TIÊU CHUẨN QUỐC GIA TCVN 7691:2007 (ISO 4703 : 2001) VỀ ĐIỀU KIỆN KIỂM MÁY MÀI PHẲNG CÓ HAI TRỤ – MÁY MÀI CÓ BĂNG TRƯỢT – KIỂM ĐỘ CHÍNH XÁC

Số tham chiếu

Tiếng Việt

Tiếng Anh

1

2

3

4

5

6

7

8

9

10

11

12

Kiểm độ thẳng chuyển động dọc của bàn máy (trục X):

G1

b) Trong mặt phẳng nằm ngang ZX (EZX);

a) và b)

0,02 đối với chiều dài đo đến 2 000

Đối với chiều dài lớn hơn 2 000 thì cứ mỗi chiều dài của bàn tăng thêm đến

1 000mm thi cộng thêm 0,01mm so với dung sai trước

Dung sai lớn nhất: 0,10

Dung sai cục bộ: 0,01 cho bất kỳ chiều dài đo 1 000

Với X=…….

a)

b)

Dụng cụ quang học

Các chi tiết quang học được lắp trên đầu mài để giảm tác động của bàn không cứng vững. Giá đỡ của thanh xà ngang tĩnh phải được đặt cùng một khoảng cách như giá đỡ của phôi gia công.

Khi lắp đặt ống ngắm phải quan tâm đến độ mềm dẻo của bàn.

a) Trong mặt phẳng dọc ZX (EBX: bước);

b) Trong mặt phẳng ngang YZ (EAX: lăn).

a) Nivô chuẩn

Với X =…….

a)

b)

Nivô chính xác hoặc phương pháp đo quang học

Nivô hoặc dụng cụ phải được đặt trên bộ phận chuyển động

a) (EBX: bước); theo chiều trục X;

b) ( EAX: lăn) ; theo chiều trục Y.

Khi chuyển động của trục X gây nên dịch chuyển góc của cả đầu trục chính và bàn kẹp phôi, phải tiến hành đo hai sai lệch góc và xác định điều này.

Nivô chuẩn khi sử dụng phải được đặt trên bàn kẹp phôi, và được đặt tại khoảng giữa của phạm vi dịch chuyển.

Phép đo phải được tiến hành ít nhất ở năm vị trí có khoảng cách bằng nhau với một khoảng cách lớn nhất là 1 000 dọc theo khoảng chạy trong cả hai chiều chuyển động.

Hiệu giữa số chỉ lớn nhất và số chỉ nhỏ nhất của hai chiều không được lớn hơn dung sai.

Phép đo phải được lặp lại với nivô được đặt tại hai đầu mút (cách các cạnh trong khoảng 500mm) và tại vị trí giữa bàn.

a) Trong mặt phẳng XY (mặt phẳng nằm ngang) (EXY);

b) Trong mặt phẳng YZ (mặt phẳng thẳng đứng) (EZY).

Đối với a) và b)

0,02 đối với chiều dài đo ≤ 1 000

Đối với chiều dài lớn hơn 1 000 thì cứ mỗi chiều dài của bàn tăng thêm đến 1 000mm, cộng thêm 0,01mm so với dung sai trước đó

Dung sai lớn nhất: 0,04

Dung sai cục bộ: 0,01 cho bất kỳ chiều dài đo 500

Với Y =…….

a)

b)

Thước thẳng, đồng hồ so và căn mẫu hoặc dụng cụ quang học

Cố định xà ngang động tại giữa chiều cao và đặt bàn tại giữa khoảng chạy.

Đặt thước thẳng lên trên bàn, song song 1) với chiều chuyển động trục Y của đầu mài, với a) nằm ngang và b) thẳng đứng.

Cố định giá đỡ đồng hồ so trên đầu mài để sao cho mũi dò của đồng hồ so tiếp xúc vuông góc với bề mặt của thước thẳng.

Dịch chuyển đầu mài theo chiều Y suốt chiều dài đo 2) và ghi số chỉ của đồng hồ so.

