TIÊU CHUẨN QUỐC GIA TCVN 6522:2008 VỀ THÉP TẤM KẾT CẤU CÁN NÓNG

TIÊU CHUẨN QUỐC GIA

TCVN 6522 : 2008

ISO 4995 : 2001

THÉP TẤM KẾT CẤU CÁN NÓNG

Hot rolled steel sheet of structural quality

Lời nói đầu

TCVN 6522 : 2008 thay thế cho TCVN 6522 : 1999 (ISO 4995 : 1993).

TCVN 6522 : 2008 hoàn toàn tương đương ISO 4995 : 2001.

TCVN 6522 : 2008 do Ban kỹ thuật tiêu chuẩn TCVN/TC 17 Thép biên soạn, Tổng cục Tiêu chuẩn Đo lường Chất lượng đề nghị, Bộ Khoa học và Công nghệ công bố.

TCVN 6522 : 2008

THÉP TẤM KẾT CẤU CÁN NÓNG

Hot rolled steel sheet of structural quality

1. Phạm vi áp dụng

1.1. Tiêu chuẩn này áp dụng cho thép tấm kết cấu cán nóng không sử dụng các nguyên tố hợp kim lượng với các mác và cấp thép được liệt kê trong các Bảng 1 và Bảng 2. Sản phẩm được sử dụng ở các kết cấu có yêu cầu về cơ tính thích hợp. Yêu cầu về cơ tính thường được sử dụng trong điều kiện giao hàng và sản phẩm được dùng cho các kết cấu lắp ghép bằng bulông, đinh tán hoặc các kết cấu hàn. Sản phẩm này được cán trên máy cán băng rộng chứ không phải trên máy cán tấm dầy.

1.2. Sản phẩm này thường được chế tạo ở dạng cuộn và tấm với chiều dầy từ 1,6 mm đến 6 mm chiều rộng từ 600 mm trở lên.

1.3. Thép tấm cán nóng có chiều rộng nhỏ hơn 600 mm có thể được cắt ra từ thép tấm rộng và cũng được xem là thép tấm.

CHÚ THÍCH Thép tấm cán nóng có chiều dầy nhỏ hơn 3 mm thường được gọi là “thép lá”. Thép tấm cán nóng chiều dầy lớn hơn và bằng 3 mm thường được gọi là “thép tấm”.

1.4. Tiêu chuẩn này không áp dụng cho thép dùng để chế tạo nồi hơi hoặc bình chịu áp lực hoặc thép có chất lượng thương mại hoặc chất lượng dập vuốt (theo ISO 3573^[1]) hoặc thép được cán lại thành … sản phẩm cán nguội, hoặc thép chịu sự biến đổi của thời tiết có độ bền chống ăn mòn cao trong khí quyển.

2. Tài liệu viện dẫn

Các tài liệu dưới đây là rất cần thiết đối với việc áp dụng tiêu chuẩn này. Đối với tài liệu có ghi năm công bố, áp dụng phiên bản được nêu. Đối với tài liệu không có năm công bố, áp dụng phiên bản mới nhất (kể cả các sửa đổi).

TCVN 197 : 2002 (ISO 6892: 1998) Vật liệu kim loại – Thử kéo ở nhiệt độ môi trường.

3. Thuật ngữ và định nghĩa

Tiêu chuẩn này áp dụng các thuật ngữ và định nghĩa sau.

3.1. Nguyên tố hợp kim vi lượng (microalloying elements)

Các nguyên tố như niobi, vanađi, titan v…v… được đưa vào riêng biệt từng nguyên tố một hoặc kết hợp với nhau để đạt được các mức độ bền cao hơn, cùng với tính tạo hình, tính hàn và độ dai tốt hơn so với thép không hợp kim được sản xuất với các mức độ bền tương đương.

3.2. Thép tấm cán nóng (hot rolled steel sheet)

Sản phẩm thu được bằng cách cán phôi thép đã được nung qua máy cán thép băng rộng loại liên tục hoặc đảo chiều đến chiều dầy tấm yêu cầu.

CHÚ THÍCH Bề mặt của sản phẩm được phủ một lớp oxit hoặc vẩy cán do quá trình cán nóng tạo ra.

3.3. Thép tấm cán nóng được làm sạch (hot-rolled descaled steel sheet)

Thép tấm cán nóng đã được làm sạch màng oxit hoặc lớp vảy cán thường là bằng cách tẩy rửa trong dung dịch axít.

CHÚ THÍCH Có thể thực hiện việc làm sạch bằng phương pháp cơ học như phun hạt (bi). Các tính chất của thép có thể bị thay đổi chút ít do làm sạch.

