TIÊU CHUẨN QUỐC GIA TCVN 8095-221:2010 (IEC 60050-221:1990/AMD 1:1993, AMD 2:1999 AND AMD 3:2007) VỀ TỪ VỰNG KỸ THUẬT ĐIỆN QUỐC TẾ – PHẦN 221: VẬT LIỆU TỪ VÀ CÁC THÀNH PHẦN

TIÊU CHUẨN QUỐC GIA

TCVN 8095-221:2010

IEC 60050-221:1990

WITH AMENDMENT 1:1993

AMENDMENT 2:1999

AND AMENDMENT 3:2007

TỪ VỰNG KỸ THUẬT ĐIỆN QUỐC TẾ – PHẦN 221: VẬT LIỆU TỪ VÀ CÁC THÀNH PHẦN

International Electrotechnical Vocabulary – Part 221: Magnetic materials and components

Lời nói đầu

TCVN 8095-221:2010 thay thế TCVN 3686-81 và TCVN 3676-81;

TCVN 8095-221:2010 hoàn toàn tương đương với IEC 60050-221:1990, sửa đổi 1:1993, sửa đổi 2:1999 và sửa đổi 3:2007;

TCVN 8095-221:2010 do Ban kỹ thuật tiêu chuẩn quốc gia TCVN/TC/E1 Máy điện và khí cụ điện biên soạn, Tổng cục Tiêu chuẩn Đo lường Chất lượng đề nghị, Bộ Khoa học và Công nghệ công bố.

Lời giới thiệu

TCVN 8095-221:2010 là một phần của bộ Tiêu chuẩn Quốc gia TCVN 8095.

Bộ tiêu chuẩn Quốc gia TCVN 8095 (IEC 60050) hiện đã có các tiêu chuẩn sau:

1) TCVN 8095-151:2010 (IEC 60050-151:2001), Từ vựng kỹ thuật điện quốc tế – Phần 151: Thiết bị điện và thiết bị từ

2) TCVN 8095-212:2009 (IEC 60050-212:1990), Từ vựng kỹ thuật điện quốc tế – Phần 212: Chất rắn, chất lỏng và chất khí cách điện

3) TCVN 8095-221:2010 (IEC 60050-221:1990, amendment 1:1993, amendment 2:1999 và amendment 3:2007), Từ vựng kỹ thuật điện quốc tế – Phần 221: Vật liệu từ và các thành phần

4) TCVN 8095-300:2010 (IEC 60050-300:2001), Từ vựng kỹ thuật điện quốc tế – Chương 300: Phép đo và dụng cụ đo điện và điện tử

5) TCVN 8095-411:2010 (IEC 60050-411:1996 and amendment 1:2007). Từ vựng kỹ thuật điện quốc tế – Phần 411: Máy điện quay

6) TCVN 8095-436:2009 (IEC 60050-436:1990), Từ vựng kỹ thuật điện quốc tế – Phần 436: Tụ điện công suất

7) TCVN 8095-446:2010 (IEC 60050-446:1983), Từ vựng kỹ thuật điện quốc tế – Phần 446: Rơle điện

8) TCVN 8095-461:2009 (IEC 60050-461:2008), Từ vựng kỹ thuật điện quốc tế – Phần 461: Cáp điện

9) TCVN 8095-466:2009 (IEC 60050-466:1990), Từ vựng kỹ thuật điện quốc tế – Phần 466: Đường dây trên không

10) TCVN 8095-471:2009 (IEC 60050-471:2007), Từ vựng kỹ thuật điện quốc tế – Phần 471: Cái cách điện

11) TCVN 8095-521:2009 (IEC 60050-521:2002), Từ vựng kỹ thuật điện quốc tế – Phần 521: Linh kiện bán dẫn và mạch tích hợp

12) TCVN 8095-602:2010 (IEC 60050-602:1983), Từ vựng kỹ thuật điện quốc tế – Phần 602: Phát, truyền dẫn và phân phối điện – Phát điện

13) TCVN 8095-811:2010 (IEC 60050-811:1991), Từ vựng kỹ thuật điện quốc tế – Phần 811: Hệ thống kéo bằng điện

14) TCVN 8095-845:2009 (IEC 60050-845:1987), Từ vựng kỹ thuật điện quốc tế – Phần 845: Chiếu sáng

 

TỪ VỰNG KỸ THUẬT ĐIỆN QUỐC TẾ – PHẦN 221: VẬT LIỆU TỪ VÀ CÁC THÀNH PHẦN

International Electrotechnical Vocabulary – Part 221: Magnetic materials and components

Mục 221-01 – Thuật ngữ chung

221-01-01

Trường từ

Thành phần của trường điện từ được đặc trưng bởi véc tơ cường độ trường từ  và véc tơ mật độ từ thông .

221-01-02

Lưỡng cực từ (1)

Thực thể mà, về mặt trường từ của nó, có thể được thể hiện bằng một mạch vòng vi phân của dòng điện.

221-01-03

Lưỡng cực từ (2)

Thực thể mà, về mặt trường từ của nó tại tất cả các điểm ở khoảng cách đủ lớn so với kích thước của chúng, có thể được thay bằng một mạch vòng trên mặt phẳng của dòng điện.

CHÚ THÍCH: Lưỡng cực từ có thể là mạch vòng dòng điện bất kỳ, các hạt được nạp điện tích theo quỹ đạo hoặc đường tròn, hoặc sự kết hợp bất kỳ giữa chúng, ví dụ như thân được từ hóa.

221-01-04

Từ hóa bão hòa

(ký hiệu: M_s)

Từ hóa lớn nhất đạt được đối với một chất cho trước ở nhiệt độ cho trước.

221-01-05

Phân cực từ bão hòa

(ký hiệu: J_s)

Phân cực từ lớn nhất đạt được đối với một chất cho trước ở nhiệt độ cho trước.

221-01-06

Mật độ (khối lượng) của từ hóa bão hòa

Từ hóa bão hòa riêng

(ký hiệu: d)

Từ hóa bão hòa chia cho mật độ khối lượng.

221-01-07

Mômen lưỡng cực từ

(ký hiệu: J)

Đại lượng véctơ cho bởi tích phân theo thể tích của phân cực từ.

CHÚ THÍCH: Mômen lưỡng cực từ liên quan đến mômen diện tích từ m bằng công thức J = m_o m trong đó m được định nghĩa trong IEC 60050-121 và m_o là hằng số từ.

221-01-08

Tính không đẳng hướng về từ

Hiện tượng trong đó đặc tính từ của một chất khác nhau theo các hướng khác nhau liên quan đến một khung chuẩn cho trước trong chất đó.

221-01-09

Tính không đẳng hướng về từ cảm ứng

Tính không đẳng hướng về từ vĩnh viễn hoặc tạm thời được sinh ra do các nguyên nhân bên ngoài.

221-01-10

Chất không đẳng hướng về từ

Chất có tính không đẳng hướng về từ.

221-01-11

Chất đẳng hướng về từ

Chất có tính không đẳng hướng về từ không đáng kể.

221-01-12

Cấu trúc từ

Cách sắp xếp về mặt kết cấu của vật liệu từ đa tinh thể sinh ra tính không đẳng hướng về từ.

221-01-13

Vật liệu hạt định hướng

Vật liệu trong đó cấu trúc từ được thiết lập bằng cách định hướng hoàn toàn hoặc một phần các hạt.

221-01-14

Vật liệu từ cứng

Vật liệu từ có độ kháng từ cao.

CHÚ THÍCH: Khó có thể đưa ra giá trị riêng của độ kháng từ xác định biên giới giữa vật liệu từ cứng và vật liệu từ mềm: nó nằm trong vùng từ 1 kA/m đến 10 kA/m.

221-01-15

Vật liệu từ mềm

Vật liệu từ có độ kháng từ thấp.

CHÚ THÍCH 1: Khó có thể đưa ra giá trị riêng của độ kháng từ xác định biên giới giữa vật liệu từ cứng và vật liệu từ mềm: nó nằm trong vùng từ 1 kA/m đến 10 kA/m.

CHÚ THÍCH 2: Một số hợp kim sắt từ mềm, ví dụ sắt silic, được sử dụng trong các ứng dụng điện thường được gọi là thép kỹ thuật điện.

221-01-16

Thép kỹ thuật điện

Thép từ mềm được thiết kế cho các ứng dụng từ.