Kiểm sai lệch góc dịch chuyển theo trục Y của chuyển động đầu mài trên xà ngang động (trục Y)

b) Trong mặt phẳng ZX (EBY : lăn)

a) nivô chuẩn

a) và b)

0,04/1000

Dung sai vị trí: 0,02/1000

( hoặc 20mrad hoặc 4”) với mọi chiều dài đo 250

a)

b)

Ni vô chính xác hoặc dụng cụ quang học.

Một nivô phải đặt trên bộ phận chuyển động.

a) (EAY : bước) theo chiều trục Y;

b) (EBY : lăn) theo chiều trục X.

Khi chuyển động của trục Y gây nên dịch chuyển góc của cả đầu trục chính và bàn kẹp phôi, phải tiến hành đo hai sai lệch góc và xác định điều này.

Nivô chuẩn khi sử dụng phải được đặt trên bàn kẹp phôi, và được đặt tại khoảng giữa của phạm vi dịch chuyển.

Phép đo phải được tiến hành ít nhất ở năm vị trí có khoảng cách bằng nhau với một khoảng cách lớn nhất là 1000 dọc theo khoảng chạy trong cả hai chiều chuyển động

Hiệu giữa số chỉ lớn nhất và số chỉ nhỏ nhất của hai chiều không được lớn hơn dung sai.

Kiểm độ vuông góc giữa chuyển động dọc của bàn máy (trục X) và chuyển động đầu trượt của đầu mài trên xà ngang động (trục Y).

0,02 đối với chiều dài đo 500

Thước thẳng, ke vuông và đồng hồ so

Xà ngang động nằm ở mức thấp nhất của khoảng chạy và được khoá lại.

1) Cố định đồng hồ so/giá đỡ với đầu mài. Đặt thước thẳng lên trên bàn song song với chuyển động theo chiều trục X của bàn máy.

2) Đặt ke vuông ngược với thước thẳng. Đặt đồng hồ so ngược với ke vuông và di chuyển đầu mài theo chiều dài đo rồi đọc số chỉ của đồng hồ so.

3) Quay ke vuông 180⁰ và đặt đồng hồ so ngược lại với ke vuông và đo lặp lại bằng di chuyển đầu mài theo chiều dài đo, tiến hành như trong bước 2)

Xác định giá trị trung bình của sai lệch đo được trong bước 2) và bước 3) đó chính là sai lệch độ vuông góc giữa trục X và trục Y.

Nếu chiều rộng bàn lớn hơn1 000 thì phép kiểm phải lặp lại theo các vị trí khác nhau dọc theo chiều rộng bàn.

Kiểm sai lệch góc của chuyển động thẳng đứng của đầu mài (trục Z):

b) trong mặt phẳng YZ (EAZ).

a) Ni vô chuẩn

a) và b)

0,02/1 000 đối với dịch chuyển thẳng đứng ≤ 300

a)

b)

Dụng cụ đo góc giao thoa lade hoặc nivô chính xác

Một nivô được đặt trên đầu chuyển động, nivô chuẩn phải đặt vào giữa bàn và bàn phải nằm ở vị trí

giữa của khoảng chạy. Chiều của nivô phải là:

a) theo chiều trục X đối với phép đo EBZ;

b) theo chiều trục Y đối với phép đo EAZ;

Khi trục Z dịch chuyển gây ra dịch chuyển góc của cả đầu mài và bàn kẹp phôi, tiến hành đo sự khác nhau của hai sai lệch góc và xác định điều này.

Phép đo phải tiến hành ít nhất năm vị trí có khoảng cách bằng nhau dọc theo khoảng chạy với cả hai chiều chuyển động.

Hiệu giữa số chỉ lớn nhất và nhỏ nhất của đồng hồ so không được lớn hơn dung sai.

Kiểm độ vuông góc giữa chuyển động thẳng đứng của đầu mài (trục Z) và :

b) chuyển động bàn trượt của đầu mài trên xà ngang động (trục Y).

a) và b)

0,02 trên chiều dài đo 300

a)

b)

Ke vuông trụ, tấm kiểm, căn lá và đồng hồ so

Xà ngang động được khoá.

Đặt tấm kiểm tại vị trí giữa bàn và điều chỉnh bề mặt của nó song song với cả chuyển động trục X và trục Y. Đặt ke vuông trụ lên tấm kiểm.