3.4. Mép cán (mill edge)

Mép biên của tấm được hình thành trong quá trình cán nóng.

CHÚ THÍCH Mép cán có những đường khuyết tật như mép bị nứt, bị xé rách hoặc bị lẹm mỏng.

3.5. Mép xén (sheared edge)

Mép thông thường nhận được bằng cách cắt, xẻ hoặc xén mép sản phẩm cán.

CHÚ THÍCH Việc xén mép không được tạo ra ba via dọc.

4. Điều kiện sản xuất

4.1. Luyện thép

Nếu không có thỏa thuận nào khác giữa các bên có liên quan, công nghệ luyện thép và sản xuất thép tấm cán nóng do nhà sản xuất lựa chọn. Nếu có yêu cầu thì nhà sản xuất phải thông báo cho khách hàng về công nghệ luyện thép đã được sử dụng.

4.2. Thành phần hóa học

Thành phần hóa học (phân tích mẻ nấu) phải phù hợp với các yêu cầu quy định trong Bảng 1 và Bảng 2.

4.3. Phân tích hóa học

4.3.1. Phân tích mẻ nấu

Nhà sản xuất phải phân tích từng mẻ nấu thép để xác định tỷ lệ phần trăm của tất cả các nguyên tố được liệt kê trong Bảng 1 và Bảng 2. Theo yêu cầu, việc phân tích này phải được báo cáo cho khách hàng hoặc đại diện của khách hàng.

4.3.2. Phân tích sản phẩm

Khách hàng có thể phân tích sản phẩm để kiểm tra sự phân tích đã quy định của sản phẩm và phải quan tâm đến tất cả sự không đồng nhất thông thường. Các thép không lặng (như thép sôi hoặc thép nửa lặng) không thích hợp về mặt công nghệ cho phân tích sản phẩm. Đối với thép lặng thì phương pháp lấy mẫu và các giới hạn sai lệch phải được thỏa thuận giữa các bên có liên quan tại thời điểm hàng.

4.4. Tính hàn

Thép tấm kết cấu cán nóng thường thích hợp cho hàn nếu lựa chọn điều kiện hàn phù hợp. Đối với thép chưa được làm sạch bề mặt thì phải làm sạch vẩy cán hoặc màng oxit tùy thuộc vào phương pháp hàn. Do hàm lượng các bon vượt quá 0,15 % nên hàn điểm trở nên khó khăn hơn.

4.5. Ứng dụng

Thép tấm cán nóng được nhận dạng để chế tạo bằng tên gọi của chi tiết hoặc lĩnh vực sử dụng, nhận dạng chính xác đối với chi tiết có thể bao gồm kiểm tra xem xét bằng mắt, các ảnh in hoặc … mô tả hoặc kết hợp của các hình thức này.

Bảng 1 – Thành phần hóa học (phân tích mẻ nấu)

Hàm lượng tính bằng phần trăm theo khối lượng

Bảng 2 – Giới hạn của các nguyên tố hóa học bổ sung ^a

Hàm lượng tính bằng phần trăm theo khối lượng

4.6. Cơ tính

Tại thời điểm giao hàng, cơ tính của thép phải phù hợp với Bảng 3 khi được xác định trên các mẫu theo các yêu cầu của Điều 7.

CHÚ THÍCH Có thể quy định R_eH hoặc R_eL nhưng không quy định cả hai.

4.7. Tình trạng bề mặt

Màng oxit hoặc vẩy cán trên bề mặt thép tấm cán nóng được phân biệt tùy thuộc vào sự khác nhau chiều dầy độ bám dính và màu sắc của chúng. Làm sạch màng oxit hoặc vẩy cán bằng tẩy rửa hoặc phun hạt có thể làm lộ ra các khuyết tật bề mặt không nhìn thấy trước nguyên công này.

4.8. Bôi dầu

Để ngăn ngừa gỉ, thường bôi một lớp dầu lên bề mặt của thép tấm cán nóng đã được làm sạch, nhưng có thể không bôi dầu nếu có yêu cầu. Dầu không được sử dụng như để tạo ra lớp bôi trơn và phải được tẩy sạch dễ dàng bằng các hóa chất tẩy dầu mỡ. Khi được yêu cầu, nhà sản xuất phải hỏi ý kiến khách hàng về loại dầu được sử dụng.