221-01-17

Ferit

Vật liệu là oxít chứa iôn ferit là thành phần chính và thể hiện tính sắt từ hoặc tính phản sắt từ.

CHÚ THÍCH 1: Thuật ngữ này thường được giới hạn ở vật liệu có cấu trúc spinel.

CHÚ THÍCH 2: Trong ngành luyện kim và khai khoáng, thuật ngữ ferit thường có nghĩa khác.

221-01-18

Thép kỹ thuật điện bán gia công

Thép kỹ thuật điện chưa chịu quá trình ủ cuối cùng.

221-01-19

Hiện tượng trễ từ

Trong chất sắt từ, sự thay đổi không thuận nghịch của mật độ từ thông hoặc từ hóa có liên quan đến sự thay đổi cường độ trường từ và không phụ thuộc vào tốc độ thay đổi.

221-01-20

Bohr magneton

(ký hiệu: m_B)

Hằng số vật lý được sử dụng để thể hiện mômen từ của electron: giá trị này là eh/4pm » (9,274078 ± 0,000036) x 10^–24 Am² trong đó e là điện tích nguyên tố, h là hằng số Planck, và m là khối lượng còn lại của electron.

CHÚ THÍCH 1: Giá trị bằng số được trích dẫn là giá trị được Hội liên hiệp vật lý học thuần túy và vật lý học ứng dụng quốc tế (IUPAP) chấp nhận.

CHÚ THÍCH 2: Mômen từ của electron tự do do mômen quay của nó sinh ra xấp xỉ bằng 1,001 m_B.

Mục 221-02 – Trạng thái từ hóa

221-02-01

Trạng thái trung hòa nhiệt

Trạng thái ban đầu

Trạng thái trung hòa từ đạt được bằng cách giảm thấp nhiệt độ của vật liệu qua điểm Curie, khi không có trường từ bên ngoài.

221-02-02

Trạng thái trung hòa động

Trạng thái trung hòa từ đạt được bằng trường từ xoay chiều bên ngoài hoặc, thông thường hơn, bằng trường từ xoay chiều nghịch đảo có giá trị đỉnh được giảm dần từ giá trị tương ứng với bão hòa đến điểm zero.

221-02-03

Trạng thái khử từ tĩnh

Trạng thái trung hòa tĩnh

Trạng thái từ đạt được bằng trường từ bên ngoài làm mật độ từ thông đạt đến giá trị sao cho khi không đặt trường từ này thì mật độ từ thông trở về gần giá trị zero.

221-02-04

Tình trạng từ chu kỳ

Tình trạng của vật liệu từ trong đó vòng từ trễ không phụ thuộc vào số lần lệch khỏi chu kỳ đồng nhất mà vật liệu phải chịu.

221-02-05

Trạng thái không trễ

Trạng thái của vật liệu từ đạt được bằng trường từ tĩnh trên đó xếp chồng trường từ xoay chiều có biên độ mà ban đầu đưa vật liệu đến trạng thái bão hòa từ và sau đó giảm về zero.

221-02-06

Đường cong từ hóa ban đầu

Đường cong từ hóa đạt được khi vật liệu, ban đầu ở trạng thái trung hòa từ, được đặt vào trường từ có cường độ tăng đều từ zero.

CHÚ THÍCH: Cách để đạt được trạng thái trung hòa từ là phương pháp từ hoặc phương pháp động; cần nêu phương pháp sử dụng.

221-02-07

Đường cong từ hóa tĩnh

Đường cong từ hóa đạt được ở tốc độ thay đổi cường độ trường từ thấp sao cho đường cong không bị ảnh hưởng bởi tốc độ thay đổi này.

221-02-08

Đường cong từ hóa động

Đường cong từ hóa đạt được khi có tốc độ thay đổi cường độ trường từ đủ cao để ảnh hưởng đến hình dạng của đường cong.

221-02-09

Đường cong B(H)

Đường cong từ hóa thể hiện mật độ từ thông là hàm của cường độ trường từ.

221-02-10

Đường cong J(H)

Đường cong từ hóa thể hiện sự phân cực từ là hàm của cường độ trường từ.

221-02-11

Đường cong M(H)

Đường cong từ hóa thể hiện sự từ hóa là hàm của cường độ trường từ.

221-02-12

Vòng B(H)

Vòng kín thể hiện mật độ trường từ là hàm của cường độ trường từ khi cường độ trường từ có tính chu kỳ.

221-02-13

Vòng J(H)

Vòng kín thể hiện sự phân cực từ là hàm của cường độ trường từ khi cường độ trường từ có tính chu kỳ.

221-02-14

Vòng M(H)

Vòng kín thể hiện sự từ hóa là hàm của cường độ trường từ khi cường độ trường từ có tính chu kỳ.

221-02-15

Vòng B(H) tĩnh

Vòng B(H) đạt được ở tốc độ thay đổi cường độ trường từ thấp sao cho vòng không bị ảnh hưởng bởi tốc độ thay đổi.

221-02-16

Vòng J(H) tĩnh

Vòng J (H) đạt được ở tốc độ thay đổi cường độ trường từ thấp sao cho vòng không bị ảnh hưởng bởi tốc độ thay đổi.

221-02-17

Vòng M(H) tĩnh

Vòng M(H) đạt được ở tốc độ thay đổi cường độ trường từ thấp sao cho vòng không bị ảnh hưởng bởi tốc độ thay đổi.

221-02-18

Vòng B(H) động

Vòng B(H) đạt được ở tốc độ thay đổi cường độ trường từ đủ lớn để ảnh hưởng đến hình dạng của vòng.

221-02-19

Vòng J(H) động

Vòng J(H) đạt được ở tốc độ thay đổi cường độ trường từ đủ lớn để ảnh hưởng đến hình dạng của vòng.

221-02-20

Vòng M(H) động

Vòng M(H) đạt được ở tốc độ thay đổi cường độ trường từ đủ lớn để ảnh hưởng đến hình dạng của vòng.

221-02-21

Vòng từ trễ chuẩn

Vòng từ trễ đối xứng qua gốc tọa độ.

221-02-22

Vòng B(H) chuẩn

Vòng B(H) đối xứng qua gốc tọa độ.

221-02-23

Vòng J(H) chuẩn

Vòng J(H) đối xứng qua gốc tọa độ.

221-02-24

Vòng M(H) chuẩn

Vòng M(H) đối xứng qua gốc tọa độ.

221-02-25

Vòng từ trễ gia tăng

Vòng từ trễ không đối xứng đạt được khi có trường từ tĩnh cộng tuyến với trường từ thay đổi theo thời gian.

221-02-26

Vòng B(H) gia tăng

Vòng B(H) không đối xứng đạt được khi có trường từ tĩnh cộng tuyến với trường từ thay đổi theo thời gian.

221-02-27

Vòng J(H) gia tăng

Vòng J(H) không đối xứng đạt được khi có trường từ tĩnh cộng tuyến với trường từ thay đổi theo thời gian.

221-02-28

Vòng M(H) gia tăng

Vòng M(H) không đối xứng đạt được khi có trường từ tĩnh cộng tuyến với trường từ thay đổi theo thời gian.

221-02-29

Đường cong đảo mạch

Đường cong từ hóa chuẩn

Quỹ tích của các đầu vòng từ trễ chuẩn, khi giá trị đỉnh của trường từ chu kỳ thay đổi.

221-02-30

Đường cong không trễ

Đường cong từ hóa mà mọi điểm của chúng thể hiện trạng thái không trễ.

221-02-31

Vòng từ trễ bão hòa

Vòng từ trễ chuẩn mà đối với vòng này giá trị lớn nhất của cường độ trường từ sẽ mang vật liệu đến trạng thái bão hòa từ.

221-02-32

Vòng B(H) bão hòa

Vòng B(H) chuẩn mà đối với vòng này giá trị lớn nhất của cường độ trường từ sẽ mang vật liệu đến trạng thái bão hòa từ.

221-02-33

Vòng J(H) bão hòa

Vòng J(H) chuẩn mà đối với vòng này giá trị lớn nhất của cường độ trường từ sẽ mang vật liệu đến trạng thái bão hòa từ.

221-02-34

Vòng M(H) bão hòa

Vòng M(H) chuẩn mà đối với vòng này giá trị lớn nhất của cường độ trường từ sẽ mang vật liệu đến trạng thái bão hòa từ.