Cố định đồng hồ so đối với đầu mài và đặt mũi dò của đồng hồ so ngược với ke vuông trụ theo chiều trục X và lấy số chỉ của đồng hồ tại a1 rồi di chuyển đầu mài đến a₂ và lấy số chỉ.

Xoay ke vuông trụ 180⁰ và lặp lại phép đo theo cùng một trình tự.

Xác định giá trị trung bình của sai lệch đo được. Sau đó kiểm theo chiều Y tại các vị trí b1 và b2.

Kiểm độ vuông góc giữa chuyển động thẳng đứng của xà ngang động (trục R) và:

G8

b) chuyển động bàn trượt của đầu mài trên xà ngang động (trục Y).

a) và b)

0,030 đối với chiều dài đo 500

a)

b)

Đồng hồ so, ke vuông trụ, tấm kiểm và căn lá

Đặt tấm kiểm vào giữa bàn và điều chỉnh bề mặt của nó song song đối với cả hai chuyển động theo chiều trục X và trục Y. Đặt ke vuông trụ lên trên tấm kiểm.

Cố định đồng hồ so đối với đầu mài và đặt mũi dò của đồng hồ so ngược lại với ke vuông trụ theo chiều trục X, lấy số chỉ tại a1 rồi di chuyển xà ngang động đến a2 và lấy số chỉ của đồng hồ. Trong suốt thời gian đo, khoá đầu mài đối với xà ngang động.

Quay ke vuông trụ 1800 và lặp lại phép đo theo cùng một trình tự. Xác định giá trị trung bình của sai lệch đo được.

Sau đó kiểm theo chiều Y tại các vị trí b1 và b2.

Phép kiểm này không cần thiết, khi không sử dụng xà ngang động để dịch chuyển bánh mài.

Kiểm độ nằm ngang của xà ngang động trong mặt phẳng YZ (đo góc R) (EAR):

G9

b) tại vị trí giữa;

c) tại vị trí cao nhất.

a Ni vô chuẩn

0,02/1 000 đối với dịch chuyển thẳng đứng ≤ 1 000

0,03/1 000 đối với < khoảng chạy thẳng đứng ≤ 2 000

a)

b)

Nivô chính xác

Nivô phải được đặt nằm ngang trên xà ngang động. Nivô chuẩn phải được đặt giữa bàn và bàn máy phải được đặt ở giữa phạm vi khoảng chạy.

Khi chuyển động của trục R gây ra sai lệch góc của cả xà ngang động và bàn kẹp phôi, phải tiến hành đo sự chênh lệch của hai sai lệch góc và phải ghi lại điều này.

Di chuyển xà ngang động đến a) vị trí thấp nhất, b) vị trí giữa, c) vị trí cao nhất tính đáy đến đỉnh và ghi số chỉ sai lệch góc.

Tải trọng chịu tác động của đầu mài phải được phân bố đối xứng. Xà ngang động được khoá tại mỗi vị trí.

Nếu có dụng cụ cân bằng xà ngang động thì có thể sử dụng để giảm sai lệch nằm trong phạm vi dung sai.

Kiểm độ song song giữa mặt phẳng nghiêng đầu mài và mặt phẳng YZ (đối với các đầu mài nghiêng)

c) Trục nghiêng

d) Điểm đo

c) Góc nghiêng a

Đối với đồng hồ so đặt cách 500 so với đường tâm nghiêng của đầu mài

– 0,02 với a ≤ 30⁰

– 0,03 với a > 30⁰

Ke vuông, tấm kiểm, căn lá và đồng hồ so

Xà ngang động được cố định tại giữa chiều cao, bàn trượt của đầu mài được cố định giữa khoảng chạy.

Đặt tấm kiểm thẳng đứng trên bàn sao cho bề mặt song song với cả chuyển động của trục Y và trục Z.

Cố định đồng hồ so với đầu mài sao cho mũi dò của đồng hồ đặt cách đường tâm nghiêng của đầu mài 500.

