter	Cutter number	2.2.26
025	Chỉ số liên ngành	Interdisciplinary number	2.2.56
026	Chỉ số phân loại	Class number	2.2.54
027	Chỉ số tạo lập	Built number	2.2.58
028	Chỉ số tổng hợp	Comprehensive number	2.2.57
029	Chính sách bổ sung	Acquisition policy	2.1.9
030	Chủ đề phức hợp	Complex subject	2.2.67
031	Chủ đề tài liệu	Subject of document	2.2.66
032	Chú giải chủ đề	Subject annotation	2.2.68
033	Chuyển đổi hồi cố	Retrospective conversion	2.2.98
034	Dấu mô tả	Punctuation of bibliographic description	2.2.42
035	Diện bổ sung	Acquisition profile	2.1.10
036	Duy trì mục lục	Catalogue maintenance	2.2.65
037	Đăng ký cá biệt	Individual registration	2.1.15
038	Đăng ký tổng quát	General registration	2.1.16
039	Điểm truy cập	Access point	2.2.99
040	Điểm truy cập bổ sung	Added entry	2.2.101
041	Điểm truy cập chính	Main entry	2.2.100
042	Điểm truy cập có kiểm soát	Controlled access point	2.2.104
043	Điểm truy cập cụ thể	Specific entry	2.2.102
044	Điểm truy cập được phép	Authorized access point	2.2.105
045	Điểm truy cập thiết yếu	Essential access point	2.2.103
046	Định chỉ mục	Indexing	2.2.44
047	Định chỉ mục tự do	Free indexing	2.2.45
048	Đồng tác giả	Co-author	2.2.5
049	Hệ thống phân loại	Classification system	2.2.51
050	Hệ thống phân loại thứ bậc	Hierarchical classification system	2.2.53
051	Hệ thống phân loại tổng hợp	Synthetic classification system	2.2.52
052	Hình thức của tiêu đề	Form of heading	2.2.76
053	Kiểm soát từ vựng	Vocabulary control	2.2.77
054	Ký hiệu hỗn hợp	Mixed notation	2.2.60
055	Ký hiệu phân loại	Notation	2.2.59
056	Ký hiệu thuần nhất	Pure notation	2.2.61
057	Ký hiệu xếp giá	Call number	2.2.25
058	Mô tả bộ	Collective bibliographic description	2.2.23
059	Mô tả chuyên khảo	Monographic bibliographic description	2.2.22
060	Mô tả đầy đủ	Full bibliographic description	2.2.19
061	Mô tả mở rộng	Enlarged bibliographic description	2.2.20
062	Mô tả rút gọn	Short bibliographic description	2.2.21
063	Mô tả trích	Analytic bibliographic description	2.2.24
064	Mức độ mô tả	Level of description	2.2.18
065	Nguồn biên mục	Cataloguing source	2.2.10
066	Nguồn bổ sung	Acquisition source	2.1.12
067	Nguồn lấy thông tin chính	Chief source of information	2.2.27
068	Nguồn lực	Resource	2.2.83
069	Nhan đề viết tắt	Abbreviated title	2.2.31
070	Phân loại	Classifying	2.2.46
071	Phân loại chi tiết	Close classification	2.2.48
072	Phân loại khái quát	Broad classification	2.2.49
073	Phân loại lại	Reclassification	2.2.50
074	Quan hệ	Relationship	2.2.82
075	Quy tắc biên mục	Cataloguing rule	2.2.2
076	Quy tắc phân loại	Classification code	2.2.47
077	Siêu dữ liệu	Metadata	2.2.89
078	Siêu dữ liệu bảo quản	Preservation metadata	2.2.93
079	Siêu dữ liệu cấu trúc	Structural metadata	2.2.91
080	Siêu dữ liệu mô tả	Descriptive metadata	2.2.92
081	Siêu dữ liệu quản lý	Administrative metadata	2.2.90
082	Tác giả cá nhân	Personal author	2.2.4
083	Tác giả chịu trách nhiệm hỗn hợp	Authorship of mixed responsibility	2.2.6
084	Tác giả khó xác định	Diffuse authorship	2.2.7
085	Tác giả khuyết danh	Unknown authorship	2.2.8
086	Tác giả tập thể	Corporate author	2.2.9
087	Tác phẩm	Work	2.2.84
088	Tài liệu hồi cố	Retrospective document	2.1.13
089	Tài liệu kèm theo	Accompanying document	2.1.14
090	Thông tin bổ sung cho nhan đề	Additional information for title	2.2.32
091	Thông tin khác thuộc nhan đề	Other title information	2.2.33
092	Thông tin tác giả	Author statement	2.2.3
093	Thông tin trách nhiệm	Statement of responsibility	2.2.34
094	Thuộc tính	Attribute	2.2.81
095	Thực thể	Entity	2.2.80
096	Tiêu đề chủ đề	Subject heading	2.2.69
097	Tiêu đề chủ đề chung	General subject heading	2.2.70
098	Tiêu đề chủ đề đầy đủ	Adequate subject heading	2.2.71
099	Tiêu đề chủ đề đơn	Simple subject heading	2.2.72
100	Tiêu đề chủ đề phức	Compound subject heading	2.2.73
101	Tiêu đề đồng nhất bao quát	Coextensive heading	2.2.74
102	Tiêu đề phụ tự do	Free-Floating subdivision	2.2.75
103	Tiểu phân mục	Subdivision	2.2.62
104	Tiểu phân mục chung	Standard subdivision	2.2.63
105	Tổ chức mục lục	Catalogue organization	2.2.64
106	Trường biến đổi	Variable field	2.2.96
107	Trường cố định	Fixed field	2.2.95
108	Trường cục bộ	Local field	2.2.94
109	Trường lặp	Repeatable field	2.2.97
110	Vùng chi tiết đặc thù của tài liệu	Document specific details area	2.2.36
111	Vùng lần xuất bản	Edition area	2.2.35
112	Vùng mô tả	Area of bibliographic description	2.2.29
113	Vùng mô tả vật lý	Physical description area	2.2.38
114	Vùng nhan đề và thông tin trách nhiệm	Title and statement of responsibility area	2.2.30
115	Vùng phụ chú	Note area	2.2.40
116	Vùng số tiêu chuẩn và điều kiện lưu hành	Standard number and terms of availability area	2.2.41
117	Vùng tùng thư	Series area	2.2.39
118	Vùng xuất bản	Publication/distribution area	2.2.37
119	Yêu cầu chức năng đối với biểu ghi thư mục	Functional requirements for bibliographic records	2.2.79
120	Yêu cầu chức năng đối với dữ liệu chuẩn	Functional requirements for authority data	2.2.88
121	Yếu tố mô tả	Description element	2.2.28