221-02-35

Cường độ trường kháng

Cường độ trường từ đặt vào cần thiết để đưa mật độ từ thông, phân cực từ hoặc từ hóa của vật liệu từ về không.

CHÚ THÍCH 1: Trong thể hiện bằng đồ họa, cường độ trường kháng là giá trị tương ứng với điểm giao nhau với trục H của đường cong từ hóa (đối với mật độ từ thông, phân cực từ hoặc từ hóa).

CHÚ THÍCH 2: Cường độ trường kháng có thể đề cập đến từ hóa tĩnh hoặc từ hóa động. Khi không đánh giá được, giả thiết đây là từ hóa tĩnh.

221-02-36

Độ kháng từ

Giá trị cường độ trường kháng trong vật liệu khi mật độ từ thông, phân cực từ hoặc từ hóa được tạo ra từ trạng thái bão hòa bằng cách thay đổi đều trường từ.

CHÚ THÍCH: Cần nêu các tham số bị thay đổi, và ký hiệu thích hợp được sử dụng như sau: H_cR dùng cho độ kháng từ liên quan đến mật độ từ thông, dùng cho độ kháng từ liên quan đến phân cực, dùng cho độ kháng từ liên quan đến từ hóa. Hai ký hiệu đầu thay cho các ký hiệu _BH_C và _jH_c.

221-02-37

Độ kháng từ chu kỳ

Giá trị của cường độ trường kháng trong vật liệu khi mật độ từ thông, phân cực từ và từ hóa đổi chiều ở độ lớn tương ứng với vòng từ trễ bão hòa.

CHÚ THÍCH: Cần nêu tham số liên quan, và ký hiệu thích hợp được sử dụng như sau: H^l_cB dùng cho độ kháng từ chu kỳ liên quan đến mật độ từ thông, H^l_cJ dùng cho độ kháng từ liên quan đến phân cực, H^l_cM dùng cho độ kháng từ liên quan đến từ hóa. Hai ký hiệu đầu thay cho các ký hiệu _BH^l_c và _JH^l_c.

221-02-38

Mật độ từ thông dư

Giá trị của mật độ từ thông còn lại trong vật bị từ hóa khi không có mặt trường tự khử từ, cường độ trường từ đặt vào được đưa về giá trị zero.

CHÚ THÍCH: Khi trạng thái ban đầu là trạng thái bão hòa từ thì mật độ từ thông dư được định nghĩa là “độ từ dư” (xem IEV Phần 121).

221-02-39

Phân cực từ dư

Giá trị của phân cực từ còn lại trong vật bị từ hóa khi không có mặt trường tự khử từ, cường độ trường từ đặt vào được đưa về giá trị zero.

221-02-40

Từ hóa dư

Giá trị của từ hóa còn lại trong vật bị từ hóa khi không có mặt trường tự khử từ, cường độ trường từ đạt vào được đưa về giá trị zero.

221-02-41

Từ hóa tự phát

Từ hóa gây ra do sự sắp thẳng hàng các mômen từ nguyên tử khi không đặt trường từ bên ngoài.

221-02-42

Ủ từ

Xử lý nhiệt của vật liệu từ khi có trường từ đặt vào để đạt được cấu trúc từ mong muốn.

221-02-43

Ổn định từ

Xử lý vật liệu từ hoặc lõi từ để xóa từ tính trước đó của nó và đưa nó về trạng thái từ có thể tái lập.

221-02-44

Vách đomen

Vùng ranh giới, có nhiều phần tử mắt cáo tạo thành độ dày giữa các đomen Weiss liền kề, trong đó hướng của mômen từ thay đổi dần dần từ hướng của đomen này sang hướng của đomen kế tiếp.

221-02-45

Vách Bloch

Vách đomen trong đó thành phần mômen từ vuông góc với mặt phẳng của vách về cơ bản là không đổi trong vách và trên cả hai mặt của vách.

CHÚ THÍCH: Xem chú thích cho thuật ngữ “Vách Néel”.

221-02-46

Vách Néel

Vách đomen trong đó hướng của mômen từ thay đổi khi đi qua vách và duy trì trong mặt phẳng vuông góc với mặt phẳng của vách.

CHÚ THÍCH: Vách Néel thường được hình thành chỉ trong các màng từ mỏng hơn chiều dày tới hạn; trong các màng dày hơn và trong các vật liệu khối lượng lớn, sự hình thành vách Bloch được ưu tiên hơn.

221-02-47

Hiệu ứng Barkhausen

Bước nhảy Barkhausen

Sự thay đổi không liên tục của mật độ từ thông trong vật liệu từ khi cường độ trường đặt vào thay đổi liên tục.

CHÚ THÍCH: Trong mạch điện, hiệu ứng Barkhausen sẽ sinh ra tạp được gọi là “tạp Barkhausen”.

221-02-48

Khả năng thay đổi (từ)

Sự thay đổi trong tính chất từ hoặc mạch từ theo thời gian hoặc điều kiện làm việc.

221-02-63

Hệ số nhiệt độ của từ hóa bão hòa

(ký hiệu: a_Ms)

Tỷ số giữa sự thay đổi tương đối của từ hóa bão hòa do thay đổi nhiệt độ và sự thay đổi nhiệt độ đó.

a_Ms =

trong đó M_sQ và M_sref là từ hóa bão hòa ở nhiệt độ Q và Q_ref tương ứng.

221-02-64

Hệ số nhiệt độ của phân cực từ bão hòa

(ký hiệu: a_Js)

Tỷ số giữa sự thay đổi tương đối của phân cực từ bão hòa do thay đổi nhiệt độ và sự thay đổi nhiệt độ đó.

trong đó J_sQ và J_sref là phân cực từ bão hòa ở nhiệt độ Q và Q_ref tương ứng.

221-02-49

Yếu tố nhiệt độ của độ từ thẩm

Tỷ số giữa hệ số nhiệt độ của độ từ thẩm và độ từ thẩm ở nhiệt độ q.

hoặc

trong đó m_q và m_ref khác nhau không đáng kể.

CHÚ THÍCH: Yếu tố nhiệt độ của độ từ thẩm là tính chất của vật liệu cho phép tính hệ số nhiệt độ của độ từ thẩm hiệu quả a_me bằng cách nhân m_F với m_e:

a_me = a_F . m_e

221-02-50

Hệ số nhiệt độ của độ từ thẩm

(ký hiệu: a_m)

Sự thay đổi một phần của độ từ thẩm do thay đổi nhiệt độ chia cho sự thay đổi nhiệt độ đó:

trong đó m_o và m_ref là các độ từ thẩm ở nhiệt độ q và q_ref tương ứng.

221-02-51

Hệ số nhiệt độ của độ từ thẩm hiệu quả

(ký hiệu: a_me)

Sự thay đổi độ từ thẩm hiệu quả do thay đổi nhiệt độ chia cho sự thay đổi nhiệt độ đó:

trong đó (m_e)_q và (m_e)_ref là các độ từ thẩm hiệu quả ở nhiệt độ q và q_ref tương ứng.

221-02-52

Hệ số nhiệt độ của độ tự cảm

(ký hiệu: a_L)

Sự thay đổi độ tự cảm do thay đổi nhiệt độ chia cho sự thay đổi nhiệt độ đó:

trong đó L_q và L_ref là các độ tự cảm ở nhiệt độ q và q_ref tương ứng.

221-02-53

Lão hóa từ

Sự thay đổi các tính chất từ một cách liên tục theo thời gian của vật liệu, sự thay đổi này xuất phát từ việc thay đổi cấu trúc vật liệu.

CHÚ THÍCH: Xử lý nhiệt thích hợp có thể làm tăng tốc độ thay đổi hoặc phục hồi trạng thái ban đầu.

221-02-54

Sự không thích nghi (của độ từ thẩm)

(ký hiệu: D)

Sự giảm một phần độ từ thẩm của vật liệu từ đo được ở nhiệt độ không đổi vào thời điểm bắt đầu và kết thúc một khoảng thời gian cho trước:

trong đó m₁ và m₂ là các giá trị độ từ thẩm tại thời điểm bắt đầu và kết thúc khoảng thời gian cho trước một cách tương ứng.