Đặt mũi dò của đường hồ so ngược lại với tấm kiểm theo chiều trục X, nghiêng đầu mài và đọc số chỉ của đồng hồ so.

Đối với chiều rộng bàn ≤ 1 600: 0,02 với chiều dài đo ≤ 2 000

Cộng thêm 0,005 vào dung sai với mỗi chiều dài đo tăng thêm đến1 000 đối với chiều dài > 2 000, Dung sai lớn nhất: 0,060

Đối với chiều rộng bàn > 1 600 0,02 với chiều dài đo ≤ 2 000

Cộng thêm 0,008 vào dung sai với mỗi chiều dài đo tăng thêm đến 1 000 đối với chiều dài > 2 000, Dung sai lớn nhất: 0,08

a)

b)

Thước thẳng và căn mẫu, nivô chính xác hoặc các dụng cụ khác

Bàn không khoá ở vị trí giữa khoảng chạy, có thể bỏ qua150 cuối của cả hai đầu mút bàn theo chiều dọc và 50 cuối của cả hai đầu mút bàn theo chiều ngang.

Đối với các bàn máy lớn, qui trình đo và qui trình tính toán để giảm bớt sai lệch như sau:

a) Một xà ngang tĩnh phải được đặt trên các điểm A và điểm B của hai giá đỡ. Nivô phải được đặt trên xà ngang động và phải chỉnh về 0.

b) Xà ngang tĩnh và giá đỡ chuẩn phải đổi chỗ sang điểm C và điểm D . Lấy số chỉ của đồng hồ.

c) Phải tiến hành đo độ thẳng của các đường ngang A1-B1, A2-B2, A_n-B_n

d) Đo độ thẳng của đường ngoài theo chiều dọc AC và BD.

e) Chiều cao của các cặp điểm A và D, B và C phải được lấy bằng nhau bằng cách tính toán. Chiều cao của điểm cuối của đường ngang phải trùng với điểm tương ứng trên đường dọc.

f) Nếu có thể, khoảng cách nhỏ nhất giữa hai mặt phẳng song song trong đó bao gồm bề mặt kiểm, phải được xác định.

Kiểm độ song song giữa rãnh chữ T giữa hoặc rãnh chữ T chuẩn và dịch chuyển dọc của bàn (trục X).

^a rãnh chữ T chuẩn

0,02 đối với chiều dài đo ≤ 5 000

0,03 đối với chiều dài đo > 5 000

Dung sai 0,01 đối với chiều dài đo 1 000

Đồng hồ so và đồ gá chuyên dùng

Nếu trục chính có thể khoá được thì đồng hồ so có thể lắp trên trục chính. Nếu không thể khoá trục chính được thì đồng hồ so phải được đặt gần trục chính.

Kiểm độ song song giữa bề mặt bàn và chuyển động dọc theo chiều trục X của bàn.

0,025 đối với chiều dài đo ≤ 2 000

Cộng thêm 0,013 vào dung sai với mỗi chiều dài đo tăng thêm 1 000 đối với chiều dài > 2 000,

Dung sai lớn nhất: 0,130

Đồng hồ so, thước thẳng và căn mẫu

Đồng hồ so phải được cố định trên đầu mài .

Mũi dò của đồng hồ so phải tiếp xúc thẳng góc với thước thẳng hoặc căn mẫu hoặc căn mẫu và sai lệch lớn nhất phải được ghi lại.

Phép đo phải được tiến hành tại giữa bàn và rất gần với hai cạnh ngoài.

Đồng hồ so phải được hiệu chỉnh lại trước mỗi lần đo .

Kiểm độ song song giữa bề mặt bàn và dịch chuyển ngang của đầu mài dọc theo trục Y.

0,025 đối với chiều dài đo ≤ 1 000

Cộng thêm 0,013 vào dung sai với mỗi chiều dài đo tăng thêm 1 000 đối với chiều dài > 1000,

Dung sai lớn nhất: 0,050

Đồng hồ so, thước thẳng và căn mẫu

Bàn máy ở giữa khoảng chạy.

Đồng hồ so phải được gắn trên đầu mài.

Mũi dò đồng hồ so phải được đặt ở điểm a1 trên thước thẳng (căn mẫu) và hiểu chỉnh lại trước khi đo.