 

Mục lục tra cứu thuật ngữ Anh – Việt

STT	Tiếng Anh	Tiếng Việt	Điều
001	Abbreviated title	Nhan đề viết tắt	2.2.31
002	Access point	Điểm truy cập	2.2.99
003	Accompanying document	Tài liệu kèm theo	2.1.14
004	Acquisition	Bổ sung	2.1.1
005	Acquisition policy	Chính sách bổ sung	2.1.9
006	Acquisition profile	Diện bổ sung	2.1.10
007	Acquisition source	Nguồn bổ sung	2.1.12
008	Added entry	Điểm truy cập bổ sung	2.2.101
009	Additional information for title	Thông tin bổ sung cho nhan đề	2.2.32
010	Adequate subject heading	Tiêu đề chủ đề đầy đủ	2.2.71
011	Administrative metadata	Siêu dữ liệu quản lý	2.2.90
012	Analytic bibliographic description	Mô tả trích	2.2.24
013	Area of bibliographic description	Vùng mô tả	2.2.29
014	Attribute	Thuộc tính	2.2.81
015	Author statement	Thông tin tác giả	2.2.3
016	Authorized access point	Điểm truy cập được phép	2.2.105
017	Authorship of mixed responsibility	Tác giả chịu trách nhiệm hỗn hợp	2.2.6
018	Base number	Chỉ số cơ bản	2.2.55
019	Broad classification	Phân loại khái quát	2.2.49
020	Built number	Chỉ số tạo lập	2.2.58
021	Call number	Ký hiệu xếp giá	2.2.25
022	Cataloguing rule	Quy tắc biên mục	2.2.2
023	Catalogue maintenance	Duy trì mục lục	2.2.65
024	Catalogue organization	Tổ chức mục lục	2.2.64
025	Cataloguing	Biên mục	2.2.1
026	Cataloguing in publication	Biên mục trong xuất bản phẩm	2.2.15
027	Cataloguing source	Nguồn biên mục	2.2.10
028	Centralized acquisition	Bổ sung tập trung	2.1.5
029	Centralized cataloguing	Biên mục tập trung	2.2.12
030	Chief source of information	Nguồn lấy thông tin chính	2.2.27
031	Class number	Chỉ số phân loại	2.2.54
032	Classification code	Quy tắc phân loại	2.2.47
033	Classification system	Hệ thống phân toại	2.2.51
034	Classifying	Phân loại	2.2.46
035	Close classification	Phân loại chi tiết	2.2.48
036	Co-author	Đồng tác giả	2.2.5
037	Coextensive heading	Tiêu đề đồng nhất bao quát	2.2.74
038	Collecting level	Cấp độ thu thập	2.1.11
039	Collective bibliographic description	Mô tả bộ	2.2.23
040	Complex subject	Chủ đề phức hợp	2.2.67
041	Compound subject heading	Tiêu đề chủ đề phức	2.2.73
042	Comprehensive number	Chỉ số tổng hợp	2.2.57
043	Controlled access point	Điểm truy cập có kiểm soát	2.2.104
044	Cooperative acquisition	Bổ sung phối hợp	2.1.6
045	Cooperative cataloguing	Biên mục hợp tác	2.2.14
046	Copy cataloguing	Biên mục sao chép	2.2.13
047	Corporate author	Tác giả tập thể	2.2.9
048	Current acquisition	Bổ sung hiện tại	2.1.3
049	Cutter number	Chỉ số Cutter	2.2.26
050	Demand-drive acquisition	Bổ sung theo yêu cầu bạn đọc	2.1.7
051	Description element	Yếu tố mô tả	2.2.28
052	Descriptive cataloguing	Biên mục mô tả	2.2.17
053	Descriptive metadata	Siêu dữ liệu mô tả	2.2.92
054	Diffuse authorship	Tác giả khó xác định	2.2.7
055	Document specific details area	Vùng chi tiết đặc thù của tài liệu	2.2.36
056	Edition area	Vùng lần xuất bản	2.2.35
057	Enlarged bibliographic description	Mô tả mở rộng	2.2.20
058	Entity	Thực thể	2.2.80
059	Essential access point	Điểm truy cập thiết yếu	2.2.103
060	Expression	Biểu hiện	2.2.85
061	Fixed field	Trường cố định	2.2.95