221-02-55

Hệ số không thích nghi (của độ từ thẩm)

(ký hiệu: d)

Sự không thích nghi của độ từ thẩm sau khi ổn định từ chia cho logarit (cơ số 10) của tỷ số giữa khoảng thời gian từ khi bắt đầu dừng quá trình ổn định đến lần đo thứ hai và khoảng thời gian từ khi bắt đầu dừng quá trình ổn định đến lần đo thứ nhất:

trong đó D là sự không thích nghi đo được trong khoảng thời gian từ t₁ đến t₂ sau khi ổn định từ.

221-02-56

Yếu tố không thích nghi (của độ từ thẩm)

(ký hiệu: D_F)

Hệ số không thích nghi chia cho độ từ thẩm tương đối đo được ở lần đo đầu tiên:

221-02-57

Quá trình hồi phục từ

Quá trình đạt đến sự cân bằng trong hệ thống từ sau khi chịu nhiễu, quá trình này diễn ra trong một khoảng thời gian xác định do động lực học của các hạt nguyên từ hoặc dưới nguyên tử.

CHÚ THÍCH: Khi không quy định, thuật ngữ này thường liên quan đến các quá trình ngắn hạn có hằng số thời gian cỡ micrô giây.

221-02-58

Hậu hiệu từ

Quá trình hồi phục từ có hằng số thời gian trong khoảng từ vài giây đến nhiều ngày.

221-02-59

Độ nhớt từ

Hậu hiệu từ gây ra do sự thay đổi trường từ tĩnh đặt vào.

221-02-60

Độ không ổn định (của độ từ thẩm)

(ký hiệu: S)

Sự thay đổi một phần độ từ thẩm do nhiễu xác định:

trong đó m₂ và m₁ là các độ từ thẩm ngay trước và tạo thời gian quy định sau khi đặt nhiễu một cách tương ứng.

221-02-61

Hệ số không ổn định (của độ từ thẩm)

(ký hiệu: S_F)

Sự không ổn định của độ từ thẩm S chia cho độ từ thẩm tương đối m₁, được đo ngay trước khi đặt nhiễu:

221-02-61

Cường độ trường đồng nhất (của vật liệu từ cứng)

(ký hiệu: H_k)

Giá trị âm của cường độ trường từ khi phân cực từ của vật liệu từ cứng được đưa từ bão hòa đến 90 % giá trị phân cực từ dư do thay đổi trường từ đều.

MỤC 221-03 – ĐỘ TỪ THẨM VÀ TỔN HAO

221-03-01

Độ từ thẩm tương đối

(ký hiệu: m_T)

Tỷ số giữa độ từ thẩm tuyệt đối của một chất và hằng số từ.

221-03-02

Độ từ thẩm tenxơ

(ký hiệu: m)

Đại lượng tenxơ đưa ra mối quan hệ giữa các vectơ trong không gian thể hiện mật độ từ thông và cường độ trường từ bên trong vật liệu:

221-03-03

Độ từ thẩm tenxơ của Polder

Độ từ thẩm tenxơ đối với môi chất bão hòa từ tĩnh

(ký hiệu: )

Độ từ thẩm tenxơ của vật liệu được bão hòa bởi trường từ tĩnh cộng tuyến với trường từ thay đổi theo thời gian, với hướng của trường từ tĩnh xác định trục Z:

trong đó m_r và K_r là các độ từ thẩm phức.

221-03-04

Độ từ thẩm vô hướng đối với trường phân cực tròn

(ký hiệu: m₊ , m_–)

Trong vật liệu được bão hòa bằng trường từ tĩnh, độ từ thẩm phức khi chịu sóng điện từ có thành phần trường  phân cực tròn trong mặt phẳng vuông góc với cường độ trường từ tĩnh:

m₊ = m_r + K_r

m_– = m_r – K_r

trong đó m_r và K_r, là các thành phần của độ từ thẩm tenxơ của Polder.

CHÚ THÍCH: Chỉ số dưới của m tương ứng với ký hiệu trong toán học; m₊ được sử dụng khi trường  quay ngược chiều kim đồng hồ là hàm của thời gian khi được nhìn theo chiều của trường từ tĩnh đặt vào; m_– được sử dụng cho chiều quay ngược lại.

221-03-05

Độ từ thẩm vô hướng hiệu quả

Trong vật liệu được bão hòa bằng trường từ tĩnh, độ từ thẩm phức khi chịu sóng điện từ trong mặt phẳng lan truyền theo hướng, và có thành phần trường  vuông góc với, cường độ trường:

trong đó m_r và K_r là các thành phần của độ từ thẩm tenxơ của Polder.

221-03-06

Độ từ thẩm phức

(ký hiệu: m)

Thương số phức của mật độ từ thông và cường độ trường từ trong vật liệu khi một trong số các đại lượng này thay đổi theo thời gian theo hàm sin ở cùng một tần số, tức là thành phần cơ bản. Các vectơ thể hiện mật độ từ thông và cường độ trường được coi là cộng tuyến:

m = m^/ – jm^//

trong đó m^/ và m^// là các thành phần thực và ảo tương ứng của độ từ thẩm phức.

CHÚ THÍCH: Nhìn chung, các độ từ thẩm được xác định trong tài liệu này có thể được thể hiện dưới dạng độ từ thẩm phức. Trong trường hợp các độ từ thẩm này được thể hiện bằng các ký hiệu không cho thấy chúng là các thành phần của số phức thì giả thiết đó là phần thực.

221-03-07

Độ từ thẩm biên độ

(ký hiệu: m_a)

Độ từ thẩm tương đối đạt được từ giá trị đỉnh của mật độ từ thông và giá trị đỉnh của cường độ trường từ đặt vào, ở biên độ quy định của một trong hai giá trị, khi cường độ trường thay đổi chu kỳ theo thời gian và theo trung bình của giá trị zero, và vật liệu ban đầu ở trạng thái trung hòa quy định.

CHÚ THÍCH 1: Hai độ từ thẩm biên độ thường được sử dụng là:

i) độ từ thẩm trong đó các giá trị đỉnh áp dụng cho các dạng sóng thực,

ii) độ từ thẩm trong đó các giá trị đỉnh áp dụng cho các thành phần cơ bản, trong trường hợp này cần phân biệt thành phần nào là của dạng sóng, nếu cả hai đều có dạng hình sin.

CHÚ THÍCH 2: Trong giới hạn này,  và  có thể là các giá trị tĩnh với điều kiện là vật liệu ở trạng thái từ chu kỳ.

221-03-08

Độ từ thẩm biên độ hiệu dụng

(ký hiệu: m_a,eff, m_a,rms)

Độ từ thẩm tương đối đạt được từ mật độ từ thông đỉnh chia cho  và giá trị hiệu dụng của cường độ trường từ đặt vào ở giá trị đỉnh quy định của mật độ từ thông, khi mật độ từ thông thay đổi bằng hàm sin theo thời gian với giá trị trung bình của zero và vật liệu ban đầu ở trạng thái trung hòa quy định.

221-03-09

Độ từ thẩm ban đầu

(ký hiệu: m_i)

Giá trị giới hạn của độ từ thẩm biên độ khi cường độ trường từ có xu hướng tiến về zero:

221-03-10

Độ từ thẩm lớn nhất

(ký hiệu: m_max)

Giá trị lớn nhất của độ từ thẩm biên độ quan sát được khi biên độ của cường độ trường từ thay đổi.

221-03-11

Độ từ thẩm xung

(ký hiệu: m_P)

Độ từ thẩm tương đối đạt được từ sự thay đổi tổng của mật độ từ thông và sự thay đổi tương ứng của cường độ trường từ khi cả hai đại lượng thay đổi theo dạng sóng bất kỳ giữa hai giới hạn quy định:

CHÚ THÍCH 1: Giá trị độ từ thẩm xung phụ thuộc nhiều vào các giới hạn mật độ từ thông hoặc sự lệch của cường độ trường từ; các giới hạn này không nhất thiết phải đối xứng qua zero.

CHÚ THÍCH 2: Độ từ thẩm xung thường liên quan đến trường hợp đặc biệt của các xung điện áp chữ nhật được đặt vào cuộn dây kích thích, do đó dạng sóng của từ thông có dạng xấp xỉ tam giác với điều kiện là không đạt đến bão hòa.