Đầu mài phải được di chuyển theo chiều dài đo đến điểm a2 và sai lệch lớn nhất phải được ghi lại. Phép đo phải được tiến hành tại vị trí thấp nhất của xà ngang động.

Kiểm trục chính mài:

b) độ trượt chiều trục chu kỳ.

a) và b)

0,005

a)

b)

đồng hồ so

a) Mũi dò của đồng hồ so phải đặt vuông góc với bề mặt côn.

Ngoài ra đối với yêu cầu của TCVN 7011-1 phép đo phải được tiến hành ở mỗi đầu mút của mặt côn. Quay trục chính bằng tay hoặc bằng một xung lực ngắn của động cơ.

b) Mũi dò của đồng hồ so phải đặt trùng với đường tâm trục chính.

Cường độ, giá trị và chiều của lực F do nhà chế tạo/nhà cung cấp xác định. Khi sử dụng ổ lăn chịu tải trước thì không cần sử dụng lực F.

Quay trục chính bằng tay hoặc bằng một xung lực ngắn của động cơ.

Tiến hành toàn bộ phép kiểm đối với trục chính mài thẳng đứng và nằm ngang.

Kiểm độ vuông góc giữa đường tâm trục chính mài thẳng đứng và:

b) chuyển động của bàn trượt đầu mài trên xà ngang động (trục Y).

a) và b)

0,02 / 500¹⁾

¹⁾ Khoảng cách giữa hai điểm đo

a)

b)

Đồng hồ so có cần và thước thẳng hoặc tấm kiểm

a) Đặt thước thẳng thẳng đứng tại tâm của bàn song song với chuyển động của bàn. bàn được khoá tại giữa khoảng chạy.

Đưa xà ngang động vào giữa chiều cao và khoá lại. đưa đầu mài có vị trí thẳng đứng vào giữa khoảng chạy và khoá lại.

Giá đỡ cần có đồng hồ so được cố định đối với trục chính mài. Cho mũi dò của đồng hồ so tiếp xúc với thước thẳng và đọc số chỉ của đồng hồ. Quay trục chính 1800 và đọc số chỉ mới của đồng hồ.

b) Tiến hành kiểm cũng theo cùng một phương pháp với thước thẳng đặt song song với chuyển động của trục Y.

Kiểm độ vuông góc giữa đường tâm trục chính mài nằm ngang và:

G17

b) Chuyển động thẳng đứng của xà ngang động (trục Z).

a) và b)

0,012 / 300

Thước thẳng, ke vuông trụ và đồnghồ so

Khoá xà ngang động ở vị trí giữa.

a) Đầu mài nằm ngang đặt ở giữa khoảng chạy.

Đặt thước thẳng lên bàn song song với chuyển động của bàn theo chiều trục X. Gắn cần đồng hồ so đến trục chính mài.

Cho mũi dò của đồng hồ so tiếp xúc với mặt chuẩn của thước thẳng tại vị trí a1 và ghi số chỉ của đồng hồ so. Quay trục chính mài cho đến khi mũi dò tiếp xúc vào điểm a2.

b) Đặt ke vuông trên bàn song song với chuyển động của trục Z và kiểm bằng đồng hồ so tại vị trí b₁ và b₂.

Mài bề mặt 5; 7 hoặc 8 mẫu kiểm.

M1

– Trong trường hợp có 5 mẫu kiểm: một mẫu đặt ở giữa bàn; bốn mẫu đặt bốn góc bàn;

– Trường hợp có 7 hoặc 8 mẫu kiểm: phải theo thoả thuận.

Gia công:

– 5 mẫu kiểm đối với chiều dài bàn ≤ 5 000

– 7 hoặc 8 mẫu kiểm đối với chiều dài bàn > 5 000 vật liệu của mẫu kiểm : gang hoặc bằng thép

Toàn bộ các mẫu kiểm phải có cùng độ cứng và phải được cố định phù hợp trên bàn .

