TIÊU CHUẨN QUỐC GIA TCVN 7587:2007 VỀ THÔNG TIN VÀ TƯ LIỆU – TÊN VÀ MÃ ĐỊA DANH VIỆT NAM DÙNG TRONG LƯU TRỮ VÀ TRAO ĐỔI THÔNG TIN KHOA HỌC VÀ CÔNG NGHỆ

TCVN 7587:2007

THÔNG TIN VÀ TƯ LIỆU – TÊN VÀ MÃ ĐỊA DANH VIỆT NAM DÙNG TRONG LƯU TRỮ VÀ TRAO ĐỔI THÔNG TIN KHOA HỌC VÀ CÔNG NGHỆ

Information and documentation – Vietnamese geographical names and codes used in scientific and technological information storage and exchange

Lời nói đầu

TCVN 7587:2007 do Ban kỹ thuật tiêu chuẩn TCVN/TC 46 Thông tin và tư liệu biên soạn, Tổng cục Tiêu chuẩn Đo lường Chất lượng đề nghị, Bộ Khoa học và Công nghệ công bố.

THÔNG TIN VÀ TƯ LIỆU – TÊN VÀ MÃ ĐỊA DANH VIỆT NAM DÙNG TRONG LƯU TRỮ VÀ TRAO ĐỔI THÔNG TIN KHOA HỌC VÀ CÔNG NGHỆ

Information and documentation – Vietnamese geographical names and codes used in scientific and technological information storage and exchange.

1. Phạm vi áp dụng

Tiêu chuẩn này quy định các yêu cầu và quy tắc viết địa danh Việt Nam (bao gồm địa danh hành chính và phi hành chính) và mã các tỉnh/thành phố trực thuộc trung ương dùng trong lưu trữ và trao đổi thông tin khoa học và công nghệ.

Tiêu chuẩn này áp dụng cho các tài liệu thông tin khoa học và công nghệ.

2. Thuật ngữ

Trong tiêu chuẩn này áp dụng các thuật ngữ được định nghĩa hoặc giải thích như sau.

2.1. Địa danh (Geographical name)

Danh từ riêng chỉ tên gọi các khu vực địa lý tự nhiên, các điểm quần cư như tỉnh, thành phố, thị trấn, làng mạc hoặc địa vật như núi non, sông, hồ, biển, đại dương …

2.2. Địa danh hành chính (Administrative place name)

Tên chỉ các điểm quần cư theo đơn vị hành chính.

2.3. Địa danh phi hành chính (Non-Administrative place name)

Các địa danh không thuộc phạm vi hành chính.

VÍ DỤ: Biển, vịnh, sông, hồ, đảo …

2.4. Âm tiết (Syllable)

Đơn vị âm tự nhiên nhỏ nhất trong ngôn ngữ.

2.5. Nguyên âm (Vowel)

Những chữ dùng để viết các nguyên âm.

Trong tiếng Việt có các nguyên âm: a, ă, â, e, ê, i, o, ô, ơ, u, ư, y.

2.6. Nguyên âm có dấu phụ (Vowel mark)

Những nguyên âm có dấu móc hoặc dấu mũ

Trong tiếng Việt có các nguyên âm có dấu phụ: ă, â, ê, ô, ơ, ư.

2.7. Phụ âm (Consonant)

Những chữ dùng để viết các phụ âm.

Trong tiếng Việt có các phụ âm: b, c, d, đ, g, h, k, l, m, n, p, q, r, s, t, v, x.

2.8. Tổ hợp phụ âm (Co-op group consonant)

Tổ hợp có từ hai phụ âm.

Trong tiếng Việt có các tổ hợp phụ âm: ch, gh, kh, ng, ngh, nh, ph, th, tr, gi, qu.

3. Quy định chung

3.1. Cách viết địa danh Việt Nam gồm hai hình thức: viết đầy đủ và mã hóa.

3.2. Viết địa danh phải tuân theo những quy định được chấp nhận chính thức nhất, đảm bảo chính xác địa danh. VÍ DỤ Theo Quyết định thành lập, con dấu hành chính v.v…

3.3. Viết địa danh phải đảm bảo thống nhất trong cách viết, quy tắc chính tả và đáp ứng các yêu cầu của tiếng Việt hiện đại.

3.4. Viết địa danh không phá vỡ các tiêu chuẩn và quy tắc xử lý, lưu trữ thông tin hiện hành.

3.5. Mã cung cấp cho mỗi địa danh là duy nhất và không thay đổi cho đến khi địa danh đó đổi tên.

4. Yêu cầu khi viết đầy đủ

4.1. Cách viết địa danh hành chính

CHÚ THÍCH: Danh mục địa danh hành chính Việt Nam, xem Phụ lục A.

4.1.1. Cấu trúc

Cấu trúc địa danh hành chính Việt Nam gồm hai phần

– Phần tên chung: chỉ điểm quần cư (VÍ DỤ: thành phố; tỉnh v.v…).

– Phần tên riêng.

4.1.2. Cách viết

– Với tên đơn vị hành chính cấp tỉnh/thành phố trực thuộc trung ương, không viết các từ chỉ điểm quần cư (danh từ chỉ tên chung) như thành phố, tỉnh trước địa danh, trừ khi có quy định ngoại lệ.