221-03-12

Hệ số tăng độ từ thẩm

(ký hiệu: d_H)

Sự thay đổi của độ từ thẩm biên độ giữa hai giá trị đỉnh quy định của cường độ trường từ hình sin chia cho chênh lệch về các giá trị đỉnh của cường độ trường:

221-03-13

Độ từ thẩm gia tăng

(ký hiệu: m_D)

Độ từ thẩm tương đối đạt được từ giá trị đỉnh lồi-đỉnh lõm của mật độ từ thông và giá trị đỉnh lồi-đỉnh lõm của cường độ trường từ đặt vào, tại biên độ quy định của một trong hai giá trị, khi cường độ trường thay đổi chu kỳ theo thời gian xung quanh giá trị tĩnh quy định.

CHÚ THÍCH 1: Áp dụng các chú thích của định nghĩa độ từ thẩm biên độ cho định nghĩa này.

CHÚ THÍCH 2: Độ từ thẩm gia tăng phụ thuộc vào cách mà vật liệu từ được mang đến giá trị cường độ trường tĩnh của chúng. Định nghĩa này ngụ ý là trường xoay chiều và trường tĩnh điện là cộng tuyến: nếu chúng không công tuyến, độ từ thẩm trở thành đại lượng tenxơ.

221-03-14

Độ từ thẩm nghịch

(ký hiệu:m_rev)

Giá trị giới hạn của độ từ thẩm gia tăng khi cường độ trường xoay chiều có xu hướng tiến về zero:

221-03-15

Độ từ thẩm vi sai

(ký hiệu: m_dif)

Độ từ thẩm tương đối tương ứng với độ dốc tại điểm cho trước trên đường cong từ hóa của mật độ từ thông:

221-03-16

Độ từ thẩm lùi

(ký hiệu: m_rec)

Độ từ thẩm tương ứng với độ dốc của đường lùi.

221-03-17

Độ từ thẩm hiệu quả

(ký hiệu: m_e)

Đối với mạch từ bằng các vật liệu cách điện khác nhau hoặc vật liệu không đồng nhất hoặc cả hai, độ từ thẩm của vật liệu đồng nhất giả định mà, khi được sử dụng để xây dựng mạch điện có kích thước giống nhau, có thể tạo ra từ trở giống nhau.

CHÚ THÍCH 1: Trong trường hợp các vật liệu khác nhau được nối nối tiếp dọc theo tuyến từ và độ từ thẩm có thể được coi là hằng số trong tiết diện bất kỳ thì áp dụng công thức sau:

trong đó l là chiều dài, được đo dọc theo tuyến từ của từng phần của lõi có mặt cắt đồng nhất A và độ từ thẩm đồng nhất k.

CHÚ THÍCH 2: Độ từ thẩm hiệu quả được sử dụng riêng liên quan đến các lõi có khe hở (không khí) và thường được giới hạn ở các trường hợp khi từ thông rò là tương đối nhỏ.

221-03-18

Độ từ thẩm biểu kiến

(ký hiệu: m_app)

Tỷ số giữa độ tự cảm, L, của cuộn dây khi được lắp ở vị trí quy định trên lõi cho trước, và độ tự cảm, L’, của cuộn dây đó được đo khi không có lõi:

221-03-19

Độ nhạy ban đầu

(ký hiệu: K_i)

Giá trị giới hạn của độ nhạy từ, khi cả cường độ trường từ và mật độ từ thông đều có xu hướng tiến về giá trị zero.

221-03-20

Hệ số tự cảm

(ký hiệu: A_L)

Độ tự cảm của cuộn dây có hình dạng quy định, đặt trên lõi cho trước ở vị trí quy định, chia cho bình phương số vòng.

A_L = L/N²

trong đó L là độ tự cảm của cuộn dây đặt trên lõi và N là số vòng trên cuộn dây.

CHÚ THÍCH 1: Hệ số tự cảm liên quan mật thiết với độ dẫn từ A; độ dẫn từ liên quan đến từ trở của lõi còn hệ số tự cảm liên quan đến lõi của cuộn dây.

CHÚ THÍCH 2: Về nguyên tắc, hệ số tự cảm có thể tương ứng với một số dạng độ từ thẩm được định nghĩa trong Từ vựng kỹ thuật điện quốc tế, ví dụ độ từ thẩm biên độ, nhưng nếu không có quy định nào khác thì nên giả thiết là hệ số điện cảm tương đương với độ từ thẩm hiệu quả ở các giá trị cưỡng độ trường nhỏ.

CHÚ THÍCH 3: Khái niệm “hệ số vòng” (a) được sử dụng trước đây. Hệ số này được định nghĩa là: số vòng mà cuộn dây có hình dạng quy định, đặt trên lõi cho trước ở vị trí quy định, cần phải đạt được độ tự cảm đơn vị (thường là mili henry):

221-03-21

Mật độ (khối lượng) tổn hao tổng

Tổn hao tổng riêng

Trong vật liệu từ hóa đồng nhất, năng lượng tổng được hấp thụ trong một khối lượng cho trước chia cho khối lượng đó.

221-03-22

Mật độ (thể tích) tổn hao tổng

Trong vật liệu từ hóa đồng nhất, năng lượng tổng được hấp thụ trong một thể tích cho trước chia cho thể tích đó.

221-03-23

Tổn hao dòng điện xoáy

Năng lượng được hấp thụ bởi vật liệu do dòng điện xoáy.

221-03-24

Tổn hao trễ

Năng lượng được hấp thụ bởi vật liệu do trễ từ.

221-03-25

Tổn hao trễ quay

Năng lượng được hấp thụ bởi vật liệu do từ trễ khi vật liệu chịu trường từ có chiều quay nằm trong một mặt phẳng.

221-03-41

Tổn hao năng lượng quay

Năng lượng tổng được hấp thụ bởi vật liệu khi vật liệu đó chịu trường từ có chiều quay nằm trong một mặt phẳng.

221-03-26

Tổn hao dư

Chênh lệch giữa tổn hao tổng và tổng của tổn hao do dòng điện xoáy và tổn hao trễ.

CHÚ THÍCH: Trong vật liệu từ, việc chia các tổn hao thành tổn hao dòng điện xoáy, tổn hao trễ và tổn hao dư dựa trên giả thiết đã được đánh giá đầy đủ. Các định nghĩa cho ở đây thể hiện việc sử dụng công nghệ đã được chấp nhận.

221-03-27

Tổn hao cộng hưởng từ hồi chuyển

Năng lượng được hấp thụ bởi vật liệu do cộng hưởng từ hồi chuyển.

221-03-28

Góc tổn hao (từ)

(ký hiệu: d_m)

Dịch chuyển pha giữa các thành phần cơ bản của mật độ từ thông và cường độ trường từ.

CHÚ THÍCH 1: Trong trường hợp dịch chuyển pha có thể kết hợp với tổn hao dòng điện xoáy, tổn hao trễ hoặc tổn hao dư thì góc tổn hao có thể được gọi là d_F đối với tổn hao dòng điện xoáy, d_h, đối với tổn hao trễ và d_r, đối với tổn hao dư.

CHÚ THÍCH 2: Tang của góc tổn hao thường được sử dụng để thể hiện tổn hao trong vật liệu từ:

tan d_m =

trong đó m^l và m^ll là hai thành phần thực và ảo tương ứng của độ từ thẩm phức (ký hiệu: m)

221-03-29

Hệ số chất lượng (từ)

(ký hiệu: Q_m)

Nghịch đảo của tang góc tổn hao từ.

221-03-30

Điện trở tổn hao từ

Trong mạch điện tương đương thể hiện mạch từ với cuộn dây hoặc thiết bị ghép nối khác, điện trở nối tiếp hoặc song song trong đó công suất tiêu tán bằng tổn hao từ trong mạch điện.

221-03-31

Hệ số tổn hao (từ)

(ký hiệu )

Tang của góc tổn hao từ chia cho độ từ thẩm tương đối:

trong đó m^l và m^ll là hai thành phần thực và ảo tương ứng của độ từ thẩm phức.

221-03-32

Vùng Rayleigh

Khi thể hiện bằng đồ họa mối quan hệ giữa mật độ từ thông và cường độ trường từ trong vật liệu, vùng gần điểm gốc trong đó mật độ từ thông có thể được mô tả bằng hàm bậc hai của cường độ trường:

trong đó B là mật độ từ thông

m₀ là hằng số từ

m_i là độ từ thẩm ban đầu

H là cưỡng độ trường từ

 là giá trị đỉnh của H

còn v là hệ số trễ Rayleigh.