062	Form of heading	Hình thức của tiêu đề	2.2.76
063	Free indexing	Định chỉ mục tự do	2.2.45
064	Free-Floating subdivision	Tiêu đề phụ tự do	2.2.75
065	Full bibliographic description	Mô tả đầy đủ	2.2.19
066	Functional requirements for authority data	Yêu cầu chức năng đối với dữ liệu chuẩn	2.2.88
067	Functional requirements for bibliographic records	Yêu cầu chức năng đối với biểu ghi thư mục	2.2.79
068	General registration	Đăng ký tổng quát	2.1.16
069	General subject heading	Tiêu đề chủ đề chung	2.2.70
070	Hierarchical classiflcation system	Hệ thống phân loại thứ bậc	2.2.53
071	Indexing	Định chỉ mục	2.2.44
072	Individual registration	Đăng ký cá biệt	2.1.15
073	Initial acquisition	Bổ sung ban đầu	2.1.2
074	Interdisciplinary number	Chỉ số liên ngành	2.2.56
075	Item	Bản	2.2.87
076	Level of description	Mức độ mô tả	2.2.18
077	Local field	Trường cục bộ	2.2.94
078	Machine-readable cataloguing	Biên mục đọc máy	2.2.78
079	Main entry	Điểm truy cập chính	2.2.100
080	Manifestation	Biểu thị	2.2.86
081	Metadata	Siêu dữ liệu	2.2.89
082	Mixed notation	Ký hiệu hỗn hợp	2.2.60
083	Monographic bibliographic description	Mô tả chuyên khảo	2.2.22
084	Notation	Ký hiệu phân loại	2.2.59
085	Note area	Vùng phụ chú	2.2.40
086	Online acquisition	Bổ sung trực tuyến	2.1.8
087	Original cataloguing	Biên mục gốc	2.2.11
088	Other title information	Thông tin khác thuộc nhan đề	2.2.33
089	Personal author	Tác giả cá nhân	2.2.4
090	Physical description area	Vùng mô tả vật lý	2.2.38
091	Preservation metadata	Siêu dữ liệu bảo quản	2.2.93
092	Publication/distribution area	Vùng xuất bản	2.2.37
093	Punctuation of bibliographic description	Dấu mô tả	2.2.42
094	Pure notation	Ký hiệu thuần nhất	2.2.61
095	Recataloguing	Biên mục lại	2.2.16
096	Reclassification	Phân loại lại	2.2.50
097	Relationship	Quan hệ	2.2.82
098	Repeatabte field	Trường lặp	2.2.97
099	Resource	Nguồn lực	2.2.83
100	Retrospective acquisition	Bổ sung hồi cố	2.1.4
101	Retrospective conversion	Chuyển đổi hồi cố	2.2.98
102	Retrospective document	Tài liệu hồi cố	2.1.13
103	Series area	Vùng tùng thư	2.2.39
104	Short bibliographic description	Mô tả rút gọn	2.2.21
105	Simple subject heading	Tiêu đề chủ đề đơn	2.2.72
106	Specific entry	Điểm truy cập cụ thể	2.2.102
107	Standard number and terms of availabitity area	Vùng số tiêu chuẩn và điều kiện lưu hành	2.2.41
108	Standard subdivision	Tiểu phân mục chung	2.2.63
109	Statement of responsibility	Thông tin trách nhiệm	2.2.34
110	Structural metadata	Siêu dữ liệu cấu trúc	2.2.91
111	Subdivision	Tiểu phân mục	2.2.62
112	Subject annotation	Chú giải chủ đề	2.2.68
113	Subject cataloguing	Biên mục chủ đề	2.2.43
114	Subject heading	Tiêu đề chủ đề	2.2.69
115	Subject of document	Chủ đề tài liệu	2.2.66
116	Synthetic classification system	Hệ thống phân loại tổng hợp	2.2.52
117	Title and statement of responsibility area	Vùng nhan đề và thông tin trách nhiệm	2.2.30
118	Unknown authorship	Tác giả khuyết danh	2.2.8
119	Variable field	Trường biến đổi	2.2.96
120	Vocabulary control	Kiểm soát từ vựng	2.2.77
121	Work	Tác phẩm	2.2.84