Bảng 3 – Cơ tính

5. Dung sai kích thước

5.1. Dung sai kích thước áp dụng cho thép tấm kết cấu cán nóng phải phù hợp với các Bảng 4 đến Bảng 12.

5.2. Dung sai chiều dầy hạn chế được cho trong Bảng 5.

Bảng 4 – Dung sai chiều dầy danh nghĩa đối với thép tấm cán nóng (bao gồm cả thép tấm đã được làm sạch) dạng cuộn và tấm cắt

Giá trị tính bằng milimét

6. Lấy mẫu

Từ mỗi lô thép tấm được giao hàng lấy một mẫu đại diện để thử kéo theo yêu cầu trong Bảng 3. Một lô gồm tối đa 50 tấn thép tấm thuộc cùng một mác và cùng một cấp được cán tới cùng một chiều dầy điều kiện cán.

7. Thử cơ tính

Thử kéo phải tiến hành phù hợp với TCVN 197. Các mẫu thử ngang qua tấm thép phải được lấy ở phía giữa tâm và cạnh (mép) của thép tấm.

Bảng 5 – Dung sai chiều dầy nghiêm ngặt đối với thép tấm cán nóng (bao gồm cả thép tấm đã được làm sạch) dạng cuộn và tấm cắt

Giá trị tính bằng milimét

Bảng 6 – Dung sai chiều rộng đối với thép tấm cán nóng dạng cuộn và tấm cắt (bao gồm cả thép tấm đã được làm sạch)

Giá trị tính bằng milimét

Bảng 7 – Dung sai chiều rộng đối với thép tấm cán nóng dạng cuộn và tấm cắt (bao gồm cả thép tấm đã được làm sạch) có mép được cắt và chưa được sửa vuông lại

Giá trị tính bằng milimét

Bảng 8 – Dung sai chiều dài đối với thép tấm cán nóng dạng tấm cắt cả thép tấm đã được làm sạch) và chưa được sửa vuông lại

Giá trị tính bằng milimét

Bảng 9 – Dung sai độ cong vênh mép đối với cuộn và tấm thép tấm  (bao gồm cả thép tấm đã được làm sạch) chưa được sửa vuông lại

CHÚ DẪN

1. Độ cong vênh của mép

2. Mép bên (cạnh lõm)

3. Thước thẳng

Hình 1 – Đo độ cong vênh mép

Bảng 10 – Dung sai độ vuông góc đối với thép tấm cán nóng dạng tấm cắt (bao gồm cả thép tấm đã được làm sạch) chưa được sửa vuông lại

CHÚ DẪN

1. Độ vuông góc

2. Thước thẳng

3. Cạnh bên

Hình 2 – Đo độ vuông góc

Bảng 11 – Dung sai độ vuông góc đối với thép tấm (bao gồm cả thép tấm đã được làm sạch) được sửa vuông lại

Giá trị tính bằng milimét

Bảng 12 – Dung sai độ phẳng tiêu chuẩn đối với thép dạng tấm cắt (bao gồm cả thép tấm đã được làm sạch)

Giá trị tính bằng milimét

CHÚ DẪN

1. Sai lệch lớn nhất về độ phẳng

Hình 3 – Đo độ phẳng

8. Thử lại

8.1. Yêu cầu chung

Nếu một thử nghiệm không đạt được kết quả quy định thì phải tiến hành hai thử nghiệm nữa đối với các mẫu thử được lấy ngẫu nhiên từ cùng một lô. Cả hai thử nghiệm phải phù hợp với các yêu cầu của tiêu chuẩn này nếu không lô sẽ bị loại bỏ.

8.2. Gia công mẫu và khuyết tật

Nếu bất kỳ mẫu thử nào có khuyết tật trong gia công hoặc có vết nứt phát triển thì phải được loại bỏ thay thế bằng mẫu thử khác.

8.3. Độ giãn dài

Nếu độ giãn dài tương đối của bất kỳ mẫu thử nào nhỏ hơn giá trị quy định trong Bảng 3 và nếu một phần nào đó của vết đứt gãy nằm ngoài nửa giữa của chiều dài đo của mẫu như đã được đánh dấu trước khi thử thì phép thử phải bị loại bỏ và tiến hành thử lại.

9. Chấp nhận lại

9.1. Nhà sản xuất có thể xin chấp nhận lại các sản phẩm đã bị loại bỏ trong lần kiểm tra trước không đạt chất lượng yêu cầu, sau khi đã được xử lý thích hợp (lựa chọn lại, nhiệt luyện) và phải thông báo cho khách hàng nếu có yêu cầu. Trong trường hợp này các phép thử phải được tiến hành như đối với một lô mới.

9.2. Nhà sản xuất có quyền đưa các sản phẩm đã bị loại bỏ đi kiểm tra tiếp để xác định khả năng phù hợp với các yêu cầu của loại thép hoặc cấp thép khác.