221-03-33

Hệ số vật liệu trễ

(ký hiệu: h_B)

Hệ số tổn hao từ do trễ chia cho giá trị đỉnh của mật độ từ thông, khi vật liệu từ làm việc trong vùng Rayleigh:

221-03-34

Hằng số lõi trễ

(ký hiệu: h_i)

Trong lõi từ làm việc trong vùng Rayleigh, tang của góc tổn hao từ do trễ chia cho tích của dòng điện đỉnh  trong, và căn bậc hai của độ tự cảm L của, cuộn dây:

CHÚ THÍCH: Mối quan hệ giữa hằng số từ trễ h_B và hằng số lõi trễ là:

trong đó m_e là độ từ thẩm hiệu quả và V_e là thể tích hiệu quả.

221-03-35

Sơ đồ Jordan

Đồ thị thể hiện tang của góc tổn hao từ, hoặc một số đại lượng liên quan mật thiết, là hàm của cường độ trường từ trong vùng Rayleigh, với tần số là một tham số.

221-03-36

Mật độ (khối lượng) công suất biểu kiến

Công suất biểu kiến riêng

Công suất biểu kiến truyền trong một khối lượng cho trước chia cho khối lượng đó, trong vật liệu từ hóa đồng nhất.

221-03-37

Mật độ (thể tích) công suất biểu kiến

Công suất biểu kiến truyền trong một thể tích cho trước chia cho thể tích đó, trong vật liệu từ hóa đồng nhất.

221-03-38

Hệ số tổn hao không đẳng hướng

(ký hiệu: T)

Trong thép kỹ thuật điện, tỷ số giữa chênh lệch giữa các tổn hao từ P₉₀ được đo vuông góc với hướng lăn và P₀, được đo song song với hướng lăn, tỷ số này được thể hiện dưới dạng phần trăm:

CHÚ THÍCH: Các phép đo P₉₀ và P₀ được thực hiện trong các điều kiện giống nhau.

221-03-39

Hệ số tổn hao không đẳng hướng (ở góc tổn hao cho trước)

(ký hiệu: T_L)

Trong thép kỹ thuật điện, tỷ số giữa chênh lệch giữa tổn hao từ P_a được đo ở góc a so với hướng lăn và tổn hao từ P₀ đo được dọc theo hướng lăn, và P₀, tỷ số này được thể hiện dưới dạng phần trăm:

CHÚ THÍCH 1: Các phép đo P_a và P₀ được thực hiện trong các điều kiện giống nhau.

CHÚ THÍCH 2: Hệ số tổn hao không đẳng hướng ở góc cho trước khác với hệ số tổn hao không đẳng hướng T cả về khái niệm và giá trị (221-03-38).

221-03-40

Tổn hao cường độ trường từ không đẳng hướng

(ký hiệu: T_H)

Trong thép kỹ thuật điện, tỷ số giữa chênh lệch giữa giá trị đỉnh của cường độ trường từ H_a đo được ở góc a so với hướng lăn và giá trị đỉnh của cường độ trường từ , đo được dọc theo hướng lăn, và H₀, ở giá trị đỉnh quy định của mật độ từ thông, tỷ số này được thể hiện dưới dạng phần trăm:

CHÚ THÍCH: Phép đo  và  được thực hiện trong các điều kiện giống nhau.

221-03-41

Méo hài tổng (từ)

Méo dạng sóng điện áp do quan hệ không tuyến tính giữa mật độ từ thông và cường độ trường từ trong lõi từ và được thể hiện bằng đềxiben bởi công thức:

THD = 20lg(V_m/V_f)dB

trong đó

V_n là biên độ của thành phần hài bậc n của dạng sóng còn V_f là biên độ của thành phần cơ bản.

221-03-42

Hệ số méo hài tổng (từ)

Biểu diễn toán học được sử dụng để đánh giá đặc tính của vật liệu từ và được thể hiện bằng decibel bởi công thức:

trong đó

, V_n là biên độ của thành phần hài bậc n còn V_¦ là biên độ của thành phần cơ bản,

m_ea là độ từ thẩm biên độ,

CCF là hệ số hiệu chỉnh mạch.

CHÚ THÍCH 1: Trên thực tế,  là chữ viết tắt của hệ số hiệu chỉnh mạch và được lấy xấp xỉ hài bậc ba, hệ số này có hiệu lực đối với phép đo mà không đặt thiên áp một chiều.

L₁ là độ tự cảm sơ cấp. R_s là điện trở tổng của nguồn (50W).

CHÚ THÍCH 2: THD_F đôi khi được tính bằng decibel.

MỤC 221-04 – VẬT TỪ TÍNH

221-04-01

Từ hóa

Tạo ra từ hóa trong vật thể.

221-04-02

Khử từ

Giảm mật độ từ thông của vật liệu từ dọc theo đường cong khử từ.

CHÚ THÍCH: Định nghĩa này chủ yếu áp dụng trong công nghệ nam châm vĩnh cửu.

221-04-03

Trung hòa

Khử từ

Đưa vật liệu từ về trạng thái trung hòa từ.

CHÚ THÍCH: Có thể đạt trung hòa bằng phương pháp nhiệt hoặc phương pháp động.

221-04-04

Hệ số khử từ

(ký hiệu: N)

Đối với vật bị từ hóa đồng nhất, tỷ số giữa cường độ trường tự khử từ và độ từ hóa.

CHÚ THÍCH 1: Nếu từ hóa là không đồng nhất, giá trị trung bình có thể được ấn định là hệ số khử từ nhưng phải quy định các điều kiện.

CHÚ THÍCH 2: Trong công nghệ nam châm vĩnh cửu, hệ số khử từ đôi khi được sử dụng để thể hiện độ dốc của đường tải.

221-04-05

Tích BH

Tích của mật độ từ thông và cường độ trường từ của nam châm vĩnh cửu tại điểm bất kỳ của đường cong khử từ.

CHÚ THÍCH 1: Giá trị lớn nhất đạt được trên đường cong khử từ được gọi là (BH)_max.

CHÚ THÍCH 2: Tích BH bằng hai lần năng lượng dự trữ trong trường từ bên ngoài của nam châm trên thể tích nam châm.

221-04-06

Hệ số đầy (liên quan đến mật độ từ thông)

(ký hiệu: g)

Tỷ số giữa tích BH của nam châm vĩnh cửu và tích của độ từ dư B_r và độ kháng từ liên quan đến mật độ từ thông B_cB.

221-04-07

Hệ số đầy (liên quan đến phân cực)

(ký hiệu: g^l)

Giá trị lớn nhất của tích giữa phân cực từ và cường độ trường từ chia cho tích của độ từ dư B_r, và độ kháng từ liên quan đến phân cực H_cj

221-04-08

Trạng thái giật lùi

Trạng thái của nam châm vĩnh cửu khi trường từ bên trong bị giảm, ví dụ do giảm độ từ trở của mạch điện hoặc đo giảm trường khử từ bên ngoài.

221-04-09

Đường giật lùi

Đường cong giật lùi

Vòng giật lùi

Vòng trễ hoặc một phần của vòng đó mà nam châm vĩnh cửu di chuyển ngang qua nó trong trạng thái giật lùi.

CHÚ THÍCH: Trên thực tế, đường giật lùi nhìn chung không thể phân biệt được với đường thẳng.

221-04-10

Điểm làm việc

Trong vật liệu nam châm vĩnh cửu tạo thành một phần của mạch từ cho trước, điểm trên đường cong khử từ hoặc đường giật lùi mà có tọa độ là mật độ từ thông làm việc và cường độ từ trường.

221-04-11

Đường tải

Quỹ tích của các điểm làm việc của vật liệu từ nam châm vĩnh cửu tạo thành phần của mạch từ cho trước khi độ lớn của từ hóa thay đổi.

221-04-12

Hệ số rò từ

Tỷ số giữa từ thông tổng và từ thông có ích của mạch từ.

221-04-13

Khe hở không khí

Khe hở giữa các bộ phận từ của mạch từ, có các đường sức từ đi qua và khe hở này là nhỏ so với chiều dài tuyến từ tổng.

221-04-14

Trục từ

Trục của momen từ của nam châm.

221-04-15

Mặt cực

Bề mặt của nam châm mà từ thông có ích đi qua.

221-04-16

Cực bắc (của nam châm)

Cực của nam châm mà từ thông bên ngoài sẽ có hướng đi ra.