– Với tên đơn vị hành chính cấp dưới tỉnh/thành phố trực thuộc trung ương, viết các từ chỉ điểm quần cư (danh từ chỉ tên chung) như thành phố, thị xã, quận, huyện v.v… trước địa danh, trừ khi có quy định ngoại lệ.

CHÚ THÍCH: Viết tắt thành phố là TP, còn các từ chỉ điểm quần cư khác (thị xã, huyện …) viết đầy đủ.

– Viết hoa chữ cái đầu của mỗi âm tiết tạo thành danh từ tên riêng và chữ cái đầu của âm tiết tạo thành danh từ tên chung.

4.2. Cách viết địa danh phi hành chính

CHÚ THÍCH: Danh mục địa danh phi hành chính Việt Nam, xem Phụ lục B.

4.2.1. Cấu trúc

Cấu trúc của địa danh phi hành chính gồm hai phần

– Phần tên chung: chỉ loại địa danh (ví dụ: sông, núi, biển v.v…)

– Phần tên riêng.

4.2.2. Cách viết

4.2.2.1. Địa danh có chứa tên riêng: Viết hoa chữ cái đầu của âm đầu tiên tạo thành tên chung và của tất cả các âm tạo thành tên riêng, trừ khi có quy định ngoại lệ. Ví dụ: Sông Hàn; Núi Bài Thơ; Biển Đông.

4.2.2.2. Địa danh chỉ vùng miền, khu vực gồm từ chỉ hướng kết hợp với từ chỉ hướng khác hoặc với một danh từ chung chỉ vùng miền hoặc một khu vực nhất định: Viết hoa chữ đầu của tất cả các âm tiết tạo thành địa danh.

VÍ DỤ: Tây Bắc; Nam Bộ; Bắc Trung Bộ.

5. Yêu cầu khi viết mã

CHÚ THÍCH Mã địa danh các tỉnh/thành phố trực thuộc trung ương, xem Phụ lục C.

5.1. Bộ ký tự viết mã địa danh: sử dụng 22 chữ cái tiếng Việt bao gồm A, B, C, D, E, G, H, I, K, L, M, N, O, P, Q, R, S, T, U, V, X, Y.

5.2. Độ dài: 3 ký tự.

5.3. Cách viết: Ba chữ cái ở dạng in hoa.

Mã được xây dựng trên cơ sở viết tắt hai chữ cái đầu của các âm tiết đầu và chữ cái cuối cùng của âm tiết cuối, trừ khi có quy định ngoại lệ.

6. Các quy định khác về chính tả tiếng Việt

6.1. Quy tắc đặt dấu thanh

– Khi âm tiết có một nguyên âm, đánh dấu vào nguyên âm đó

VÍ DỤ Đà Nẵng; Hồ Kẻ Gỗ; Sông Thạch Hãn

– Khi âm tiết có từ hai nguyên âm trở lên, đánh dấu ở nguyên âm đầu tiên trong trường hợp cả hai nguyên âm đều không có dấu phụ hoặc ở nguyên âm có dấu phụ, trừ khi có quy định ngoại lệ

VÍ DỤ Buôn Ma Thuột; Quận Phú Nhuận v.v…

– Trường hợp ngoại lệ: ươ thì đánh dấu ở chữ ơ

VÍ DỤ Huyện Đan Phượng; Huyện Mường Khương v.v…

6.2. Quy tắc sử dụng chữ i và y

– Dùng chữ i thay cho y ở cuối âm tiết mở.

VÍ DỤ: Trung Kì

– Trường hợp ngoại lệ: viết y theo tên riêng.

VÍ DỤ Sông Ba Kỳ; Đảo Lý Sơn v.v…

6.3. Dấu gạch ngang

– Chỉ sử dụng dấu gạch ngang trong các địa danh theo các văn bản quy định chính thức.

– Không để khoảng trống trước và sau dấu gạch ngang. Ví dụ Bà Rịa-Vũng Tàu; Thừa Thiên – Huế

6.4. Địa danh của các vùng dân tộc thiểu số Việt Nam

6.4.1. Với địa danh các vùng dân tộc thiểu số Việt Nam, viết theo tiếng Việt trừ khi có quy định ngoại lệ Ngoài bảng chữ cái tiếng Việt 29 chữ, có thể sử dụng thêm ba chữ cái thường gặp J, F, Z và dấu phụ nếu cần.

6.4.2. Viết hoa chữ đầu của các âm tiết tạo nên địa danh, không có dấu gạch ngang.

VÍ DỤ Núi Phăng Xi Păng, Huyện Krông Bông v.v…

6.4.3. Trường hợp địa danh có dấu phụ

– Viết hoa các chữ cái trước và sau dấu phụ.

– Không để khoảng trống trước và sau dấu phụ.

VÍ DỤ Huyện cư M’Gar, Huyện M’Đrắk, Huyện Ea H’Leo.

6.5. Viết chữ số

– Dùng chữ số Ả Rập để ghi số có trong địa danh.

VÍ DỤ Quận 5; Quận 12 v.v…

Phụ lục A
(tham khảo)

Địa danh hành chính Việt Nam

Phụ lục B
(tham khảo)

Địa danh phi hành chính Việt Nam

Phụ lục C
(tham khảo)

Mã tỉnh/thành phố Việt Nam