10. Chất lượng bề mặt

Trạng thái bề mặt phải có chất lượng thường đạt được ở sản phẩm cán nóng hoặc sản phẩm cán nóng đã được làm sạch bề mặt.

Thép tấm cắt theo chiều dài không được có sự tách lớp, vết nứt bề mặt và các khuyết tật khác có … cho sản phẩm cuối cùng hoặc quá trình gia công tiếp theo.

Trong quá trình giao hàng ở dạng cuộn, nhà sản xuất không có điều kiện phát hiện hoặc loại bỏ các phần có khuyết tật thì chúng có thể được loại bỏ khi cắt sản phẩm theo chiều dài.

11. Kiểm tra và chấp nhận

11.1. Thường thì không yêu cầu đối với các sản phẩm được nêu trong tiêu chuẩn này, nhưng khi khách hàng quy định việc kiểm tra và thử nghiệm để chấp nhận phải được tiến hành trước khi xuất xưởng để bốc xếp lên tàu thì nhà sản xuất phải cung cấp cho nhân viên kiểm tra của khách hàng tất cả các phương tiện cần thiết để xác định rằng thép được cung cấp phù hợp với tiêu chuẩn này.

11.2. Thép được thông báo là có khuyết tật sau khi đến xưởng của người sử dụng phải được để riêng cho dễ nhận dạng một cách chính xác và được bảo quản thích hợp. Nhà cung cấp phải được thông báo để có thể thẩm tra lại.

12. Kích thước cuộn

Khi thép tấm cán nóng được đặt hàng ở dạng cuộn thì phải quy định đường kính trong nhỏ nhất hoặc phạm vi đường kính trong chấp nhận được (I.D.). Ngoài ra phải quy định đường kính ngoài lớn nhất (O.D.) và khối lượng nhất có thể chấp nhận được của cuộn.

13. Ghi nhãn

Nếu không có quy định khác, các thông tin tối thiểu sau đây để nhận dạng thép phải được ghi rõ ràng dễ đọc trên đỉnh của mỗi bó hoặc trên tấm nhãn gắn vào mỗi cuộn hoặc mỗi khối hàng bốc xếp lên …

a) tên nhà sản xuất hoặc nhãn hiệu của nhà sản xuất;

b) số hiệu của tiêu chuẩn này, TCVN 6522: 2008;

c) ký hiệu mác và cấp thép;

d) số của đơn hàng;

e) kích thước sản phẩm;

f) số của lô hàng

g) khối lượng.

14. Thông tin do khách hàng cung cấp

Để quy định đầy đủ các yêu cầu theo tiêu chuẩn này thì các yêu cầu của khách hàng và đơn hàng phải bao gồm các thông tin sau:

a) số hiệu của tiêu chuẩn này, TCVN 6522: 2008;

b) tên, chất lượng, mác và cấp của vật liệu (ví dụ, tấm thép cán nóng, chất lượng kết cấu, mác HR 235, … D);

c) kích thước sản phẩm và số lượng yêu cầu;

d) ứng dụng (tên của bộ phận), nếu có thể (xem 4.5);

e) có yêu cầu tẩy rửa hoặc làm sạch bề mặt bằng phun hạt hoặc phun bi (xem 3.3) hay không; vật liệu theo quy định sẽ được bôi dầu trừ khi được đặt hàng không bôi dầu (xem 4.8);

f) loại mép của vật liệu (xem 3.4 và 3.5);

g) có yêu cầu xén các đầu mút hay không;

h) báo cáo về cơ tính và / hoặc phân tích mẻ nấu, nếu yêu cầu (xem 4.3.1 và 4.6);

i) giới hạn về khối lượng và kích thước của từng cuộn và bó tùy theo ứng dụng (Điều 12);

j) kiểm tra và thử để chấp nhận trước khi xuất xưởng và bốc xếp hàng lên tàu nếu được yêu cầu (xem 11.1);

k) quy định R_eH hoặc R_eL (xem chú thích cho 4.6).

VÍ DỤ Mô tả một đơn hàng tiêu biểu như sau:

TCVN 6522, thép tấm kết cấu cán nóng, loại HR 235, cấp D, 3 x 1200 x 2440 mm, 40000 kg, để cấu tạo chi tiết số 2345, vì chống mái, mép cán, kèm theo báo cáo về cơ tính, khối lượng tối đa một bó 4000 kg.

Thư mục tài liệu tham khảo

[1] ISO 3573 Hot- rolled carbon steel of cammercial and drawing qualities (Thép các bon cán nóng chất lượng thương mại và chất lượng dập vuốt).