CHÚ THÍCH: Cực bắc của nam châm bị hút bởi cực từ của trái đất gần nhất so với cực Bắc địa lý của trái đất.

221-04-17

Mặt cực bắc

Mặt cực của nam châm mà từ thông bên ngoài sẽ có hướng đi ra.

221-04-18

Cực nam (của nam châm)

Cực của nam châm mà từ thông bên ngoài sẽ có hướng đi vào.

CHÚ THÍCH: Cực nam của nam châm bị hút bởi cực từ của trái đất gần nhất so với cực Nam địa lý của trái đất.

221-04-19

Mặt cực nam

Mặt cực của nam châm mà từ thông bên ngoài sẽ có hướng đi vào.

221-04-20

Cực tính

Sự chỉ thị các cực hoặc mặt cực của nam châm là cực bắc hoặc mặt cực bắc và là cực nam hoặc mặt cực nam.

221-04-21

Đường trung tính

Quỹ tích của các điểm trên bề mặt của nam châm mà tại đó thành phần chuẩn của mật độ từ thông bằng không.

CHÚ THÍCH. Đường trung tính chia mặt phẳng thành các vùng có cực tính ngược nhau.

221-04-22

Lực hút từ

Lực hút giữa hai cực từ có cực tính ngược nhau.

CHÚ THÍCH: Trong trường hai mặt cực song song có diện tích bằng nhau phân cách bởi khe hở không khí rất nhỏ thì lực hút từ được cho bởi:

được tích phân trên diện tích A của một trong các mặt cực từ.

221-04-23

Khối cực từ

Một khối vật liệu từ mềm gắn vào cực từ hoặc gông từ của nam châm để dẫn hướng hoặc tập trung từ thông.

221-04-24

Lõi từ

1. Phần của mạch từ được làm bằng vật liệu từ.

2. Phần của mạch từ được thiết kế để đặt vào bên trong cuộn dây ở vị trí cố định so với cuộn dây.

221-04-25

Lõi từ có nhiều lớp

Lõi được làm bằng vật liệu từ mềm dạng tấm hoặc các mảnh được cắt từ vật liệu đó, được xếp theo cấu hình song song và có điện trở giữa các lớp đủ lớn cho ứng dụng này.

221-04-26

Lõi từ bằng bột sắt ép

Lõi gồm một khối các hạt bột từ có điện trở tiếp xúc giữa các hạt đủ lớn cho ứng dụng này.

221-04-27

Lõi từ dạng băng quấn

Lõi gồm một hoặc nhiều dải vật liệu từ mềm, lớp này quấn lên lớp kia, và có điện trở giữa các lớp đủ lớn cho ứng dụng này.

221-04-28

Hệ số dát mỏng (của lõi nhiều lớp hoặc lõi dạng băng quấn)

Hệ số xếp lớp (của lõi nhiều lớp hoặc lõi dạng băng quấn)

Tỷ số giữa mặt cắt kim loại và mặt cắt tổng của các lớp.

221-04-29

Hệ số lõi C₁

Tham số điện cảm của lõi

(ký hiệu:C₁)

Đối với lõi từ có hình dạng cho trước, được chia thành dãy các phần tử theo chiều dọc có mặt cắt không đổi, tổng các thương số của chiều dài/của các phần tử đo được dọc theo tuyến từ trung bình giả định và diện tích mặt cắt tương ứng A.

221-04-30

Hệ số lõi C₂

Tham số từ trễ của lõi

(ký hiệu: C₂)

Đối với lõi từ có hình dạng cho trước, được chia thành dãy các phần tử theo chiều dọc có mặt cắt không đổi, tổng các thương số của chiều dài I của các phần tử đo được dọc theo tuyến từ trung bình giả định và bình phương diện tích mặt cắt tương ứng A.

221-04-31

Kích thước hiệu quả (của mạch từ)

Đối với lõi từ làm việc trong vùng Rayleigh, và có hình dạng và đặc tính vật liệu cho trước, chiều dài tuyến từ, diện tích mặt cắt và thể tích của lõi dạng xuyến giả định có cùng đặc tính vật liệu và có mặt cắt đồng nhất và mỏng theo hướng kính cần tương đương về từ với lõi cho trước.

CHÚ THÍCH 1:

Kích thước hiệu quả là:

Diện tích mặt cắt hiệu quả

chiều dài tuyến từ hiệu quả,

thể tích hiệu quả,

trong đó C₁ và C₂ là các hệ số lõi thích hợp, do đó:

CHÚ THÍCH 2: Các công thức này cũng có thể áp dụng cho mạch từ làm việc bên ngoài phạm vi của vùng Rayleigh với điều kiện là từ hóa có thể được coi là đồng nhất, ví dụ như trong khung Epstein.

221-04-32

Gông từ

Phần của mạch từ có chức năng chính là để cung cấp tuyến từ trở thấp cho từ thông.

221-04-33

Khối lượng tác dụng

Khối lượng hiệu quả

Trong vật từ, khối lượng được coi là bị từ hóa hiệu quả trong các điều kiện cho trước.

221-04-34

Hệ số khối lượng tác dụng

Hệ số khối lượng hiệu quả

Tỷ số giữa khối lượng tác dụng và khối lượng hiệu quả của vật từ.

221-04-35

Mối ghép nối quấn kép

Mối ghép nối giữa hai lớp vật liệu có dạng các dải băng phẳng, nằm song song với mặt phẳng chung và gặp nhau để tạo thành góc vuông, các dải băng được đan xen nhau trong suốt chiều dài của chúng.

221-04-36

Khung Epstein

Khung thử nghiệm Epstein

Trong thiết bị được sử dụng để đo tính chất từ của các mẫu vật liệu từ dạng tấm, một bộ phận trong đó mẫu ở dạng các lớp của các dải băng hình chữ nhật phẳng được bố trí trong mạch từ kín xung quanh các cạnh của khung, mỗi cạnh đều có các cuộn dây thử nghiệm bao xung quanh mẫu.

221-04-37

Từ thẩm kế

Thiết bị được sử dụng để xác định quan hệ giữa mật độ từ thông và cường độ trường từ trong mẫu vật liệu từ mà có thể ở dạng các lớp dải băng phẳng, thanh chữ nhật phẳng hoặc thanh thẳng và được đặt tại tâm của dưỡng cuộn dây mang cuộn dây thử nghiệm của thiết bị, các đầu của mẫu nhô ra bên ngoài dưỡng cuộn dây sao cho mạch từ có thể kết thúc bằng một hoặc nhiều gông từ.

221-04-38

Cuộn dây tìm kiếm

Cuộn dây hoặc mạch vòng được sử dụng để phát hiện hoặc đo trường từ.

221-04-39

Diện tích hiệu quả (của cuộn dây tìm kiếm)

Diện tích mà, khi nhân với số vòng dây và tốc độ thay đổi mật độ từ thông, sẽ được điện áp cảm ứng trong cuộn dây tìm kiếm khi cuộn dây này nằm trong trường từ đồng nhất thay đổi theo thời gian, hướng của từ trường song song với trục của cuộn dây.

221-04-40

Diện tích các vòng dây (của cuộn dây tìm kiếm)

Tích của diện tích hiệu quả của cuộn dây tìm kiếm và số vòng dây.

MỤC 221-05 – THÀNH PHẦN ĐIỆN TỪ KHÔNG THUẬN NGHỊCH

221-05-01

Hiệu ứng từ hồi chuyển

Hiện tượng mà nhờ đó từ hóa của vật liệu hoặc môi chất nằm trong trường từ tĩnh, nhờ nhiễu, giảm ngược về trạng thái cân bằng bằng chuyển động tiến động tắt dần theo hướng của trường đó.

221-05-02

Hiệu ứng Faraday

Sự quay Faraday

Hiện tượng quay xung quanh hướng lan truyền của véctơ mật độ từ thông của sóng điện từ phân cực thẳng khi đi qua môi chất hồi chuyển nằm trong trường từ tĩnh có thành phần dọc theo hướng lan truyền.

221-05-03

Hệ số từ hồi chuyển (của electron)

(ký hiệu: g)

Đối với electron trong chất từ hồi chuyển, thương số giữa mômen diện tích từ do spin và mômen góc của spin đó.