Kích thước của bề mặt được mài phải nhỏ đến mức có thể ; ví dụ mẫu kiểm hình vuông có cạnh 50x 50 mẫu kiểm trụ có đường kính f50

Phép kiểm được áp dụng

Dung sai

Dụng cụ đo

Quan sát và tham chiếu

TCVN 7011-1

Khoảng cách ≤1000 : 0,01

1000< khoảng cách ≤ 2000 : 0,02

2000< khoảng cách ≤ 3000 : 0,03 khoảng cách > 3000 : 0,04

Tắt máy và đặt đáy mẫu kiểm lên trên tấm kiểm, phải đo liên tiếp với dụng cụ đo phù hợp

Mài các bề mặt hẹp F₁, F₂ và F₃ đại diện cho đường hướng.

Lắp ba mẫu kiểm tại giữa bàn theo chiều dọc có khoảng cách giữa các mẫu bằng nhau sao cho chiều dài của các mẫu kiểm bằng hai phần ba chiều dài bàn.

Bề mặt A được sử dụng làm bề mặt chuẩn đối với phép đo phải được chế tạo cẩn thận trước khi lắp.

l = h

h₁= h/3

m = l+0,5

L = chiều dài mài

2L /3 = chiều dài của mẫu kiểm được lắp liên tiếp

e = chiều rộng của bánh mài

l ≥ 3e

l_max= 150

Phép kiểm được áp dụng

Dung sai

Dụng cụ đo

Quan sát và tham chiếu TCVN 7011-1

b) Sự biến đổi theo chiều rộng

Đối với chiều dài lắp đặt trên bàn (2L/3):

(2L/3) ≤ 2 000 : 0,010

2 000 < (2L/3) ≤ 4 000 : 0,015

4 000 < (2L/3) ≤ 6 000 : 0,020

6 000 <(2L/3) ≤ 8 000 : 0,025

b) Đồng hồ so chính xác / giá đỡ và tấm kiểm hoặc micromet

Tắt máy và đặt đáy mẫu kiểm lên trên tấm kiểm, phải đo liên tiếp với dụng cụ đo phù hợp.

Điểm đo ở giữa chiều rộng và ở khoảng cách

75 từ các đầu mút của bề mặt đáy của mẫu kiểm

Kiểm độ chính xác và khả năng lặp lại đinh vị của chuyển động theo chiều trục X của bàn máy bằng điều khiển số.

Dung sai

Chiều dài đo

Sai lệch đo được

L ≤ 2000

2000<L ≤5000

5000< L ≤10000

0,042

–

–

0,013

–

–

0,025

–

–

0,016

0,025

0,040

0,010

0,016

0,025

0,013

0,050

0,080

theo hai chiều

0,020

0,032

0,050

Thước đo chiều dài tiêu chuẩn, kính hiển vi hoặc dụng cụ đo laze

Kiểm độ chính xác và khả năng lặp lại đinh vị của chuyển động theo chiều trục Y của đầu mài

được điều khiển số.

L ≤ 500

500<L≤ 800

800<L≤ 1250

1250<L ≤2000

0,022

0,025

0,032

0,042

0,006

0,008

0,010

0,013

0,012

0,015

0,018

0,020

0,010

0,010

0,012

0,012

0,006

0,006

0,008

0,008

0,015

0,018

0,023

0,030

theo hai chiều

0,010

0,012

0,015

0,020

Thước đo chiều dài tiêu chuẩn, kính hiển vi hoặc dụng cụ đo laze

Kiểm độ chính xác và khả năng lặp lại đinh vị của chuyển động theo chiều trục Z của bàn máy được điều khiển số.

P3

L ≤ 500

500< L ≤ 800

800<L≤1250

1250<L≤ 2000

0,022

0,025

0,032

0,042

0,006

0,008

0,010

0,013

0,012

0,015

0,018

0,020

0,010

0,010

0,012

0,012

0,006

0,006

0,008

0,008

0,015

0,018

0,023

0,030

theo hai chiều

0,010

0,012

0,015

0,020

Thước đo chiều dài tiêu chuẩn, kính hiển vi hoặc dụng cụ đo laze

Số tham chiếu

Tiếng Đức

Tiếng Italia

1

2

3

4

5

6

7

8

9

10

11

12