 

THƯ MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO

[1] Anglo – American cataloguing rules. – 2nd ed., 1988 revision.

[2] America library Association. ALA Glossary of Library and lnformation Science. – 1st ed. – Tucson: Galen Press, 1994.

[3] Bộ quy tắc mô tả Anh – Mỹ (AACR 2). Phần thuật ngữ.

[4] Cataloging rules by Martha M. Yee.

[5] Dewey Decimal Classification (ODC).

[6] Information and documentation – The MARC 21 format for bibliographic data.

[7] International Standard Bibliographic Description for Serials/Approved by the Standing Committees of the IFLA Section on Cataloguing and the IFLA Section on Serial Publications (IFLA – International Federation of Library Associations).

[8] Lavoie, Brian F. “Metadata for Digital Preservation”/Brian F. Lavoie//OCLC Newsletter. – 2001. – September-October (OCLC – Online Computer Library Center).

[9] Library of Congress Subject Headings (LCSH).

[10] Multilingual Dictionary of Cataloguing Terms and Concepts/MulDiCat Working Group. – IFLA, 2012.

[11] Online Computer Library Center (OCLC). Glossary.

[12] Reitz, Joan M. DLIS: Dictionary of Library and Information Science. – Westport : Libraries unlimited, 2004.

[13] Reitz, Joan M. ODLIS: Online Dictionary of Library and Information Science.

[14] Taylor, Arlene G. Introduction to cataloging and classification. – 10^th ed. – Englewood: Libraries Unlimited INC, 2006.

[15] Từ điển giải nghĩa thư viện học và tin học Anh – Việt = English – Vietnamese ALA Glossary of Library and lnformation Science/Lâm Vĩnh Thế, Phạm Thị Lệ Hương, Nguyễn Thị Nga dịch. – Tucson : Galen Press.Ltd, USA.

[16] Wortman, William A. Collection management: background and principles. – Chicago.

 

MỤC LỤC

Lời nói đầu

Lời giới thiệu

1. Phạm vi áp dụng

2. Thuật ngữ và định nghĩa

2.1. Hoạt động bổ sung

2.2. Hoạt động biên mục

Mục lục tra cứu thuật ngữ Việt – Anh

Mục lục tra cứu thuật ngữ Anh – Việt

Thư mục tài liệu tham khảo