CHÚ THÍCH 1: Tần số tiến động về góc w của electron liên quan đến trường từ đặt vào H bởi công thức sau:

w = gm₀H

trong đó m₀ là hằng số từ và g là hệ số hồi chuyển.

CHÚ THÍCH 2: Đối với electron tự do, hệ số hồi chuyển xấp xỉ bằng 176×10⁹ Ckg^–1.

221-05-04

Cộng hưởng từ hồi chuyển

Cộng hưởng liên quan đến hiệu ứng từ hồi chuyển, mà ở đó tần số của nhiễu từ chu kỳ đặt vào trùng với sự tiến động, gây ra do ghép nối mạnh giữa nhiễu và sự tiến động đó.

221-05-05

Vật liệu từ hồi chuyển

Môi chất từ hồi chuyển

Vật liệu hoặc môi chất có khả năng thể hiện hiệu ứng từ hồi chuyển.

CHÚ THÍCH: Tính chất điện từ của vật liệu hoặc môi chất từ hồi chuyển thể hiện đặc tính tác động được mô tả bởi độ từ thẩm tenxơ.

221-05-06

Thiết bị từ hồi chuyển

Thiết bị sử dụng vật liệu hoặc môi chất từ hồi chuyển.

221-05-07

Bộ cộng hưởng từ hồi chuyển

Mảnh vật liệu từ hồi chuyển được thiết kế để thể hiện cộng hưởng từ hồi chuyển.

221-05-08

Bộ dịch pha không thuận nghịch

Thiết bị hai cổng mà môi chất lan truyền của chúng tạo ra sự dịch pha khác nhau đối với hai hướng lan truyền khác nhau.

CHÚ THÍCH: Lượng dịch pha có thể thay đổi liên tục (dịch pha analog) hoặc thay đổi theo bước (dịch pha digital).

221-05-09

Bộ quay phân cực không thuận nghịch

Bộ quay sóng không thuận nghịch

Cấu trúc dẫn sóng, thường có mặt cắt tròn, có môi chất lan truyền tạo ra chiều phân cực, tức là chiều của véc tơ trường điện, đối với sóng phân cực thẳng quay theo chiều kim đồng hồ theo chiều lan truyền này và ngược chiều kim đồng hồ theo chiều lan truyền kia, trong cả hai trường hợp đều được nhìn theo chiều lan truyền.

221-05-10

Bộ hồi chuyển vi sóng

Bộ dịch pha không thuận nghịch làm việc ở tần số vi sóng và có độ dịch pha vi sai về cơ bản là A radian.

221-05-11

Bộ tuần hoàn

Thiết bị thụ động có ba hoặc nhiều cổng trong đó năng lượng đi vào các cổng được truyền sang cổng kế tiếp theo trình tự cho trước.

CHÚ THÍCH: Bằng cách đảo ngược trường phân cực, trình tự này sẽ bị đảo ngược. Tính chất này có thể sử dụng để chuyển mạch năng lượng điện từ.

221-05-12

Bộ tuần hoàn dịch pha

Bộ tuần hoàn có chứa ít nhất một bộ dịch pha không thuận nghịch.

221-05-13

Bộ tuần hoàn quay (sóng)

Bộ tuần hoàn có chứa ít nhất một bộ quay phân cực không thuận nghịch.

221-05-14

Bộ tuần hoàn tiếp giáp

Bộ tuần hoàn cung cấp tiếp giáp giữa các đường truyền.

CHÚ THÍCH: Bộ tuần hoàn tiếp giáp có thể hình thành theo một số cách khác nhau được đặc trưng bởi sự đối xứng của tiếp giáp đó. Để định nghĩa cho các kiểu bộ tuần hoàn này, thuật ngữ “tiếp giáp” thường được bỏ đi và thay vào đó sử dụng các ký hiệu khác. Ví dụ thuật ngữ “bộ tuần hoàn Y” và “bộ tuần hoàn T”, trong đó các từ viết hoa được sử dụng để mô tả các kiểu tiếp giáp được sử dụng.

Trong trường hợp bộ tuần hoàn tiếp giáp dẫn sóng, có thể cần thêm cụm từ quy định tính chất ví dụ “bộ tuần hoàn Y mặt phẳng H”. Các cụm từ sử dụng kèm này cần phù hợp với thuật ngữ về dẫn sóng (xem IEV Phần 726).

221-05-15

Bộ tuần hoàn phần tử tập trung

Bộ tuần hoàn trong đó các cổng được nối bên trong với nhau bằng mạng các phần tử có trở kháng tập trung.

221-05-16

Bộ cách ly (vi sóng)

Bộ suy giảm một chiều

Thiết bị thụ động hai cổng làm việc ở các tần số vi sóng và có sự suy giảm lớn hơn nhiều theo một chiều lan truyền so với chiều còn lại.

221-05-17

Bộ cách ly quay (sóng)

Bộ cách ly quay gồm ít nhất một phân cực không thuận nghịch.

221-05-18

Bộ cách ly (hấp thụ) cộng hưởng

Bộ cách ly vi sóng mà thao tác của chúng phụ thuộc vào sự hấp thụ cộng hưởng trong vật liệu hoặc môi chất từ hồi chuyển.

221-05-19

Bộ cách ly dịch chuyển từ

Bộ cách ly vi sóng mà thao tác của chúng phụ thuộc vào độ dịch chuyển từ gây ra do vật liệu hoặc môi chất từ hồi chuyển.

CHÚ THÍCH: Dịch chuyển từ được định nghĩa trong IEV Phần 726.

221-05-20

Bộ cách ly phần tử tập trung

Bộ cách ly vi sóng trong đó hai cổng được nối bên trong với nhau bởi mạng lưới các thành phần trở kháng tập trung.

221-05-21

Bộ lọc từ hồi chuyển

Bộ lọc có chứa ít nhất một bộ cộng hưởng từ hồi chuyển.

221-05-22

Bộ giới hạn năng lượng từ hồi chuyển

Bộ giới hạn năng lượng có chứa ít nhất một thiết bị từ hồi chuyển, mà thao tác của chúng phụ thuộc vào hiệu ứng bão hòa không tuyến tính trong thiết bị đó.

221-05-23

Dịch pha vi sai (của bộ dịch pha không thuận nghịch)

Chênh lệch về độ dịch pha giữa hai chiều lan truyền của bộ dịch pha vi sai.

221-05-24

Chiều thuận (của bộ cách ly hoặc bộ tuần hoàn)

Chiều của tuyến lan truyền giữa hai cổng của bộ cách ly hoặc bộ tuần hoàn vi sóng trong đó năng lượng lan truyền với sự suy giảm nhỏ hơn rất nhiều so với chiều ngược lại (chiều nghịch).

221-05-25

Chiều nghịch (của bộ cách ly hoặc bộ tuần hoàn)

Chiều của tuyến lan truyền giữa hai cổng của bộ cách ly hoặc bộ tuần hoàn vi sóng trong đó năng lượng lan truyền với sự suy giảm lớn hơn rất nhiều so với chiều ngược lại (chiều thuận).

221-05-26

Tổn hao theo chiều thuận

Tổn hao của bộ cách ly hoặc bộ tuần hoàn vi sóng theo chiều thuận do có các bộ này.

221-05-27

Tổn hao theo chiều nghịch

Tổn hao của bộ cách ly hoặc bộ tuần hoàn vi sóng theo chiều nghịch do có các bộ này.

221-05-28

Ghép nối chéo (của bộ tuần hoàn)

Trong bộ tuần hoàn có bốn cổng trở lên, sự suy giảm giữa một cổng đầu vào và cổng khác bất kỳ không nằm liền kề với cổng đầu vào đó theo trình tự dịch chuyển.

CHÚ THÍCH: Không nên nhầm ghép nối chéo với tổn hao nghịch xuất hiện giữa các cổng liền kề.

221-05-29

Tỷ số tổn hao

Tỷ số giữa tổn hao nghịch và tổn hao thuận, cả hai được thể hiện bằng đềxiben, dọc theo tuyến truyền trong bộ cách ly hoặc bộ tuần hoàn vi sóng.

 

MỤC LỤC

Lời nói đầu

Lời giới thiệu

Mục 221-01: Thuật ngữ chung

Mục 221-02: Trạng thái từ hóa

Mục 221-03: Độ từ thẩm và tổn hao

Mục 221-04: Vật từ tính

Mục 221-05: Thành phần điện từ không thuận nghịch